Sânî ve Rodos Şehrengizi

Yıl 2021, Cilt: 26 Sayı: 26, 83 - 109, 01.07.2021

Yaşar Aydemir

Öz

Sânî, 16. Yüzyılda yaşamış bir Divan şairidir. Yeniçeri ocağında yetişmiş ve sipahilikten emekli olmuştur. Hacimli bir divanı bulunan şair Can Memi lakabıyla anılır. Mesleği gereği birçok yer gezmiş, birçok grupla yolu kesişmiştir. Zevk ve eğlenceden hoşlanan, hoş sohbet bir isimdir. Akıcı bir dili vardır. Fars şairlerini yakından tanıdığı, Ali Şîr Nevâyî’yi öl. 1501 önemsediği şiirlerinden anlaşılmaktadır. Necatî öl. 1509 , Zatî öl: 1547 gibi isimlerin yanında Hayalî öl. 1557 , Nişanî öl. 1567 gibi şairlerden etkilenmiş; Emrî öl. 1575 , Bâkî öl. 1600 , Revanî öl. 1523-24 , Makalî öl. 1584 , Atâ öl. 1552 gibi birçok şairle tatlı rekabeti olmuştur. 995/1586-87 yılında İstanbul’da ölmüştür. Şehrengizler, söz konusu edilen yerin, yazıldığı dönemdeki güzelleri, esnaf tipleri ve yer yer ticarî, siyasî ve kültürel hayatını canlı olarak yansıtan eserlerdir. Kimi örneklerinde coğrafî, tarihî ve çevresel özellikleri de yansıtılır. Sânî’nin Rodos şehrengizi de bu gruba giren örneklerdendir. Rodos Şehrengizi, Sânî’nin şimdilik tek nüshası bulunan Divan nüshasının sonunda yer almaktadır. 171 beyit tutan eser mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmıştır. Benzer örneklerinin kompozisyonunu yansıtır. Makalemizde Sânî ve Rodos hakkındaki kısa bilgilendirmeden sonra Rodos Şehrengizi’nin bir bütün olarak muhtevası ve anlatım biçimine, Rodos’un güzelliklerine ve tarihe ışık tutacak nitelikteki ifadelere yer verilecektir. Akabinde de Rodos Şehrengizi’nin transkribeli tam metni okuyucuyla paylaşılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sânî, Rodos, Rodos Şehrengizi

Sani and Shehrengiz of Rhodes

Öz

Sânî is a Divan poet who lived in the 16th century. He grew up in a janissary and retired from being a civil servant. The poet, who had a voluminous divan, is known as Can Memi. He traveled many places due to his profession, and he crossed paths with many groups. He is a conversationalist person who enjoys pleasure and fun. He has a fluent language. It is understood from his poems that he knew Persian poets and cared about Ali Şîr Nevâyî dod. 1501 . Besides names like Necatî dod. 1509 and Zatî dod. 1547 , he was also influenced by poets such as Hayalî dod. 1557 and Nişanî dod. 1567 ; He had a friendly competition with many poets such as Emrî dod. 1575 , Bâkî dod. 1600 , Revanî dod. 1523-24 , Makalî dod. 1584 , Atâ dod. 1552 . He died in Istanbul in 995 / 1586-87. Shehrengizs are works that reflect the beauty of the mentioned place, the types of tradesmen and the commercial, political and cultural life of the mentioned place in the written period. Some examples also reflect geographical, historical and environmental information. Sânî's Shehrengiz of Rhodes is one of the examples of this group. Shehrengiz of Rhodes is located at the end of the Divan of Sânî, which currently has only one copy for now. The work, which holds 171 couplets, was written in mesnevi verse form. It reflects the composition of similar reviews. In our article, after a brief information about Sânî and Rhodes, the content and phraseology of Rhodes Shehrengiz as a whole, the beauties of Rhodes and the expressions that will shed light on the history will be included. Subsequently, the full transcription of Rhodes Shehrengiz will be shared with the reader.

