Searching for Politics in a Work of Fiqh Authored during the Mughal Empire: An Analysis of the Rulings Regarding the Head of State in Al-Fatawa Al-Hindiyya

Year 2024, Volume: 29 Issue: 57, 1 - 23, 31.12.2024

Elif Keleş

https://doi.org/10.20519/divan.1462043

Abstract

This study aims to demonstrate that works of furū al-fiqh (substantive fiqh) can serve as valuable sources of Islamic political thought, with a particular focus on the political dimensions of Hanafi fiqh literature. The paper examines al-Fatāwā al-Hindiyya, one of the most representative texts in Hanafi fiqh, compiled between 1664 and 1672 by a committee led by Shaykh Nizām of Burhānpūr (d. 1090/1679) under the orders of the Mughal Emperor Sultan Aurangzeb (r. 1658-1707). The text traces the use of terms such as "imām al-muslimīn," "imām," "amīr al-mu'minīn," "amīr," "khalīfa," "malik," and "sultan" to refer to the head of state. Through a close reading of these terms, this paper explores key questions concerning the political role of the ruler, including how the head of state attains power, his qualifications, rights, duties, the limits of his authority, and his relations with the subjects. Through this analysis, the paper seeks to uncover the conception of the head of state within this important text of furū al-fiqh also known as al-Alamgīriyya.

References to the head of state appear throughout various areas of fiqh, such as zakat, nikāh, talāq, ḥadīth, siyar, adab al-qadi, ikrah, and homicide, with particular emphasis on issues related to Friday and funeral prayers. These discussions reflect both the political and legal norms of the period. The paper aims to explore the relationship between fiqh and politics in al- Fatāwā al-Hindiyya, tracing the rulings that collectively point to the administration of the state.

Keywords

Islamic Political Thought, Politico-Juridical Rulings (Ahkâm), Head of State, al- Fatāwā al-Hindiyya, The Mughal Empire, Aurangzeb Alamgir.

Bâbürlü Devleti’nde Telif Edilen Bir Fıkıh Eserinde Siyaseti Aramak: El-Fetâva’l-Hindiyye’deki Devlet Başkanıyla İlgili Hükümlere Dair Bir İnceleme

Abstract

Fürû-i fıkıh metinlerinin İslam siyaset düşüncesine kaynaklık ettiği iddiasını temellendirmeyi hedefleyen bu çalışma Hanefî fıkıh literatüründe nasıl bir siyaset tasavvuru olduğu sorusu üzerine odaklanmıştır. Çalışmada Hanefi fürû-i fıkıh literatürünün temsil gücü yüksek eserlerinden, Bâbürlü hükümdarı Sultan Evrengzîb’in (ö. 1658-1707) emriyle Burhânpûrlu Şeyh Nizâm (ö. 1090/1679) başkanlığındaki bir heyet tarafından 1664-1672 yılları arasında telif edilen el-Fetâva’l-Hindiyye incelenmiştir. Eserde devlet başkanını ifade etmek amacıyla kullanılan “imâmü’l-müslimîn, imâm, emîrü’l-mü’minîn, emîr, halîfe, melik ve sultan” kavramlarının yer aldığı meseleler takip edilerek devlet başkanının başa geliş usulü, vasıfları, hak ve vazifeleri, iktidarının sınırları, reaya ile ilişkileri gibi alt sorulara cevap aranmıştır. Böylelikle bir fürû-i fıkıh eseri olan el-Âlemgîriyye’deki devlet başkanı tasavvuru tespit edilmeye çalışılmıştır. Metinde devlet başkanına yönelik somut atıflar cuma ve cenaze namazıyla ilgili meseleler başta olmak üzere zekât, nikâh, talâk, had, siyer, edebü’l-kâdî, ikrah, cinayetler gibi fıkhın farklı alanlarında yer almıştır. Bu bölümlerde ele alınan meselelerde dönemin siyasal ve hukuki düzenlemelerine dair bazı işaretlere de rastlanmıştır. Çalışmada devlet idaresine işaret eden hükümler bütün olarak ele alınarak el-Fetâva’l-Hindiyye özelinde fıkıh-siyaset ilişkisinin ortaya konması hedeflenmiştir.

