Dulkadiroğlu Üveys Bey’e Sunulan Bir Mecmua (Berlin Devlet Kütüphanesi Ms.or.oct. 3419)

Year 2022, Volume: 29 Issue: 29, 227 - 257, 30.12.2022

Arzu Atik

Abstract

Mecmualar gerek birden fazla eserin gerekse farklı beyitlerin bir araya geldiği çoğunlukla biricik olan yazmalardır. Bu mecmualardan biri de Berlin Devlet Kütüphanesi’nde Güler Doğan Averbek tarafından yeni kataloglanan Ms.or.oct. 3419 numaralı önemli yazmadır. 1931’de Oskar Reşer’in Berlin Devlet Kütüphanesi’ne sattığı yazmalardan olan bu mecmuanın hem yedi müstakil eser hem de “Müteferrikat” başlığı altında bir şiir mecmuası bulundurması ve Dulkadir Beyi Şehsüvaroğlu Ali Bey (ö. 1522)’in oğlu Üveys Bey (ö. 1522)’in isteğiyle hazırlanması değerini daha da arttırmaktadır. Mecmuanın önemli başka bir yönü ise Çağatay Türkçesi, Farsça, Türkçe ve az da olsa Arapça şiir ve eserler içermesidir. Bunların içinde Hatifî’nin Leyla vü Mecnun’u, Şükrî’nin şimdiye kadar bilinmeyen divanı ve Selim-name’sinin ilk versiyonu, Sururî-i Acem’in divanı gibi önemli eserler bulunur. Ayrıca mecmuanın sonunda mürettip tarafından kaleme alınmış ariza olarak da değerlendirilebilecek Farsça manzum kısım da oldukça kıymetli bilgiler içermektedir.
Bu çalışmada öncelikle mecmuanın tanıtımı yapılarak eserler değerlendirilip özellikle “Müteferrikat” başlıklı şiir seçkisi incelenecektir. Ardından Dulkadiroğlu Üveys Bey’den kısaca bahsedilerek mürettibin kim olduğu sorusu irdelenecektir. Ayrıca makalenin sonunda “Müteferrikat”taki kaynaklarda bulamadığımız Türkçe beyitler ve mecmuanın sonundaki 91 beyitlik Farsça arizanın tercümesi de ek olarak verilecektir.

Keywords

Mecmua, Müteferrikat, Üveys Bey, Dulkadiroğulları

References

• Ahmedî (2020). İskendernâme (İnceleme-Tenkitli Metin) c I. Haz. Robert Dankoff. Ankara: TÜBA.
• AKÇAY, Gülçiçek (2014). “Edhemî.” Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/edhemi-mdbir (20.07.2022)
• Alî Saferî-i Akkal’a (1389). Kelimât-ı Kısâr-ı İmâm Alî (Dü Mecmû’a). Tahran: Merkez-i Pejûheşî-i Mîrâs-ı Mektûb.
• Alî-şîr Nevâyî (1996). Leylî vü Mecnûn. Haz. Ülkü Çelik. Ankara: TDK.
• Alî Şîr Nevâyî (2003). Garâ’ibü’s-sıgar: İnceleme-Karşılaştırmalı Metin. Haz. Günay Kut. Ankara: TDK.
• Alî Şîr Nevâyî (2015). Mecâlisü’n-Nefâyis (Giriş-Metin-Çeviri-Notlar). Haz. Kemal Eraslan. Ankara: TDK.
• ARGUNŞAH, Mustafa (1997). Şükrî-i Bitlisi: Selîm-nâme. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yay.
• ARSLAN, Mustafa (2018) (Haz.). Mihrî Hâtun Dîvânı. Ankara: Kültür Bakanlığı.