Sivil Toplum ve Batılılaşma Kavramları Bağlamında İdris Küçükömer’in Demokrasi Algısı

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 80 - 111, 20.04.2022

Sümeyye Beyzanur Ergün

Öz

Bu makalede, İdris Küçükömer’in Batılılaşma ve sivil toplum kavramları bağlamında demokrasi algısı incelenmiştir. Öncelikle demokrasi kavramı ele alınmış, demokrasinin kökeni ve gereklilikleri üzerine çalışılmıştır. Ayrıca sivil toplum ve Batılılaşma kavramlarına değinilmiş, Türkiye’nin siyasal düşüncesinin şekillenmesinde önemli bir yer tutan Batılılaşma ve sivil toplum kavramları birlikte ele alınmıştır. Eski Yunan’dan günümüze kadar demokrasi düşüncesinin gelişim aşamaları incelenmiş, Batı’da kurulan feodal yapıların ve burjuva sınıfının demokrasinin gelişmesine katkıları anlatılmış, Osmanlı’da bu sınıf ayrımlarının olmayışının demokrasinin gelişimini olumsuz yönde etkilediği üzerine durulmuştur. Bu minvalde Batılılaşma hareketleri ile Osmanlı’da görülen yenilik hareketlerinin amaç ve sonuçları değerlendirilmiş, İttihat ve Terakki’den Demokrat Parti’ye kadar çeşitli örneklerle halkın yönetime hangi ölçüde katıldığı tartışılmıştır. Böyle bir bakış açısıyla Demokrasinin olmazsa olmazının halkın yönetime katılması olduğu fikri beyan edilmiş, bunun da sivil toplumun gelişmesiyle paralel ilerleyeceği üzerinde durulmuştur. Bütün bunlardan yola çıkarak çalışmanın temelinde İdris Küçükömer’in demokrasi tarihine nasıl baktığı, Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde demokrasiye dair nelerin yapıldığı veya yapılamadığı ve ger-çek demokrasiye ulaşmak için nelerin yapılması gerektiğine dair fikirleri yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sivil Toplum, Batılılaşma, Demokrasi, İdris Küçükömer

Kaynakça

• Akkol, Mümtaz. “Levent. Batılılaşma ve Sivil Toplum Kavramları Üzerinden İdris Küçükö-mer’in Türk Siyasal Düşüncesindeki Yeri”, Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi 5/2 (2018).
• Ateş, Toktamış. Demokrasi. Ankara: Ümit Yayıncılık, 1994.
• Asal, Caner. "İdris Küçükömer Batılılaşma ve Düzenin Yabancılaşması". Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2 / 2 (Ekim 2018).
• Ay, Esra. Türkiye’de Sivil Toplum Düşüncesinin Gelişimi ve Din. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Bekcan, Umut. Demokrasi Kuramları Açısından Türk Demokrasisine İlişkin Bir İnceleme (Denizli: Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005).
• Büyükkaragöz, Savaş -Kesici Şahin . Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi. Ankara: Türk Demokrasi Vakfı Yayını, 1998.
• Cumhuriyet Ansiklopedisi, 4 /1981-2000, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2003.
• Cumhuriyet Ansiklopedisi, 1 / 1923-1940, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2003.
• Cumhuriyet Ansiklopedisi, 2 /1941-1960, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2003.
• Cumhuriyet Ansiklopedisi, 3 / 1961-1980, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2003. Devrim, Hakkı – Araz, Nezihe, Meydan Larousse. 3. İstanbul: Meydan Gazetecilik, 1987.
• Dinçaslan, Mehmet- Akyazı, Haydar. "Osmanlı-Türk Toplumunda İktisadi Geri Kalmışlık Sorunsalı: Ülgener ve Küçükömer’den “İnsan” Faktörünün Önemine". İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi 27 / 1 (Mayıs 2018).
• Duverger, Maurice. Siyasal Partiler, çev: Ergun Özbudun, Ankara: Bilgi Yayınevi, 1993.
• Kafkasyalı, Emine Gülselcen. “İdris Küçükömer'in Batılılaşma ve Sivil Toplum Anlayışı”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 20/4, ( 2016 ).
• Ergün, Sümeyye Beyzanur. Türk Aydınının Din Anlayışı (Sezai Karakoç ve İdris Küçükömer Örneği, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Eroğul, Cem. Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi. Ankara: İmge Kitabevi, 1990.
• Eroğul, Cem. Anatüzeye Giriş. Ankara: İmaj Yayınevi, 2000.
• Heredotus. Heredot Tarihi. çev. Müntekim Ökmen, Yunanca Aslıyla Karşılaştıran ve Sunan: Azra Erhat, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1973.
• İnalcık, Halil. Sened-i İttifak ve Gülhane Hatt-ı Humayunu, Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi Üzerinde Arşiv Çalışmaları İncelemeler. İstanbul: Eren Yayınları, 1996.
• Kalkandelen, Zülal. İdris Küçükömer’in Tezleri İkinci Cumhuriyetçiliğin Temelleri, İstanbul: Cumhuriyet Kitapları, 2012 . Kemal H., Karpat. Türk Demokrasi Tarihi; Sosyal, Kültürel, Ekonomik Temeller. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010.
• Kışlalı, Ahmet Taner. Siyasal Sistemler, Siyasal Çatışma ve Uzlaşma. Ankara: İmge Kitabevi, 2003.
• Köker, Levent. Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi. İstanbul: İletişim Yayınları, 1990.
• Kuçuradi, İonna. İnsan Haklarının Felsefi Temelleri. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, 1996.
• Küçükömer, İdris. Anılar ve Düşünceler. İstanbul: Bağlam Yayınları, 1994a.
• Küçükömer, İdris. İdris Küçükömer’le Türkiye Üstüne Tartışmalar. İstanbul: Bağlam Yayınları, 1994b.
• Küçükömer, İdris, İdris Küçükömer Bütün Eserleri: Halk Demokrasi İstiyor Mu?. İstanbul: Bağlam Yayınları, 1994c.
• Küçükömer, İdris. İdris Küçükömer’in Bütün Eserleri: Sivil Toplum Yazıları. İstanbul: Profil Yayıncılık, 2009.
• Ortaylı, İlber. Türkiye İdare Tarihi. Ankara: Türkiye Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, 1979.
• Ortaylı, İlber. İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: İletişim Yayınları, 2002.
• Özer, İnan. “Siyasal Kültür, Demokrasi ve Demokratik Değerler”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 14 / 1, (Temmuz 1996) .
• Sander, Oral. Siyasi Tarih-İlkçağlardan 1918’e. Ankara: İmge Kitabevi, 1995.
• Sayar, Ahmet Güner. İdris Küçükömer. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2008.
• Sezen, Saim. Seçim ve Demokrasi. Ankara: Gündoğan Yayınları, 1994.
• Şenel, Alaeddin. Eski Yunanda Siyasal Düşünüş. Ankara: AÜ. SBF Yayınları, 1968.
• Tanilli, Server. Uygarlık Tarihi. İstanbul: Say Yayınları, 1992.
• Touraine, Alain. Demokrasi Nedir?, çev. Olcay Kunal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2002.
• Timuçin, Afşar. Düşünce Tarihi. İstanbul: BDS Yayınları, 1992.
• Türköne, Mümtaz’er vd. (ed.). Siyaset. İstanbul: Lotus Yayınevi, 2003.
• Yavuz, Mehmet. Osmanlı-Türk Devleti’nde Bürokrasi Kurumunun Rolü: Heper Ve Küçükömer Üzerin-den Karşılaştırmalı Bir Analiz Denemesi. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti-tüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.