Evlat Edinmede Çocuğun Adının Değiştirilmesi: TMK m. 314 Üzerine Bir Değerlendirme

Year 2025, Volume: 5 Issue: 2, 53 - 64, 28.11.2025

Gaye Tuğ Levent

Abstract

Evlat edinme işlemi, evlat edinen kişi ile evlat edinilen çocuk arasında yalnızca mahkeme kararıyla kurulabilen kan bağı bulunmayan bir soybağı ilişkisidir. Velayet hakkı kural olarak ebeveynlere tanınmış olmakla birlikte, evlat edinen de velayet hakkına sahip kişiler arasında kabul edilmektedir. TMK m. 314/III hükmünde, evlat edinenin evlat edinilen çocuğun adını değiştirebilmesine imkân tanıyan bir düzenlemeye yer verilmiştir. Söz konusu hükümde, evlat edinilen çocuğun ayırt edebilme yeteneğine haiz olup olmadığına dair herhangi bir ayrım öngörülmemiştir. Oysa ayırt edebilme gücüne haiz bir çocuğun adının evlat edinen tarafından tek taraflı olarak değiştirilmesi, kabul edilebilir bir yaklaşım değildir. Zira adın değiştirilmesi sürecinde çocuğun görüşünün alınması, katılım hakkının doğal bir gereğidir. Ancak mevcut düzenleme, ayırt edebilme yeteneğine haiz çocuğun görüş ve rızasını dikkate almamakta; bu konuda evlat edinene tek taraflı yetki tanımaktadır. Bu durum, hem çocuğun kişi varlığı değerlerinin hem de katılım hakkının ihlali sonucunu doğurmaktadır. Evlat edinenin çocuğun adını tek taraflı olarak değiştirmesine imkân tanıyan TMK m. 314 hükmü, çocuğun yüksek yararı ilkesiyle de bağdaşmamaktadır. Zira bu düzenleme, çocuğun katılım hakkını güvence altına almamakta ve görüşünün alınmasını öngörmemektedir. Bu yönüyle madde, doğrudan çocuğun yararına aykırı sonuçlar doğurmakta ve hem ulusal hukukta öngörülen koruma mekanizmalarıyla hem de uluslararası yükümlülüklerle çelişmektedir. Bu nedenle TMK m. 314 üzerinde çocuğun yüksek yararı ve çocuğun katılım hakkı dikkate alınarak yasal değişiklik yapılması zorunluluk arz etmektedir. Çalışmamız kapsamında TMK m. 314/III hükmü, çocuğun katılım hakkı ve çocuğun üstün yararı ilkesi kapsamında değerlendirilmiş, yeni bir yasal düzenleme önerisi ortaya konulamaya çalışılmıştır.

Keywords

evlatlık , evlat edinen , çocuğun adı , katılım hakkı , çocuğun üstün yararı

The Change of a Child’s Name in Adoption: A Legal Analysis of Article 314 of the Turkish Civil Code

Abstract

Adoption is an artificial lineage between the adopter and the adopted child, which can only be established by court order. While parental custody is generally granted to the mother and father, the adopter is also considered a parent. Article 314/III of the Turkish Civil Code (TCC) provides for the adopter to change the name of the adopted child. This provision does not make any distinction regarding whether the adopted child possesses the capacity to choose. However, unilaterally changing the name of a child with discernment by an adopter is unacceptable. Consulting the child's opinion during the name change process is a natural requirement of the right to participate. However, the current regulation disregards the views and consent of a child with discernment and grants the adopter unilateral authority in this matter. This situation results in a violation of both the child's personality rights and the right to participation. Article 314 of the Civil Code, which allows the adopter to unilaterally change the child's name, is also incompatible with the principle of the child's best interests. This provision does not guarantee the child's right to participation and does not require consultation. In this respect, the article directly results in a way that is contrary to the child's best interests and conflicts with both the protection mechanisms enshrined in national law and international obligations. Consulting a child's opinion on changing their name is also a requirement of the child's right to participation. However, the current regulation disregards the child's opinion and consent, which allows them to exercise discretion, leaving the adopter as the sole authority to change their name. Article 314 of the Turkish Civil Code (TCC) is incompatible with the principles of the child's best interests and right to participation, as guaranteed by international agreements to which Turkey is a party. Therefore, it is imperative to amend Article 314 of the Turkish Civil Code (TCC) to take into account the child's best interests and right to participation. In this study, we evaluated Article 314/III of the TCC within the context of the child's right to participation and the principle of the child's best interests, and we attempted to propose a new legal regulation.

