Klasik Türk Edebiyatı ve Derlembilim: Darîr’in Şiirleri Üzerine Örnek Durum Analizi

Yıl 2021, Cilt: 26 Sayı: 26, 221 - 234, 01.07.2021

Esra Egüz

Öz

Bu çalışmanın konusunu oluşturan tarihî derlembilim, derlembilimin araştırma alanlarından biridir. Bu çalışmada derlembilim, XIV. Yüzyıl şairlerinden Darîr’in şiirlerini analiz etmek ve böylelikle onun edebî tarzını ve şairliğinin kendine özgü yansımalarını aydınlatmak için kullanılacaktır. Darîr, XIV. yüzyılda yaşamış bir şairdir. Onun en önemli eseri Hz. Muhammed’in hayatını anlattığı Sîretü’n-Nebî’sidir. Şairin ayrıca Fütûhu’ş-Şâm, Yüz Hadis Yüz Hikâye and Kıssa-i Yûsuf adlı eserleri de vardır. Bununla birlikte son araştırmalar Darîr’e ait olduğu düşünülen Yüz Hadis Yüz Hikâye’nin Hatiboğlu Muhammed’in Ferahâame’si ile çok büyük benzerlikler bulunduğunu ortaya çıkarmıştır. Bir başka çalışma ise Kıssa-i Yûsuf’un Darîr’e değil, Yûsuf-ı Meddâh’a ait olduğunu ispatlamıştır. Bu makale, Kıssa-i Yûsuf’un Darîr’e ait olup olmadığını anlamak için, şairin diğer şiirlerinde kullandığı kelimeleri Kıssa-i Yûsuf’ta kullanılan kelimelerle karşılaştırmayı amaçlamaktadır. Derlembilim temelli araştırma sonucunda, Darîr’e aidiyeti kesin olan şiirlerdeki kelimeler, ona ait olmadığı kesinleşen diğer şiirlerde kullanılan kelimelerle karşılaştırıldığında, Darîr’in yazarlığının izlerine rastlanabileceği gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Derlembilim, Klasik Türk edebiyatı, İslamî edebiyat, Erzurumlu Mustafa Darîr

Classical Turkish Literature and Corpus Linguistics: A Case Study on Darir’s Poems

Öz

Historical corpora, the topic of this paper, is one of the research areas in corpus linguistics. In this paper, I will attempt to apply corpus linguistics to analyze the poems of Darir, in order to find his authorship fingerprints and identify his literary style. Darir is a poet who lived during the 14th century. Siretü’n-Nebi is his major work which narrates Prophet Muhammad’s life. His other works include Fütuhu’ş-Şam, Yüz Hadis Yüz Hikaye and Kıssa-i Yusuf. However, recent publications have shown that the content of Yüz Hadis Yüz Hikaye is very similar to another book titled Ferahname written by Hatiboğlu Muhammed. Similarly, another recent study has proved that Kıssa-i Yusuf does not belong to him but to Yusuf-ı Meddah. This study aims to compare his other poems with Kıssa-i Yusuf in regard to word usage and detect the authorship. The result showed that original authorship can be traced by comparing the word frequency of the original and non-original works.

Anahtar Kelimeler

Corpus linguistics, classical Turkish literature, Islamic literature, Erzurumlu Mustafa Darir

