Nadide Bir Çiçek Münazarası: Himmetzâde Şeyh Ahmed Cezbî’den Şükûfenâme

Yıl 2022, Cilt: 29 Sayı: 29, 118 - 164, 30.12.2022

Türkan Alvan

Öz

Münazara gerek Doğu ve Batı edebiyatlarında çok eskiden beri yaygın kullanılan bir edebî tarzın adıdır. Arap, Fars edebiyatında İslamiyet öncesinden beri yer alan münazara üslubu, tercüme yoluyla geçtiği Türk edebiyatını da etkilemiş tercüme eserler telif eserlere kaynak olmuştur. Bu makale klasik Türk edebiyatında -benzeri bulununcaya kadar- tek çiçek münazarası örneği olan Seyyid Şeyh Ahmed Cezbî’nin (1771-1829) Şükûfenâme adlı mesnevisinin neşri ve incelemesi maksadıyla kaleme alınmıştır. Şükûfe-nâme’nin ana teması ilahi aşktır. Dervişleri temsil eden her çiçek gerçek âşık olduğu iddiasıyla rakibi çiçekle tartışır. Eserin karakterleri Bülbül ile Gül, Sümbül, Karanfil, Lale, Hezârân, Nergis, Civanperçem, Reyhan, Menekşe, Buhurumeryem, Şebboy, Hünkârbeğendi, Zerrinkadeh, Şakayık, Hatmi, Saraypatı, Fulya, Çiğdem şeklinde on yedi çiçektir. Eserde birbirini tenkid eden çiçekler, insanın / dervişin kendi nefsini üstün tutmasının sembolüdür. Eserin sahibi Seyyid Şeyh Ahmed Cezbî Efendi, Fatih, Haseki’deki Zıbın-ı Şerif Tekkesi postnişinlerindendir. Çalışmada şairin hayatı, eserleri ve dünya görüşüne dair tespitler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahmed Cezbî, mesnevi, münazara, divan şiiri, çiçekler

Kaynakça

• • ALBAYRAK, Nurettin (1998), “Himmet Efendi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 18: 57, İstanbul: TDV Yayınları.
• • BAŞ, Emrah (2020), Tekke Etrafında Teşekkül Eden Tarîkat Âdâbı (Himmet Efendi'nin Âdâb-ı Hurde-i Tarîkat ve Manzûm Tarîkatnâmesi Örneği, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• • MALEKY, Mahnaz Roohi (2012). Himmetzâde Ahmet Cezbî Divanı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.