Reflections on Persian Poems of Sultan Bayezid II.

Yıl 2012, , 37 - 66, 01.06.2012

Fatih Başpınar

https://doi.org/10.15247/dev.86

Öz

In Diwan of Bayezid II who was one of Ottoman poet sultans and who have used mahlas of Adli in his poems, there are 14 (fourteen) ghazels, 1 (one) quatrain and 2 (two) couplets in Persian. These poems that had formed ten percent of all poems of Adli, has been published with Turkish poems of him. Because of Persian poems in the scientific edition of Diwan of Adli have included some mistakes and deficiencies, we decided to republish them. Because we aimed to correct the mistakes which have took place in these poems, firstly we mentioned about the methods which were important in text edition. In this regard those mistakes classified first, then instead of giving all mistakes in detail, it has been given three examples for each subheading. And then we tried to put forth the reason of mistakes which had took place in Persian poems of Sultan Bayezid II, after this, we offered corrections about those mistakes. Lastly in this article these poems have been examined with regard to prosody, words and text edition. Then the text of Persian poems of Adli has been given with transcriptional alphabet, and also Turkish translations of these poems have been added.

Anahtar Kelimeler

Sultan Bayezid II, diwan literature, Persian poems, text edition, translation.

Sultan II. Bayezid’in Farsça Şiirleri Üzerine

Öz

Osmanlı padişahlarının sekizincisi olan ve Adlî mahlasını kullanarak şiirler yazan II. Bayezid [1447-1512]’in divanında Farsça olarak kaleme alınmış 14 (on dört) gazel, 1 (bir) kıta ve 2 (iki) matla yer almaktadır. II. Bayezid’e ait şiirlerin yaklaşık olarak onda birini oluşturan bu şiirlerin, divanın ilmî yayınının ilgili kısmında birtakım yanlışlarla birlikte görülmesi dolayısıyla yeniden ele alınmasına ihtiyaç hissedilmiştir. Asıl gaye olarak bu şiirlerin metinlerinin yanlışsız bir biçimde ortaya konulmasını seçen bu yazıda önce metin tenkidinden kısaca bahsedilmiş ve hemen ardından bir metnin yayımlanmasında takip edilmesi gereken yollara işaret edilmiştir. Bu noktadan hareketle II. Bayezid’e ait söz konusu şiirler, beyitlerinin vezne uygunluğu, kelimelerin izafetli yahut izafetsiz okunması, Arap harflerinin özelliklerinden kaynaklanan sebeplerle kelimelerin yanlış okunması ve benzeri açılardan gözden geçirilmiştir. Bu bakımlardan şiirlerde görülen yanlışlıklar önce bir tasnife tâbi tutulmuş ve tamamının ayrıntılarıyla tespit edilip açıklanması yerine her bir başlık için üç örnek vermekle yetinilmiştir. Ardından verilen örneklerde yapılan yanlışların neden kaynaklandığı ve bunlara ilişkin öneriler sıralanmış ve II. Bayezid’e ait toplam 17 (on yedi) Farsça şiirin tamamı transkripsiyonlu olarak yeniden Latin harflerine aktarılmıştır. Nihayet hem II. Bayezid’in edebî şahsiyetinin değerlendirilmesinde katkısı olacağı düşüncesiyle ve hem de metnin doğru olarak okunup anlaşıldığını teyit etmek gayesiyle Farsça şiirlerin çevirileri de çalışmanın sonuna ilave edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sultan II. Bayezid, divan edebiyatı, Farsça şiirler, metin yayını, tercüme.

Kaynakça

• Ak, Coşkun (2001), Şair Padişahlar, Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Âşık, Çelebi, (2010), Âşık Çelebi Meşâ‘irü’ş-Şu‘arâ İnceleme-Metin (Haz.: Filiz Kılıç), İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü.
• Bayram, Yavuz (2008), Amasya’ya Vâli Osmanlı’ya Pâdişâh Bir Şâir Adlî Sultân İkinci Bâyezîd Hân-ı Velî Hayatı Şahsiyeti Şâirliği Divânının Tenkitli Metni, Amasya: Amasya Valiliği.
• Beyânî Mustafa Bin Carullah (1997), Tezkiretü’ş-Şuarâ (Haz.: İbrahim Kut- luk), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İsen, Mustafa, Bilkan Ali Fuat (1997), Sultan Şairler, Ankara: Akçağ Yayın- ları.
• Kınalızâde Hasan Çelebi (1989), Tezkiretü’ş-Şuarâ (Haz.: İbrahim Kutluk), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Mengi, Mine (2003), Eski Türk Edebiyatı Tarihi Edebiyat Tarihi-Metinler, An- kara: Akçağ Yayınları.
• Tulum, Mertol (2000), Tarihî Metin Çalışmalarında Usul Menâkıbu’l-Kud- siyye Üzerinde Bir Deneme, İstanbul: Deniz Kitabevi.