An Evaluation On Kiyâfetnâme Written By Hoca-zâde Muhammed Râsim Hikmet

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 23, 775 - 806, 30.12.2019

Abdulsamet Özmen

Öz

In classical Turkish literature, the latter is a literary genre written by many authors. These literary genresgenerally- are written to evaluate people's physical characteristics based on their physical characteristics. In terms of content, they usually refer to the limbs of the human body, which appear to be mouth, eyebrows, eyes, nose, chin, hair and cheeks. Many works have been written in Turkish literature related to the type of clothing. Some of these works are written as a separate section and some of them are written as a section in other works of the authors. The scope of our study is the Kââfetnâme section of Hâb-nâme-i Râsim Hikmet, one of the non-independent types of clothing, registered under the Turkish Manuscripts Department T06739 of the Istanbul University Rare Books Library. In this work, the author described twenty-two different types, showing his paintings, and mentioned the personality traits of people of this type. In this study, the ties established between the physical characteristics and the personalities of the twenty-two different types forms of this type of doomsafe will be examined.

Anahtar Kelimeler

An Evaluation On Kiyâfetnâme Written By Hoca-zâde Muhammed Râsim Hikmet

Hoca-zâde Muhammed Râsim Hikmet Tarafından Kaleme Alınan Kıyâfetnâme Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Klasik Türk edebiyatında kıyâfetnâme pek çok müellif tarafından kaleme alınan bir edebî türdür. Bu edebî türler - genel olarak- insanların fizikî özelliklerinden yola çıkarak onların kişilikleri hakkında değerlendirme yapmak için kaleme alınırlar. Kıyâfetnâmeler muhteva olarak genellikle insanın ağız, kaş, göz, burun, çene, saç ve yanak gibi görünen uzuvlarını konu ederler. Kıyâfetnâme türü ile alakalı Türk edebiyatında pek çok eser kaleme alınmıştır. Bu eserlerin bazıları müstakil olarak, bazıları da müelliflerin başka eserleri içinde bir bölüm hâlinde kaleme alınmıştır. Çalışmamızın kapsamı müstakil olmayan kıyâfetnâme türlerinden biri olan ve İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Bölümü T 06739 numarasıyla kayıtlı Hâb-nâme-i Râsim Hikmet adlı eserin kıyâfetnâme bölümüdür. Müellif bu eserinde yirmi iki ayrı tipi -resimlerini de göstererek- tarif etmiş ve bu tipteki insanların kişilik özelliklerinden bahsetmiştir. Çalışmamızda yirmi iki ayrı tipten şekilden oluşan bu kıyâfetnâme türünde geçen tiplerin fizikî özellikleri ile kişilikleri arasında kurulan bağlar incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Kıyâfetnâme, klasik Türk edebiyatı, Hoca-zâde Muhammed Râsim Hikmet

Kaynakça

• AKTAN, Muhammed Felat 2019 , “Hoca-zâde Muhammed Râsim Hikmet˘in Hâb-nâme˘si 1b-168a İnceleme-Metin ”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır.
• BOZKURT, Kenan 2008 , “Kıyâfetnâme İlmi Türk Edebiyatında Kıyafetnâmeler ve Şa˘bân-ı Sivrihisârî˘nin Kıyâfetnâme˘si”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır.
• CEYLAN, Kübra 2015 , “Hoca-zâde Muhammed Hikmet Erendi˘nin Tuhfetü’l-âşıkîn Hediyyetü’l-ma˘şukîn Adlı Mevlid Şerhi”, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• ÇAVUŞOĞLU, Ali 2004 , Kıyâfet-nameler, Ankara: Akçağ Yay.
• DEVELLİOĞLU, Ferit 2002 , Osmânlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi Yay.
• ELBİR, Bilal 2017 , “Yazarı Bilinmeyen Bir Kıyâfetnâme Üzerine” Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 19, s. 37-58.
• ERKAL, Abdülkadir 1999 , ”Kıyâfetnâmeler Üzerine”, AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Erzurum: S. 13, s. 217-225.
• KANAR, Mehmet 2013 , Büyük Farsça Türkçe Sözlük, İstanbul: Say Yay.
• MENGİ, Mine, 2002 , “Kıyâfetnâme” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 25, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., s. 513- 514.
• PALA, İskender 2002 , Kıyâfet Maddesi, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C.5, İstanbul: Dergâh Yay.
• SARIÇİÇEK, Ramazan 2014 , Risâle-i Kıyâset-i Firâset /İlm-i Firâset, İstanbul: Büyüyen Ay Yay.
• Şemseddîn Sâmî 1999 , Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: Çağrı Yay.
• TÜRKDOĞAN, Melike Gökcan 2014 , "İlm-i Kıyâfet ve Firâset Bağlamında Mustafa Bin Evrenos˘un “Hâzâ Kitab-ı Firâsetnâme ve Kıyâfetnâme”si, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C: VII, Sayı 34, s.172-195.
• YERDELEN, Cevat 1988 , "Türk Edebiyatı˘ndaki Kıyâfet-nameler ve Niğdeli Visali˘nin Vesiletü’l-İrfan adlı Kıyâfet-namesi", Atatürk ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.