Anahtar Kelimeler

Sânî, Rhodes, Shehrengiz of Rhodes

Kaynakça

• AKSOYAK, İsmail Hakkı 2014 , “Atâ, Üsküplü Atâ”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ata-uskuplu-ata 09.09.2018 .
• AKSOYAK, İsmail Hakkı 2015 . “Hâlisî Hocazâde Çelebi”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/halisi-hocazade-celebi 09.09.2018 .
• ALGAR, Hamid ve ALPARSLAN, Ali 1998 . “Hüseyin Baykara”, TDV İslam Ansiklopedisi. C. 18, s. 530-32.
• ARSLAN, Harun 2014 , “Nişânî, Koca Nişancı Celalzâde Nişancı Mustafa b. Tosyalı Celâl Efendi Mustafa Çelebi”, http://teis.yesevi.edu.tr/maddedetay/nisani-koca-nisanci-celalzade-nisanci 09.09.2018 .
• ÂŞIK, Es-seyyid Pir Mehmed bin Çelebi 2010 , Meşâirü’ş-Şuarâ, Haz: Filiz Kılıç, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-210485/asik-celebi-mesairussuara.html 09.09.2018 .
• AYDEMİR, Yaşar 2001 , “Sânî’nin Rodos Şehrengizi”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S. 455, s. 167-174.
• AYDEMİR, Yaşar 2018 , “Sânî ve Sânî’nin Bektaşilik Vurgusu” IV. Uluslararası Alevilik ve Bektaşilik Sempozyumu 18-20 Ekim 2018 Ankara Bildiriler Kitabı, Editörler: Orhan Kurtoğlu, Ayşe Çamkara Erginer, C. 1, s. 109-120.
• AYDEMİR, Yaşar 2019 , “Şiir Serüveninde Bir Şair: Öykünme ve Rekabet Bağlamında Sânî’nin Türk Şairleriyle Münasebeti”, Siyasi, Sosyal ve Kültürel Yönleriyle Türkiye ve Rusya 3, Editör Muhammet Mücahit Küçükyılmaz, Ankara: Berikan Yayınevi, s. 649-667.
• BAĞDATLI AHDÎ 2018 , Gülşen-i Şu’arâ, Haz: Süleyman Solmaz, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-201251/ahdi-gulsen-i-suara.html 09.09.2018 . Dîvân-ı Sânî, Dâru’l-Umûru’l-Kütübü’l-Kavmiyye Mısır Millî Kütüphanesi , 1832.
• DURMUŞ, Tuba 2014 , “Mecdî, Mehmed”, http://teis.yesevi.edu.tr/maddedetay/mecdi-mehmed 09.09.2018 .
• ERÜNSAL, E. İsmail 2014 , “Revânî”, http://teis.yesevi.edu.tr/maddedetay/revani 09.09.2018 .
• GELİBOLULU MUSTAFA ÂLÎ 1994 , Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı, Haz: Mustafa İsen, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu AKM Yayınları.
• KAPLAN, Yunus 2013 , “Hâlisî”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/halisi 02.01.2021 .
• KILIÇ, Filiz 2014 , “Sâî, Mehmet Sâî Efendi”, http://teis.yesevi.edu.tr/maddedetay/sai-mehmed-sai-efendi 09.09.2018 .
• KINALIZÂDE HASAN ÇELEBİ 2017 , Tezkiretü’ş-Şu’arâ, Haz: Aysun Sungurhan, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194494/kinalizade-hasancelebi-tezkiretus-s-uara.html 09.09.2018 .
• KİEL, Machiel 2008 , “Rodos”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 35, s. 155-158.
• KOYUNCU, Fatih 2013 , “Makâlî Mustafa Bey”, http://teis.yesevi.edu.tr/maddedetay/makali-mustafa-bey 09.09.2018 .
• KURTOĞLU, Orhan 2013 , “Zâtî Ivaz”, http://teis.yesevi.edu.tr/maddedetay/zati-ivaz 09.09.2018 .
• MACİT, Muhsin ve KAPLAN, Hasan 2014 , “Bâkî”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/baki 09.09.2018 .
• MUSTAFA CARULLAHZADE 2017 , Beyânî Tezkiresi Tezkiretü’ş-Şu’arâ , Haz: Aysun Sungurhan, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194495/beyanitezkiresi-tezkiretus-suara.html, 09.09.2018 .
• RİYÂZÎ, Muhammed Efendi 2017 , Riyâzü’ş-Şu’arâ Tezkiretü’ş-Şu’arâ , Haz: Namık Açıkgöz, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-191371/riyazi-riyazussuaratezkiretus-suara.html , 09.09.2018 .
• SÂNÎ, Divan, Mısır Milli Kütüphanesi Türkçe Yazmaları No. 19.
• SARAÇ, M. Yekta 2002 , Emrî Divanı, İstanbul: Eren Yayınları.
• SARAÇ, M. Yekta 2014 , “Emrî Emrullah”, http://teis.yesevi.edu.tr/maddedetay/emri-emrullah, 09.09.2018 .
• TARLAN, Ali Nihat 1992 , Hayalî Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı 1998 , Osmanlı Tarihi, II. Cilt, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• YILDIZ, Murat 2016 , “Celalzâde Mustafa Çelebi’nin Rodos Fetihnamesindeki Manzumeler Hakkında Bir Değerlendirme”, Turkish Studies, Volum 11/6, s. 103-132.