Sultan II. Osman Fârisî ve Dîvânçesi

Year 2018, Volume: 21 Issue: 21, 161 - 234, 30.12.2018

Avni Erdemir

Abstract

Sultan II. Osman, diğer adıyla Genç Osman, Osmanlı’nın on altıncı padişahıdır. Babası Sultan I. Ahmed, annesi Mahfirûz Sultan’dır. 3 Kasım 1604’te doğmuş, 26 Şubat 1618’de on dört yaşında tahta çıkmış, 20 Mayıs 1622’de 18 yaşında askeri darbe ile tahtan indirilerek öldürülmüştür. Tarihimizde askerî darbe sonucu öldürülen ilk Osmanlı padişahıdır. Bu çalışmanın amacı, Fârisî mahlasıyla şiirler yazan II. Osman’ın şiirlerini tespit edilen yazma nüshalar ışığında ortaya çıkarmaktır. Bu amaçla önce II. Osman’ın hayatı hakkında kısa bilgi verilmiş, daha sonra onun şairliği ve şiirleri üzerine yapılan çalışmalar değerlendirilmiştir. Ardından tespit edilen üç yazma nüsha üzerinde tenkitli metin çalışması yapılarak en sağlam metin ortaya çıkarılmıştır. Sonra da bu şiirlerden hareketle II. Osman’ın şairliği, şiirinin şekil ve muhteva özellikleri belirlenmiştir. Genç yaşta vefat eden Fârisî, kısacık ömrüne 30 gazel, 1 müseddes, 67 nazm, 2 kıt’a, 1 rubâ’î ve 18 müfred olmak üzere 6 farklı nazım şekliyle toplam 119 şiir sığdırmıştır. Şiir dili sadedir. Şiirlerinde ikili üçlü terkip yok denecek kadar azdır.

Keywords

II. Osman, Genç Osman, Fârisî, Divançe

Sultan Osman II Fârisî and His Dîvânce

Abstract

Sultan Osman II who also named as Genc Osman is the sixteenth sultan of Ottoman Empire. His father is Ahmed I, his mother is Mahfiruz Sultan. He was born on 3 November 1604, he ascended to throne at 14 years old and he was dethroned by a military coup and killed at 18 years old. He is the first sultan of Ottoman Empire who was killed by a military coup. This work's purpose is to determine Osman II's poems with identified manuscripts, who wrote poems with Farisi pen name. For this purpose, firstly, a brief summary about Osman II’s life was presented; then, the works on his poesy and poems were reviewed. Afterwards, the strongest text was determined by doing critical text study on three identified manuscripts. After that, Osman II’s poesy, his poem’s form and characteristics of content were determined from these poems. Farisi, who died in his early years, wrote many works which are 30 lyric, 1 müseddes, 67 verse, 2 kıt’a, 1 ruba’i and 18 müfred, in total 119 poems. His poetic style is quite simple. There are scarcely any dual terkip or triple terkip in his poems.

Keywords

Osman II, Genc Osman, Farisi, Divance

References

• AK, Coşkun 2001 , Şair Padişahlar, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• AKKUŞ, Metin 2018 , Nef ‘î Dîvânı
• http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/57741,nefi-divanipdf.pdf?0 E.T.: 25.09.2018 .
• EMECEN, Feridun 2007 , “Osman II”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 33, s.453- 456.
• GÖKYAY, Orhan Şaik 1976 , “II. Sultan Osman’ın Şehadeti”, Atsız Armağanı, İstanbul: Ötüken Yayınevi, s.187-256.
• İPEKTEN, Haluk 1994 , Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• İSEN, Mustafa 1993 , Acıyı Bal Eylemek Türk Edebiyatında Mersiye, Ankara: Akçağ Yayınları.
• İSEN, Mustafa-A. Fuat Bilkan 1997 , Sultan Şairler, Ankara: Akçağ Yayınları.
• İSPİRLİ, Serhan Alkan-Ferdi Kiremitçi 2004 , “Sultan II. Osman ve Şiiri”, Ejos-Elektronic Journal of Oriental Studies, no. 7, s.1–20.
• KARAKÖSE, Saadet 2017 , Nev’î-zâde Atāyî Dîvânı
• http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/55734,nevi-zade-atayi- divanipdf.pdf?0 E.T.: 25.09.2018 .
• KESKİNKILIÇ, Esra 1999 , Sultan II. Osman, İstanbul: Şûle Yayınları.
• KILIÇ, Esra 2011 , Sultan II. Osman’ın Siyasi Hayatı, Ankara: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi.  17b Vezin kusurlu.
• KOÇU, Reşat Ekrem 2016 , Âşık ve Şair Padişahlar, İstanbul: Doğan Kitap.
• MACİT, Muhsin 1996 , Dîvân Şiirinde Âhenk Unsurları, Ankara: Akçağ Yayınları.
• SAKAOĞLU, Necdet 1999 , “Osman II Genç ”, Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C. 2, Yapı Kredi Yayınları, s. 395-398.
• ŞARDAĞ, Rüştü 1982 , Şair Sultanlar, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.