Kara Fazlî’nin Eserlerine Dair Yeni Bilgiler

Yıl 2017, Cilt: 18 Sayı: 18, 525 - 562, 01.07.2017

Sadık Yazar

Öz

Gerek Türkiye gerekse Türkiye dışında bulunan Türkçe yazma eserlerin kataloglanma süreci henüz sonlandırılmamıştır. Bundan dolayı da henüz hiç kayıtlara geçmemiş yazma eser koleksiyonları yanında, bilindiği halde katalogları hazırlanmamış koleksiyonlar da bulunmaktadır. Bu durum ise tüm aklî ve naklî ilimlerin tarihi yanısıra edebiyat tarihlerinin yazımında da önemli noksanlıklara sebep olmaktadır. Hal böyle olunca da 21. yüzyıla girmiş olmamıza rağmen Osmanlı edebiyat ve bilim tarihine dair hâlâ yeni keşifler yapılmaya devam edilmektedir. Bu çalışmada da XVI. yüzyılın önemli şairlerinden olup yakın zamana kadar, daha ziyade Gül ü Bülbül mesnevisi ile edebiyat tarihlerinde yer alan Kara Fazlî’nin d. 927/1520-21 – ö. 971/1564 , daha önce dikkatlerden kaçmış olup da Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Bağışlar 7213 numarada kayıtlı bulunan külliyatı tanıtılacaktır. Böylece bahsi geçen şairin şu ana kadar yapılan araştırmalarda günümüze ulaşmadığı düşünülen eserlerinden olan müretteb Dîvân’ı ve Çâr Fasl diye isimlendirdiği rubaileri hakkında ayrıntılı bilgi verilecektir. Makalede öncelikle klasik biyografik kaynaklarda Kara Fazlî’nin eserlerine dair verilen bilgiler özetlendikten sonra bu makale ile ilim âlemine sunmayı düşündüğümüz yazmanın içeriği tafsilatlı olarak tanıtılacaktır. Son olarak bu yazmanın genel olarak Türk edebiyatı özel olarak da klasik Türk edebiyatı araştırmaları açısından önemi hakkında bir değerlendirme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kara Fazlî, rubai, Divan isimlendirmesi, Şehzâde Mustafa

New Information on the Works of Qara Fazlî

Öz

The cataloging process of Turkish manuscripts both in Turkey and outside of Turkey has not been finalized yet. For this reason, there are some collections of Turkish manuscripts that have not yet been recorded, and collections that are not prepared catalogs. This situation causes important deficiencies in the writing of history of aqlî and naqlî sciences religious and non-religious sciences as well as in the writing of literary histories. As a natural consequence of this, even in the 21th century, new discoveries are still being made about the history of Ottoman literature and science. In this study, a manuscript in which the corpus of Qara Fazlî b. 927/1520-21 – d. 971/1564 who was one of the most important poets of the XVIth century and known with his well-known mathnawi named Gül ü Bülbül until recent years exists, will be introduced. This writing, which had previously escaped the attention, was registered at the Suleymaniye Library Yazma Bağışlar 7213 . Thus, detailed information will be given about the aforementioned poets’ Diwân and rubais which called Châr Fasl, that are thought to have not reached the present day in researches so far. In this article, firstly the information about Qara Fazlî's works on classical biographical sources will be summarized and then the contents of the collecton will be introduced in detail. Finally, an evaluation will be made about the importance of this manuscript in terms of researching Turkish literature in general and classical Turkish literature distinctively.

