The Effect of the Meaning Given to the ‘Verb Emara’ and the ‘Name Murtaf‘ in the Sixteenth Verse of Surah Isrâ on the Meaning of the Verse

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 8, 195 - 209

İsmail Karagöz

Öz

The Holy Quran is the ultimate guide for humanity. To benefit from its guidance, a proper understanding is
essential. Achieving this understanding requires knowledge of the Arabic language, its rhetoric, the Quranic usage of
words, and interpretative methodology. The multiple meanings of certain words can lead to varying interpretations of
Quranic verses. One such example is the sixteenth verse of Surah Isra, where differing interpretations arise from the
verb اَمَرْنَا and the noun مُتْرَف . In traditional Quranic interpretations, the verb اَمَرْنَا is often rendered as "we command,"
and the noun مُتْرَف as "spoiled rich people" or "notables." Accordingly, the verse is interpreted as: "When we want to
destroy a town, we command its spoiled rich people, and they rebel and sin, deserving punishment. We then destroy
the town and its inhabitants." This interpretation may imply that "Allah commands sin," which contradicts the Quranic
principle that Allah does not command fisq (rebellion or sin). Commentators suggest that Allah's command in this
context refers to "obedience." However, this interpretation raises questions, as it implies that Allah commands only a
select group (the spoiled rich), and the entire society is punished for their rebellion. Since Allah does not punish the
innocent or hold individuals accountable for others' sins, this interpretation seems problematic. Alternatively, if the
verb اَمَرْنَا is understood as "we multiply or allow them to increase," and the noun مُتْرَ ف as "those who are rebellious and
spoiled by wealth," the meaning becomes clearer. In this case, the verse would read: "When we want to destroy a town,
we allow its rebellious and spoiled people to multiply, and they rebel and sin, deserving punishment. We then destroy
the town and its inhabitants." This study explores the proper understanding of the verb اَمَرْنَا and the noun مُتْرَف in this
verse, focusing on their meanings in classical dictionaries and the Quran, their contextual usage, and their implications
for interpreting the verse.

Anahtar Kelimeler

verse, mutraf, interpretation, qaryah, destruction

İsrâ Sûresinin On Altıncı Âyetindeki Emara Fiiline ve Mütraf İsmine Verilen Anlamın Âyetin Manasına Etkisi

Öz

Kur’ân-ı Kerîm, insanlık âleminin son rehberidir. Bu rehberden yararlanabilmek için onu doğru anlamak
gerekir. Doğru anlamak, Arap dilini ve belagatını, kelimelerin Kur’ân’daki kullanımını ve tefsir usulünü bilmekle
mümkün olur. Bazı kelimelerin çok anlamlı olması Kur’ân âyetlerinin farklı anlaşılabilmesine sebep olabilmektedir.
Kur’ân’ın farklı anlaşılabilen âyetlerinden biri de İsrâ sûresinin on altıncı âyetidir. Âyetin farklı anlaşılmasının sebebi
اَمَرْنَ ا fiili ve مُتْرَ ف ismidir. Kur’ân meâllerinde اَمَرْنَ ا fiiline genellikle “emrederiz”, مُتْرَف ismine “toplumun şımarık zenginleri”
ve “ileri gelenleri” anlamı verilmiştir. Buna göre âyetin meâli şöyle olur: “Biz bir beldeyi helâk etmek istediğimiz zaman
bu beldenin şımarık zenginlerine emrederiz ve onlar bu beldede isyan edip günah işlerler. Böylece onlar, cezalandırılmayı
hak ederler, biz de bu beldeyi yerle bir edip halkını helâk ederiz.” Böyle bir meâl, “Allah, fıskı emreder” şeklinde
anlaşılabilir. Hâlbuki Allah, fıskı yani inkâr ve isyanı emretmez. Bu sebeple müfessirler, Allah’ın emrettiği şeyin “itaat”
olduğunu zikretmişlerdir. Âyete verilen bu anlama göre Allah, hem bir toplumun sadece şımarık zenginlerine emretmiş,
hem toplumun tamamı, o toplumdaki şımarık zenginlerin isyanı sebebiyle helâk edilmiş olur. Hâlbuki Allah, hem suçsuz
yere, hem bir başkasının suçu sebebiyle kimseyi cezalandırmaz, hem de kullarına zerre kadar zulmetmez. Dolayısıyla
âyetteki اَمَرْنَا fiiline “emrederiz”, مُتْرَف ismine ise sadece “şımarık zenginleri veya ileri gelenleri” anlamının verilmesi
isabetli değildir. Bu fiile “çoğaltırız, çoğalmalarına imkân veririz”, مُتْرَ ف ismine ise “varlık içerisinde şımaran azgınları ve
isyankârları” anlamının verilmesi durumunda yanlış anlama ortada kalkar. Bu durumda ilgili âyetin meâli şu şekilde
olur: “Biz bir beldeyi helâk etmek istediğimiz zaman bu beldenin varlık içerisinde şımaran azgınlarının ve isyankârlarının
çoğalmalarına imkân veririz ve onlar bu beldede isyan edip günah işlerler. Böylece onlar, cezalandırılmayı hak ederler, biz
de bu beldeyi yerle bir edip halkını helâk ederiz.” Bu çalışmada söz konusu âyette geçen اَمَرْنَا kelimesinin ve مُتْرَف isminin
nasıl anlaşılması gerektiği ele alınmış, bu bağlamda önce sözlük ve Kur’ân’daki anlamı, sonra âyette geçen اَمَرْنَ ا
kelimesinin ve مُتْرَ ف isminin anlamı ve sonuçta âyetin nasıl anlaşılması gerektiği üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

