Müellifi Bilinmeyen Bir Hikâye Külliyatı: Menâkıb-ı Hamsîn

Yıl 2017, Cilt: 18 Sayı: 18, 503 - 524, 01.07.2017

Osman Ünlü

Öz

Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Hazine 1279 numarada kayıtlı olan Menâkıb-ı Hamsîn, çeşitli hilelerin anlatıldığı bir hikâye külliyatıdır. Bu kitapta iki fasıl halinde toplam altmışaltı hikâye bulunmaktadır. İlk fasılda hükümdarlara ve bilginlere dair hilelerin konu edildiği hikâyeler yer almaktadır. İkinci fasıl ise esnaf, hırsız, kadın ve hayvanların hilelerini içeren hikâyelere ayrılmıştır. Adı bilinmeyen müellif, bu hikâyeleri önceki dönemlerde kaleme alınan eserlerden veya duyduğu olaylardan meydana getirmiştir. Menâkıb-ı Hamsîn’in asıl önemi, içinde yer alan yerli ve mahalli ögeler de barındıran telif hikâyelerdir. Bazı tarihi kişiliklerin de içinde yer aldığı hikâyeler sosyal tarih açısından önemli birer belge olarak görülmektedir. Bu hikâyeler edebiyatın sosyalliği ve yerliliği açısından da dikkate değerdir. Bu makalede, Menâkıb-ı Hamsîn hakkında genel bilgiler verilmiştir. Eserin nüshası, adı, sunulduğu kişi makalede tartışılmıştır. Hikâyelerin birer cümleyle muhtevaları hakkında bilgi verilmiş ve kendisinden önceki eserlerle ortak olan hikâyeler tespit edilmiştir. Ayrıca makalenin sınırı dâhilinde kişi, mekân ve zaman özelliklerinden kısaca bahsedilmiştir. Makalenin sonunda ise eserdeki yerli ve mahalli özellik taşıyan hikâyelerden biri örnek olarak verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Menâkıb-ı Hamsîn, hikâye, hileler

A Story Collection which Author Unknown: Menâkib-i Hamsîn

Öz

Menâkib-i Hamsîn which listed Library of the Topkapı Palace Museum Hazine 1279 recorded is a corpus of stories collected from various tricks. In this book there are two chapters and sixty six stories. In first chapter there are stories about the tricks of the rulers and the scholars. The second chapter is devoted to stories involving tradesmen, thieves, females and animals. The unknown author brought these stories from the events he heard or received works in previous periods. The importance of Menâkib-i Hamsîn is the original stories that also contain the local and native things in it. Stories in which some historical personalities are included are seen as important documents in terms of social history. These stories are also remarkable in terms of the sociality and locality of literature. In this article, general informations has been given about Menâkib-i Hamsîn. The copy of work, its name, the person to whom it was presented is discussed in the article. Informed about the contents of the stories one sentence and stories that common to previous works has been identified. In addition, within the bounds of the article has been mentioned person, place and time features. At the end of the article has been given as an example one of stories with local and native features.

Anahtar Kelimeler

Menâkib-i Hamsîn, short story, ruses

Kaynakça

• Cunbur, Müjgan vd 1999 . Türk Dil Kurumu Kütüphanesi Yazma Eserler Kataloğu, Türk Dil Kurumu, Ankara.
• Çaldak, Süleyman 1999 . “Nergisî’nin Horosnamesi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 13, s. 243-250, Erzurum.
• Çalışkan, Yaşar 1994 . Latîfeler, Milli Eğitim Bakanlığı, İstanbul.
• Karatay, Fehmi Edhem 1961 . Topkapı Sarayı Müzesi Kitaplığı Türkçe Yazmalar
• Kataloğu, C. II, İstanbul Kavruk, Hasan 1998 . Eski Türk Edebiyatında Mensur Hikâyeler, Milli Eğitim Bakanlığı, İstanbul.
• Kavruk, Hasan ve İskender Pala 1998 . “Hikâye”, Diyanet İslam Ansiklopedisi. C. XVII, s. 491-493, İstanbul.
• Kortantamer, Tunca 2004 . “Kuruluştan Tanzimat'a Kadar Osmanlı Dönemi Türk Mizahının Kısa Bir Tarihi”, Eski Türk Edebiyatı –Makaleler-, Kültür ve Turizm Bakanlığı, s. 139-170, Ankara.
• Koz, M. Sabri 2008 . Letâ’if – Nasreddin Hoca Fıkralarının İlk Baskısı Çeviriyazı – Tıpkıbasım , İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul.
• Mehmed Süreyya 1996 . Sicill-i Osmanî, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Onaran, Âlim Şerif 2013 . Binbir Gece Masalları, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Özalp, N. Ahmet 2014 . Kırk Vezir Hikâyeleri, Kapı Yayınları, İstanbul.
• Sona, İbrahim 2012 . Türk Edebiyatında Tûtî-nâme Hikâyeleri İnceleme-Tenkitli Metin , Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara.
• Yıldırım, Nimet 2013 . Firdevsî İskendername, Kabalcı Yayıncılık, İstanbul.