Anahtar Kelimeler

Qara Fazlî, rubai, giving a name to Diwans (poems book), Prince Mustafa

Kaynakça

• Akün, Ömer Faruk 1994 , “Divan Edebiyatı”, Türkiye Diyanet Vakıf İslam An- siklopedisi, C. IX, Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, s. 389-427.
• Andrews, Walter Guilford 1996 , "Metin Nerede, Hangi Metin, Kimin Metni.", Çev. Kemal Sılay , Varlık 63, sy. 1062, s. 46-50.
• ________, 2015 , "Osmanlı Metin Çalışmaları: Geçmişe Meydan Okuma, Geleceği Tasarlama.", Çev. Veysel Öztürk , Eski Metinlere Yeni Bağ- lamlar: Osmanlı Edebiyatı Çalışmalarında Yeni Yönelimler, Hazırlayan: Hatice Aynur ve öte , İstanbul: Klasik Yayınları, s.36-58.
• Âşık Çelebi 2010 , Meşâ’irü’ş-Şu’arâ İnceleme-Metin , haz. Filiz Kılıç , İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü
• Aydın, Abdullah 2014 , “Klasik Türk Edebiyatında Divana İsim Verme”, EKEV Akademi Dergisi, yıl: 18, sy. 59, s. 45-59.
• Banarlı, Nihad Sâmi 2011 , Türk Edebiyatı Tarihi, C. I, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yay.
• Canım, Rıdvan 2000 , Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsiratu’n-Nuzamâ İnce- leme-Metin , Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.
• Çalka, Mehmet Sait 2015 , Divan Şiirinde Rubai,Ankara: Kriter Yay.
• Çavuşoğlu, Mehmed 1982 , “Şehzade Mustafa Mersiyeleri", İstanbul Üniver- sitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi: Prof. Dr. Tayyib Gökbilgin Hatıra Sayısı, sy. 12, s. 683-686
• Dilçin, Cem 2003 , “Fuzulî’nin Farsça Çâr-ender-çâr Kasidesi”, Journal of Turkish Studies 27/II: 41-62.
• Gibb, E. J. Wilkinson 1999 , Osmanlı Şiir Tarihi A History of Ottoman Poetry , çev. Ali Çavuşoğlu , C. III, Ankara: Akçağ Yay.
• İsen, Mustafa 1994 , Künhü'l-Ahbar'ın Tezkire Kısmı, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yay.
• Kaçar, Mücahit 2009 , "Şâirin Patrona İtirazı: Şehzade Mustafa Mersiyele- rinde Beddua, Lanet Ve Sitem", Lanet Kitabı, editör: Emine Gürsoy Naskali , Kitabevi, İstanbul, s.353-371.
• Kayabaşı, Bekir 1997 , “Kaf-zade Fa’izi’in Zübdetü’l-Eş’ar’ı”, İnönü Üniver- sitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Kocatürk, Vasfi Mahir 2016 , Büyük Türk Edebiyatı Tarihi Başlangıçtan Bugüne Kadar Türk Edebiyatının Tarihi, Tahlili ve Tenkidi, İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yay.
• Koç, Mustafa, 2011 , “Anadolu’da İlk Türkçe Telif Eser”, Bilig: Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, sy. 57, Ankara, s. 159-174.
• Kutlar, Fatma Sabiha 2009 , “Klasik Türk Edebiyatında Çâr-Ender-Çâr ve Kara Fazlî’nin Kasidesi”, Türkbilig: Türkoloji Araştırmaları Dergisi, sy. 17, s. 92-115.
• Özkat, Mustafa 2005 , "Kara Fazlî'nin Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Dîvânı: İnceleme-Tenkitli Metin.", Basılmamış Yüksek Lisans Tezi , İstanbul: Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Pektaş, Mehmet - Ünal, Mehmet 2013 , “Âgehî’nin Şütür Kasidesi”, Turkish Studies, C. 8/1, s. 2165-77.
• Öztekin, Nezahat 2002 , Fazlî, Gül ü Bülbül, İzmir: Akademi Kitabevi.
• Saraç, M. Ali Yekta 2004 , Klasik Edebiyat Bilgisi Belagat, İstanbul: Gökkubbe Yay.
• Solmaz, Süleyman 2005 , Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâsı İnceleme-Metin , Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.
• ________, 2012 , Onaltıncı Yüzyıl Tezkirelerinde Şairin Dünyası: Ahdî - Gelibo- lulu Âlî - Kınalızade - Beyânî , Ankara: Akçağ Yay.
• Şentürk, Ahmet Atilla -Kartal, Ahmet 2004 , Üniversiteler İçin Eski Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Dergah Yay.
• Şentürk, Ahmet Atilla 1998 , Yahyâ Beğ'in Şehzâde Mustafa Mersiyesi yahut Kanunî Hicviyyesi, İstanbul: Enderun Kitabevi son baskı: Büyüyenay Yayınları, 2014 .
• Tolasa, Harun 2002 , Sehi, Latifi ve Aşık Çelebi Tezkirelerine Göre 16. Yüzyılda Edebiyat Araştırma ve Eleştirisi, Ankara: Akçağ Yay.
• Zavotçu, Gencay 2007 , “Bir Ölümün Yankıları ve Yahyâ Bey Mersiyesi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sy. 33, Erzurum, s. 69-80