âyet, mütraf, meâl, karye, helâk

Kaynakça

• Ahmed b. Abdurrahman es-Sââtî. (t.y.). El-Fethu’r-rabbânî (1-24). Dâru ihyâi’t-türâsî’l-arabî.
• Ahmed b. Hanbel. (2001). Müsned. Müessesetü’r-risâle.
• Ateş, S. (1983). Kur’ân-ı Kerîm ve yüce meâli. Kılıç Kitabevi.
• Beyhakî, Ahmed b. Hüseyin. (2003). Es-Sünenu’l-Kübrâ (3. bs, 1-11). Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Cevherî, İsmail b. Hammâd. (1987). Es-Sıhâh tâcü’l-lüga ve sıhâhu’l-arabiyye (1-6). Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as. (1981). Es-Sünen (1-5). Çağrı Yayınları.
• Ezherî, Muhammed Ahmed. (2000). Tehzîbü’l-lüga (1-17). Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabi.
• Fayda, M. (1992). Bedir Gazvesi. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 5, ss. 325-327). TDV Yayınları.
• İbn Düreyd, Ebû Bekr Muhammed b. Hasan el-Ezdî. (1987). Cemheretü’l-lüga. 3 Cilt. (1-3). Dâru’lİlm.
• İbn Fâris, Ebû’l-Hüseyn Ahmed. (2002). Mu’cemü Mekâyîsi’l-Lügat (1-6). İttihâdü’l-Kitâbi’l-Arab.
• İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ İsmail b. Ömer. (1999). Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm (1-8). Dâru Tayyibe.
• İbn Kuteybe, Abdullah b. Müslim. (1978). Tefsîrü garîbi’l-kur’ân. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• İbn Manzûr, Ebû’l-Fadl Muhammed b. Mükerrem. (1414). Lisânü’l-arab. 15 cilt. (1-15). Dâru Sadr.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddin Abdurrahman b. Alî. (t.y.). Nüzhetü a’yüni’n-nevâzir fî ilmi’lvücûhive’n-nezâir. Müessesetü’r-risâle.
• Karagöz, İ. (2020). Kur’ân’ın anlamı ve tefsiri, açıklamalı ve kırık meâli. Kar Yayınları.
• Karagöz, İ. (Ed.). (2024). Doğal Afetler ve Din. İlahiyât Yayınları.
• Karaman, H., & vd. (2020). Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir (1-5). DİB Yayınları.https://kuran.diyanet.gov.tr
• Koçyiğit, T. (t.y.). Kur’ân-ı Kerîm ve türkçe meâli. Kılıç Kitabevi.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Muhammed. (1964). El-Cami’ li-ahkâmi’l-kur’ân (2. bs, 1-20).Dâru’l-kütübi’l-Mısriyye.
• Mâtürîdî, E. M. M. b. M. (2005). Tevîlâtü ehli’s-sünne. Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Mâverdî, Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed. (t.y.). En-Nüketü ve’l-uyûn (1-6). Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Mucâhid b. Cebr. (1410/1989). Tefsir. Dâru’l-Fikri’l-İslâmî.
• Mukâtil b. Süleyman. (1423/2002). Tefsîr (1-5). Dâru İhyâi’t-türâs.
• Öztürk, M. (2011). Kur’ân-ı Kerîm meâli. Düşün Yayıncılık.
• Râzî, Ebû Abdillah Muhammed Fahruddîn. (1420). Mefâtîhu’l-gayb (1-32). Dârü’t-türâsî’l-Arabi.
• San’ânî, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm. (1419). Tefsir. Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Semerkandî, Ebû’l-Leys Nasr b. Muhammed. (t.y.). Bahru’l-‘ulûm.
• Sevrî, Ebû Abdillah Süfyan b. Sa’îd. (1983). Tefsîr. Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Taberî, Ebû Ca'fer Muhammed b. Cerîr. (2000). Câmi’u’l-beyân an te’vîli âyi’l-kur’ân (1-24).Müessesetü’r-risâle.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. (1981). es-Sünen (1-5). Çağrı Yayınları.
• Yahyâ b. Sellâm. (2004). Tefsîr. Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Yıldırım, C. (1982). Kur’ân-ı Kerîm meâli. Tercüman Yayınları.
• Yılmaz, M. N. (2000). Kur’ân- Kerîm ve meâli (2. bs). Moro Yayıncılık.
• Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhim b. es-Serî. (1988). Meʿâni’l-Ḳurʾân ve iʿrâbüh. Âlemü’l-kütüb.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer. (1407/1985). El-Keşşâfu an hakâikı ğavâmidi’t-tenzîl (1-4). Dârü’l-kitabi’l-Arabî.