Divan Şâiri Maksadî ve Şiir Mecmûalarında Tespit Edilen Gazelleri

Yıl 2022, Cilt: 29 Sayı: 29, 1517 - 1541, 30.12.2022

Semih Yeşilbağ

Öz

Osmanlı Devleti’nin 14. yüzyıldan itibaren kademeli bir ilerleyişle Rumeli ve Balkan coğrafyasında etkili olmaya başladığı bilinmektedir. Belgrat, Bosna, Filibe, Manastır, Mostar, Priştine, Prizren, Saraybosna, Serez, Sofya, Üsküp, Vardar Yenicesi gibi şehirlerde Osmanlı kültürü etkisinde oluşan edebî muhitlerde önemli sanatçılar yetişmiştir. Bu sanatçılar, Anadolu ile Balkan coğrafyası arasında gönül köprüleri kurarak ana çizgileriyle müşterek bir dünya görüşünün ve edebî anlayışın ortaya konduğu eserler vermişlerdir. Bu sanatçıların eserlerinin önemli bir kısmı bugün ilim camiasına kazandırılmış, çoğu üzerinde farklı içerikte çalışmalar yapılmıştır. Bununla birlikte yapılan yeni çalışmalarla ortaya konan eserler, hâlen hayatları ve eserleriyle ilim âlemine tanıtılmayı bekleyenler olduğunu göstermektedir.

Bu bağlamda şiir mecmûalarının ilim dünyasında bilinmeyen şair ve şiirlerin tespitinde ne denli önemli olduğu, klasik edebiyatla ilgili çalışma yapanların malumudur. Bu çalışmada kaynaklarda hakkında bilgiye rastlanmadığı için ancak eserlerinden hareketle hayatı hakkında bilgi sahibi olunan ve Balkan coğrafyasının yetiştirdiği bir sanatçı olan Maksadî mahlaslı bir şairin yayımlanmamış gazelleri de şiir mecmûalarından temin edilmiştir.

Makalede Maksadî’nin hayatı, sanatı ve eserlerine dair bazı hususlara değinildikten sonra şairin gazel nazım biçimindeki şiirleri çeviri yazıya aktarılarak verilmiş, çalışmaya eserden örnek sayfalar da eklenmiştir. Bu çalışma ile Maksadî’nin ve gazellerinin ilim âleminin gündemine taşınması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Maksadî, Klasik Türk edebiyatı, Balkan şairleri, Şiir mecmûaları.

Kaynakça

• Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-şu’arâ (haz. Filiz Kılıç), Kültür ve Turizm Bakanlığı e-kitap, Ankara,2018.https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59036,asik-celebi-mesairus-suarapdf.pdf?0 (E.T. 15.08.2022)
• ÇAĞBAYIR, Yaşar (2007), Orhun Yazıtlarından Günümüze Türkiye Türkçesinin Söz Varlığı Ötüken Türkçe Sözlük, C.1-5., İstanbul, Ötüken Yayınları.
• Dîvân-ı Maksadî, Millî Kütüphane, Ankara, 06 Mil Yz A 2745, DVD No: 143.
• GÜLENSOY, Tuncer (2011), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• İPEKTEN, Haluk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu, Turgut Karabey (1988), Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Ankara Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• İSEN, Mustafa (2010), “Osmanlı Kültür Coğrafyasına Bakış” , Tezkireden Biyografiye, İstanbul, s. 169-182., Kapı Yayınları.
• KARPAT, Kemal (1992), “Balkanlar”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 5, s. 25-32., İstanbul.
• Mecmû’a-i Eş’âr, Millî Kütüphane, Ankara, 06 Mil Yz A 3128, DVD No: 925.
• ÖZTÜRK, Murat (2014a), “Maksadî’nin Yenice ve İştip (İştib) Şehrengizleri”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 11, S. 25, s. 51-80.
• ÖZTÜRK, Murat (2014b), “Maksadî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/maksad (E.T. 10.04.2022)
• PARLATIR, İsmail (2012), Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Ankara, Yargı Yayınları.
• Redhouse, James W. (2009), Müntahabât-ı Lügât-ı Osmâniyye (haz. Recep Toparlı vd.) Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Şemseddin Sâmî (2018), Kâmûs-i Türkî (haz. Raşid Gündoğdu vd.), İstanbul, İdeal Kültür Yayıncılık.
• Tarama Sözlüğü (haz. Ömer Asım Aksoy ve Dehri Dilçin) (2009), C.1-8., Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ÜNAL, Mehmet Ali (2011), Osmanlı Tarih Sözlüğü, İstanbul, Paradigma Yayıncılık.
• YAVUZ, Orhan ve Mevlüt Gülmez (2016), “Bosnalı Bir Şair: Maksadî”, Uluslararası Akademik Araştırmalar Kongresi (Ines International Academic Research Congress), 03-05 Kasım, s. 4191-4200.
• YAVUZ, Orhan ve Mevlüt Gülmez (2018), Maksadî Kemâlât (İnceleme-Metin-Dizin Tıpkıbasım), Konya, Palet Yayınları.