Seyrî ve Halep Şehrengizi

Yıl 2015, Cilt: 14 Sayı: 14, 67 - 92, 01.07.2015

Yunus Kaplan

Öz

Klasik Türk edebiyatında farklı konuların ele alındığı birçok nazım türü bulunmaktadır. Bir şehrin güzellerini ve güzelliklerini konu edinen şehrengizler de bu türler arasında yer alır. Edebiyatımızda örneklerine özellikle 16. yüzyılda rastlanan bu türe rağbet gösteren şairlerden biri de hayatı hakkında kaynaklarda herhangi bir bilgi bulunmayan Seyrî’dir. Bilinen tek eseri olan Dîvân’ından hareketle 16. yüzyıl şairlerinden olduğu tespit edilen Seyrî, Osmanlı’nın önemli ticaret ve kültür merkezlerinden biri olan Halep için bir şehrengiz yazmıştır. Seyrî Dîvânı’nın 21b-28a varakları arasında bulunan Halep Şehrengizi, edebiyatımızda Halep üzerine yazılmış olan tek şehrengizdir. Mesnevi nazım şekliyle yazılan ve 127 beyit tutarındaki bu şehrengizde Halep’te yaşayan 46 güzel anlatılmıştır. Bu çalışmada Halep Şehrengizi’nin çeviri yazısı yapılarak şekil ve muhteva özellikleri üzerine birtakım değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, Seyrî, Şehrengiz, Halep

Seyrî and The Şehrengiz of Aleppo

Öz

There are many verse genres dealing with different subjects in Classical Turkish Literature. Şehrengizs, discussing beautiful people and beauties of a city, are among these genres. One of the poets interested in this genre in the 16th century in our literature is Seyri about whom there is not enough information. Considering his only known work Divan, Seyri, wrote a şehrengiz about Aleppo, one of the important commercial and cultural centers of Ottoman Empire. The Şehrengiz of Aleppo, found between Seyri Divan’s 21b-28a pages, is the only work written about Aleppo in our literature. In this şehrengiz, which was written with mesnevi type and 127 couplets, introduced 46 beautiful people living in Aleppo. In this study, with the transcript of the Şehrengiz of Aleppo, some evaluations about features of type and content are carried out.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Literature, Seyri, Şehrengiz genre, Aleppo

Kaynakça

• AFYONCU, Erhan 2011 . “Temerrüd Ali Paşa”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yay. C. 40, s. 412-13.
• AKKUŞ, Metin 1987 . Türk Edebiyatında Şehr-engizler ve Bursa Şehr-engizleri, Atatürk Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• AYDEMİR, Yaşar 2007 . “Ravzî’nin Edincik Şehrengizi”, Gazi Türkiyat: Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, Güz 2007. S. 1, s. 97-126.
• BLOCHET. E. 1932 . Catalogue des Manuscrits Turc de la Bibliothèque Nationa- le. I c. Bibliothèque Nationale, Paris.
• ÇELİK, Aysun 2013 . “Defterdâr-zâde Ahmed Cemâlî’nin “Metâli’-i Cemâlî” ve “Şehr-engîz-i İstanbul” Adlı Eserleri”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/13 Fall, s. 671-704.
• ÇETİNKAYA, Ülkü 2014 . “Bir Kadın Şehrengizi: Azîzî’nin İstanbul Şeh- rengizi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, S. 54, s. 229-68.
• DELİÇAY, M. İzzet 1936 . “Türk Edebiyatında Şehrengizler”, İstanbul Üni- versitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Basılmamış Mezuniyet Tezi.
• DURSUNOĞLU, Halit 2003 . “Klasik Türk Edebiyatında Bir Şehrin Güzel- leri ve Güzellikleri İle İlgili Eserler Şehrengizler ”, Türk Dili Araş- tırmaları Yıllığı Belleten, 2, s. 57-74.
• GÜLHAN, Abdülkerim 2012 , “Şehrengiz Türü ve Ravzî’nin Edincik Şeh- rengîzleri”, Turkish Studies - International Periodical For The Langua- ges, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/2, Spring, s. 515-45.
• HATİPOĞLU, G. Feyza 2010 . Seyrî ve Divanı İnceleme-Metin , Ankara: Gazi Üniv. SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• İSEN, Mustafa 1994 . Gelibolulu Âlî, Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• KARACASU, Barış 2007 . “Türk Edebiyatında Şehrengizler”, Türkiye Araş- tırmaları Literatür Dergisi, C. 5, S. 10, s. 259-313.
• KARAİSMAİLOĞLU, Adnan 2001 . Klâsik Dönem Türk Şiiri İncelemeleri, Ankara: Akçağ Yayınları.
• KARTAL, Ahmet 1014 . “Klasik Türk Şairinin Dilinden Haleb”, Divan Ede- biyatı Araştırmaları Dergisi, Sayı 12, İstanbul, s. 77-92
• KURNAZ, Cemal ve Mustafa Tatcı hzl. 2001 . Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 2. Ankara: Bizim Büro Yay.
• LEVEND, Agâh Sırrı 1957 . Türk Edebiyatında Şehr-engizler ve Şehr-engizlerde İstanbul. İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• ÖZTÜRK, Murat 2014 , “Maksadî’nin Yenice ve İştip İştib Şehrengizleri”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 11, Sayı 25, s. 51-80.
• PAKALIN, M. Zeki 1993 . Tarih Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, C. III. İstan- bul: MEB Yayınları.
• PALA, İskender 1999 . Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara: Akçağ Ya- yınları.
• SEYRÎ, Dîvân, Bibliothèque Nationale de France, Supplement Turc 280.
• ŞEMSEDDİN SÂMÎ 1314 , Kâmûsu’l-Âlâm, C. 3. İstanbul: Mihran Matbaası.
• TEZCAN, Nuran 2001 . “Güzele Bir Şehrengizden Bakış”, Türkoloji Dergisi, C. XIV, S. 1, s. 161-93.
• TIĞLI, Fatih 2007 . “Klâsik Türk Edebiyatında Şehrengiz Çalışmaları Hak- kında Bibliyografya Denemesi”, Turkish Studies International Perio- dical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 2/4, s. 763-70.
• TURAN, Lokman 2011 . “Defterdâr-zâde Ahmed Cemâlî’nin Siroz Şeh- rengîzi”, Osmanlı Araştırmaları The Journal Of Ottoman Studies, Tür- kiye Diyanet Vakfı Kütüphanesi, İslam Araştırmaları Merkezi, İs- tanbul. S. XXXVII, s. 49-76.
• TURAN, Şerafettin 2006 , “Mustafa Çelebi”, TDV İslâm Ansiklopedisi. İstan- bul: TDV Yay. C. 31, s. 290-91.