15. Asır Mutasavvıflarından Şeyh Abdurrahîm Tirsî’nin Neşredilmemiş Manzumeleri

Year 2024, Volume: 32 Issue: 32, 560 - 627, 30.06.2024

İlyas Kayaokay

https://doi.org/10.15247/devdergisi.1468145

Abstract

15. asrın önemli mutasavvıf şairlerinden biri olan Abdurrahîm Tirsî (ö. 1520), küçük yaşta Eşrefoğlu Rûmî’ye intisap etmiş ve onun hem halifesi hem de damadı olmuştur. Abdurrahîm Tirsî’nin bilinen tek eseri divanı olup şeyhi Eşref-zâde ve Yunus Emre çizgisinde, çoğu hece ölçüsüyle manzumeler yazmıştır. Onun sârih bir Türkçeyle yazılmış ilahî ve kasideleri, uzun yıllar Kâdiri dergâhlarında bestelenip okunmuştur. Divanı üzerine iki çalışma yapılmış ve divanının beş nüshası tespit edilmiştir. Tenkidli neşirde toplam 166 manzumesinin olduğu belirlenmiştir. Bu makalede, yeni bulduğumuz bir nüshadan hareketle şairin daha evvel yayımlanmamış bir divançe hacmindeki şiirleri gün yüzüne çıkarılmıştır. Şahsî kitaplığımızda yer alan mezkûr nüsha H. 999/ M. 1590-91 senesinde ölümünden 70 yıl sonra istinsah edilmiş olup bilinen en eski tarihli divan nüshasıdır. Nüshada kayıtlı 42 şiirden yalnızca 12 tanesinin yayımlanmış divan içerisinde olduğu 30 manzumenin yeni olduğu tespit edilmiştir. Yine çeşitli şiir mecmualarının taranması suretiyle yapılan tespit ve değerlendirmelerle Abdurrahîm Tirsî’nin bilinen şiir sayısı 166’dan 200’e çıkarılmış, nâ-tamam manzumeler de tamamlanmıştır. Çalışmamızda yeni manzumelerin tanıtımı, incelemesi ve transkripsiyonlu aktarımı yapılarak şairinin divanına katkı sunulmuştur.

Keywords

Eski Anadolu Türkçesi, Eşrefoğlu Rumi, divan, metin neşri, tasavvuf

References

• AKKUŞ, Mehmet ve Yılmaz, Ali (2006). Hüseyin Vassaf, Sefîne-i Evliyâ, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• AY, Alper (2023), “Eşrefoğlu Rûmî Soyundan Bir Şair: Pir Hamdî Efendi”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, Sayı: 30 s. 31-53. http://dx.doi.org/10.15247/dev.3143.
• AYDOĞMUŞ YÜCE, Emine (2010). Abdurrahîm Tirsî ve Divanı, Yüksek Lisans Tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi.
• BACAK, İlknur (2018). Türk Dil Kurumu Kütüphanesi A358/1 Numaralı Mecmû‘-i Fevâ’id İlâhiyât ve Eş‘âr, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi.
• DEMİR, Fatmanur (2022). Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi, BY 6676/9 Numaralı Şiir Mecmuası, Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi.
• EKİNCİ, Ramazan (2017). Hafız Hüseyin Ayvansarâyî, Vefeyât-ı Ayvansarâyî, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• ERGUN, Sadeddin Nüzhet (1936). Türk Şairleri, C. 1. İstanbul: Suhulet Kütüphanesi.
• KARA, Mustafa ve ATLANSOY, Kadir (1997). Mehmed Şemseddin Yâdigâr-ı Şemsî, Bursa: Uludağ Yayınları.
• KURNAZ, Cemal ve TATCI, Mustafa (2001). Tuhfe-i Nâilî, Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri, Bizim Büro Yayınları.
• ÖZCAN, Nuri (1988). “Abdürrahim Tirsi”, TDV. Diyanet İslam Ansiklopedisi, Cilt: 1, s. 293.
• ÖZMEN, Vildan (2007). Abdurrahîm-i Tirsî Divanı, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi.
• SÜRGİT, Aslı (2020). Seyyid Muhammed Maʿrifî’nin Risâle-i Âdâb ve Tarîkatnâme-i Fethü’l-Maʿârif Adlı Eseri, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• TURAN, Fatma Ahsen (2014). “Tırsî, Abdurrahîm”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/tirsi-abdurrahim
• https://www.kuranvemeali.com [Erişim Tarihi: 19.03.2024]
• http://www.evliyalarimiz.com/abdurrahim-tirsi-hazretleri [Erişim Tarihi: 13.03.2024]