Keywords

adopted child , adoptive parent , the name of the child , right to participation , the best interest of the child

References

• Akıntürk, T.,Ateş, D. (2020). Türk Medeni Hukuku Aile Hukuku İkinci Cilt, İstanbul: Beta Yayınları.
• Akyüz, E. (2018). Çocuk Hukuku Çocukların Hakları ve Korunması, Ankara: Pegem Akademi.
• Alderson, P. (2008). Young Children’s Rights: Exploring Beliefs, Principles and Practice, London: Jessica Kingsley Publishers.
• Başoğlu, B. (2017). Soybağının Çocuğun Soyadına Etkisi, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8(1), 351- 378. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/323797
• BM Çocuk Hakları Komitesi’nin Çocuk Haklarına Dair Sözleşmeye İlişkin Genel Yorumları, Elli birinci Oturum Cenevre, 25 Mayıs- 12 Haziran 2008, Genel Yorum No.12 (2009). www.unicef.org
• Dural, M.,Öğüz, T.,Gümüş, M. A. (2018). Türk Özel Hukuku Cilt III Aile Hukuku, İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Elçin Grassinger, G. (2010). Çocuğun Menfaati Gereği Çocukla İlgili Uyuşmazlıklarda Görüşünün Alınmaması Gereği, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan Cilt:1, 823- 847, İstanbul: On iki Levha Yayınları.
• Helvacı, S. (2016). Gerçek Kişiler, İstanbul: Legal Yayıncılık.
• Kaya, C. (2009). Türk Hukukunda Evlat Edinme, İstanbul: Beta Yayınları.
• Kazancı Hukuk Otomasyon.
• Kılıçoğlu, A. M. (2019). Aile Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Özcan Büyüktanır, B. G. (2019). Çocuğun Kişilik Hakkı ve Çocuğun Kişilik Hakkının Hukuka Aykırı Fiillere Karşı Korunması, Ankara: Yetkin Yayınları.
• Özdemir, H. (2008). Türk ve İsviçre Medeni Hukukunda Ad Üzerindeki Hak ve Korunması, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 57(3), 561- 598. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/626977
• Özdemir, H., Ruhi, A. C. (2019). Çocuk Hukuku, İstanbul: On iki Levha Yayınları.
• Öztan, B. (2015). Aile Hukuku, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Reyhani Yüksel, S. (2020). Velayet Hakkı ve Anayasal Sınırları, İstanbul: Legal Yayıncılık.
• Serozan, R. (2017). Çocuk Hukuku. Vedat Kitapçılık. Ankara.
• Sormunen, M. (2020). Understanding the Best Interests of the Child as a Procedural Obligation: The Example of the European Court of Human Rights, Human Rights Law Review, 20(4), 745– 768.
• Şenocak, Z. (2001). Küçüğün Tıbbî Müdahaleye Rızası, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 50(4), 65- 81.
• Yücel, Ö. (2013). Çocuğun Yüksek (Üstün) Yararı Bağlamında Çocuğun İradesi, Ufuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1(2), 117- 137.
• Zermatten, J. (2010). The Best Interests of the Child Principle: Literal Analysis and Function, International Journal of Children’s Rights (18), 483–499.
• Ziyan, A. (2019). Velayet İlişkisi Bağlamında Çocuğun Ebeveyni Tarafından Temsili, İstanbul: On iki Levha Yayınları.
• Zorlutuna, D. (2024). İsviçre Medeni Kanunu ile Karşılaştırmalı Olarak Türk Hukukunda Küçüklerin Evlat Edinilmesi, Ankara: Seçkin Yayıncılık.