Keywords

İslam siyaset düşüncesi, siyasi-fıkhi ahkam, devlet başkanı, el-Fetâva’l-Hindiyye, Bâbürlüler, Evrengzîb.

References

• Aydın, Ahmet. “Şah Veliyyullah ed-Dihlevî’nin Gözüyle 18. Yüzyıl Hint-İslam Dünyası.” Geçmişten Günümüze Türkiye-Hindistan İlişkileri Uluslararası Sempozyumu Bildiriler, hz. Yunus Pustu-Uğur Cenk Deniz İmamoğlu-Aytaç Yürükçü, 1163-192. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2022.
• Bayram, Fatih. “Sarı Abdullah Münşeâtında Osmanlı-Babürlü Diplomatik İlişkilerine Dair Mektuplar.” 18. Türk Tarih Kongresi: Kongreye Sunulan Bildiriler (III. Cilt). (Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2022): 467-477.
• Bayur, Y. Hikmet. Hindistan Tarihi, 3 cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1947.
• Bayur, Y. Hikmet. “Osmanlı Padişahı II. Süleyman’ın Gurkanlı Padişahı I. Alemgir (Evrengzib)’e Mektubu.” Belleten Dergisi 54 (1950): 269-285.
• Burhanpurlu Şeyh Nizâm ve diğerleri. el-Fetâva’l-Hindiyye. 6 cilt. Bulak: Matbaatü’l-Kübrâ’l-Emîriyye, 1892.
• Dağlı, Aliosman. “Babürlüler Yükseliş Dönemi Başvuru Kaynaklarından Fetâvâ-yı Hindiyye’nin İncelenmesi.” Doktora Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, 2023.
• el-Mergînânî, Burhâneddin. el-Hidaye. 4 cilt. Beyrut: Darü İhyai’t-Türasi’l-Arabi.
• Fisher, Michel H. Babürlüler Hindistan’da Bir Türk İmparatorluğu. Çev. M. Fatih Çalışır. İstanbul: Kronik Yayıncılık, 2020.
• İbnü’l-Hümam. Fethü’l-Kadir, 10 cilt. Lübnan: Darü’l-Fikr, 1970.
• Kâdîhan. el-Fetâvâ, 3 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.
• Kavak, Özgür. “İslam Siyaset Düşüncesi Kaynağı Olarak Fürû-ı Fıkıh Kitapları.” İslam Siyaset Düşüncesi Adil Devlet, Erdemli Şehir, Mükellef İnsan, ed. Lütfi Sunar ve Özgür Kavak, 265-294. Ankara: İlem Kitaplığı, 2018.
• Kavak, Özgür. “Hal’ ve İhtilal: İslam Devletlerinde İktidarın El Değiştirmesi Üzerine Bazı Tespitler.” Divan Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 47 (2019/2): 141-196.
• Nizami, Khaliq Ahmad. “Evrengzîb.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 11: 537-539.
• Özcan, Azmi. “Hindistan.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 18: 81-85.
• Özel, Ahmed. “el-Âlemgîriyye.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 2: 365-366.
• Palabıyık, M. Hanefi. “Hindistan’ın İslâmlaşmasında Orta Asya İslâmı’nın Tesiri.” Orta Asya’da İslam-Temsilden Fobiye, ed. Muhammed Savaş Kafkasyalı, 925-980. Ankara-Türkistan, 2012.
• Richards, J. F. Babür Türk İmparatorluğu -Tarih, Kültür Teşkilat-. Çev. Yasin Tekin. İstanbul: Selenge Yayınları, 2021.
• Yaman, Ahmet. “Tenfîl.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 40: 451-452.