Kaynakça

• Balossi, Giuseppina 2014 , A Corpus Linguistic Approach to Literary Language and Characterization: Virginia Woolf’s The Waves, Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
• Banarlı, Nihad Sami 1987 , Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara: MEB.
• Bulundu, Ahmet Cihan 2016 , Çocuk Yazını Ürünü Olarak Özlem Aytek’in Zamanda Yolculuk Dizisi Üzerine Bir Derlem Uygulaması. MA Dissertation, Mersin Üniversitesi, Mersin, Turkey.
• Burrows, John F 1987 , Computation into Criticism: A Study of Jane Austen’s Novels and an Experiment in Method, Oxford: Clarendon Press.
• Burrows, John F. 2002 , “Delta: A Measure of Stylistic Difference and Guide to Likely Authorship”, Literary and Linguistic Computing/Digital Scholarship in the Humanities, 17 3 : 267-287.
• Carter, Ronald 2010 , “Methodologies for Stylistic Analysis: Practices and Pedagogies. In B. Busse and D. McIntyre Eds ”, Language and Style, pp. 55-68 . Basingstoke: Palgrave.
• Coşan, M. Esad 2018 , Hatiboğlu Muhammed ve Eserleri, İstanbul: Server İletişim Yayınları.
• Culpeper, Jonathan 2009 , “Keyness: Words, Parts-of-speech and Semantic
• Categories in the Character-talk of Shakespeare’s Romeo and Juliet”, International Journal of Corpus Linguistics, 14 1 : 29-59.
• Egüz, Esra 2013 , Erzurumlu Mustafa Darîr’in Sîretü’n-nebî’sindeki Türkçe Manzumeler İnceleme-Metin , PhD Dissertation. İstanbul Üniversitesi, Istanbul, Turkey.
• Egüz, Esra 2016 , “Erzurumlu Mustafa Darîr’in Eserlerinde Görme Duyusu ve Körlük”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 33: 167-194.
• Egüz, Esra 2017 , Erzurumlu Mustafa Darîr’in Sîretü’n-nebî’sindeki Türkçe Manzumeler, Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Gündoğdu, Ayşe Eda 2012 , Türk Çocuk Yazınında Söz Varlığı: Derlem Tabanlı Bir Uygulama, MA Dissertation. Mersin Üniversitesi, Mersin, Turkey.
• Hoover, David L. 2014 , A Conversation Among Himselves: Change and the Styles of Henry James. In D.L. Hoover, J. Culpeper and K. O’Halloran Eds. , Digital Literary Studies: Corpus Approaches to Poetry, Prose and Drama, pp. 90-119 , New York and Oxon: Routledge.
• İz, Fahir & Kut, Günay 1985 , Mustafa Darir In Büyük Türk Klasikleri 1, pp. 365-368 . İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Jacobs, Arthur M. 2018 , The Gutenberg English Poetry Corpus: Exemplary Quantitative Narrative Analyses, Frontiers in Digital Humanities. Retrieved from https://doi.org/10.3389/fdigh.2018.00005 8.3.2019 .
• Kocatürk, Vasfi Mahir 1970 , Büyük Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Edebiyat Yayınevi.
• Lorenzo, Laura Hernandez 2016 , “The Poetic Word of Fernando de Herrera”, An Approach Through Corpus and Computational Linguistics. Epic Series in Language and Linguistics, 1: 170-180.
• Lüdeling, Anke & Zeldes, Amir 2008 , “Three Views on Corpora: Corpus Linguistics, Literary Computing, and Computational Linguistics”, Jahrbuch für Computerphilologie, 9: 149–178. Retrieved from http://computerphilologie.tu-darmstadt.de/jg07/luedzeldes.html 13.4.2019
• Moskowicz, Isabel 2017 , “Genre and Change in the Corpus of History English Texts, Nordic Journal of English Studies, 16 3 : 84-106.
• Olsson, John 2008 , Forensic Linguistics, London and New York: Continuum International Publishing Group.
• Ruano, Pablo 2017 , “Charles Dicken’s Influence on Shaw Revisited: A Corpus-Based Stylistic Study”, The Journal of Bernard Shaw Studies, 37 2 : 260-281.
• Sis, Nesrin & Bulundu, Cihan 2017 , “Nihal Atsız’ın Türk Ülküsü Adlı Eserinde Derlem Temelli Bir Söz Varlığı İncelemesi”, International Journal of Language Academy, 5 3 : 277-292.
• Sketch Engine. n.d. https://www.sketchengine.eu/ 2.4.2019 .
• Sotov, Alexandre 2009 , “Lexical Diversity in a Literary Genre: A Corpus Study of the Rgveda”, Literary and Linguistic Computing, 24 4 : 435-447.
• Şentürk, Ahmet Atilla & Kartal, Ahmet 2010 , Eski Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Yazar, Sadık 2018 , “Yeni Bir Nüshayla Değişen Fotoğraf: Yûsuf-ı Meddâh’ın ö. XIV. Yy Kıssa-i Yusuf’u ya da Erzurumlu Darîr Kıssa-i Yûsuf Adlı Bir Mesnevi Yazmış mıdır?”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 21: 681-719.