Şahsuvar Ağzından Derlme Sözlüğü'ne Katkılar-2

Year 2013, Issue: 6 - Issue: 6, 15 - 33, 13.07.2016

Ferdi Güzel

Abstract

Ülkemizdeki en önemli derleme çalışması olan Derleme Sözlüğü ne yazık ki ağızlarımızdaki söz varlığının önemli bir kısmını içermemektedir. Teknolojinin ilerlemesi ve eğitim seviyesinin yükselmesi ile kısırlaşmaya başlayan ağızlarımızdan hızlı ve planlı bir şekilde derlemelerin yapılması ağız araştırmaları ve Türkçemiz için bir zorunluluktur. Ağız çalışmalarında yer alan asıl malzemenin orta yaşın üstündeki insanlardan toplandığı göz önüne alındığında derleme faaliyetlerine hız verilmediği takdirde pek çok kelimenin derlenemeden yok olacağı açıktır. Ağızlarımızdan derlenen söz varlığı ve derlenen ürünlerdeki farklı gramer şekilleri dilimizi istila eden yabancı kelimelere karşılık bulmak ve terim üretmek konusunda büyük bir katkı sağlayacaktır. Aynı zamanda, toplanan dil malzemeleri dilimizin tarihi ile ilgili pek çok problemin çözümüne ışık tutaktır. Bu çalışmada Elazığ ilinin merkeze bağlı köylerinden Şahsuvar’da derlenen, bir kısmı Derleme Sözlüğü’nde yer almayan bir kısmı da Derleme Sözlüğü’nde yer aldığı halde farklı anlam taşıyan 200 civarında kelimeye yer verilmiştir. Şahsuvar köyünde, yakın bir zamana kadar hayvancılıkla uğraşan ve hayvanlarını besleyebilmek için yılın önemli bir kısmında göçer hayatı yaşayan Türkmenler ikamet etmektedir. Şahsuvar ağzı Eski Türkçe ve diğer tarihi devirlerdeki bazı kelimeler ile gramer şekillerini koruması ve dilimizin ağızlardaki türetme gücünü gösteren zengin bir söz varlığına sahip olması ile dikkat çekmektedir. Bu çalışma ile hem Derleme Sözlüğü’ne hem de dilimizin söz hazinesine katkı sağlamak amaçlanmıştır.

Keywords

Ağız, Derleme Sözlüğü, Terim, Şahsuvar Köyü

Contributions to the Dictionary of Word Collection From Şahsuvar (Elazığ) Dialect-2

Abstract

Unfortunately, our country’s most important compilation work "Compilation Dictionary" doesn’t contain significant part of our dialect vocabulary. It’s a must for Turkish and dialect studies to make fast and planned compilation over our oral language that started to become unproductive with the technological advance and progress in educational level. Considering the fact that the essential part of dialect studies consists of those who are over mid-age it’s clear that barring hasten in compilation works, lots of words are going to die away without being compiled. The vocabulary compiled from our dialect and different types of grammar in the products will provide us great amount of benefit to make up new terms and find Turkish version of foreign words invading our language. Also , the language materials shed light on solution of lots of problems about the history of our language. In this work approximately 200 words , compiled in the village Şahsuvar in Elazığ, features some of them doesn’t existed in the “Compilation Dictionary” and some of them existed but in different meaning. In Şahsuvar village, Turcoman, who were dealing with animal husbandry till recent years and feed animals living migratory life in significant amount of year, resides. Şahsuvar dialect by preserving old Turkish and some of other words in other historical periods by it’s grammatical shape and also by the fact that our language has prosperous vocabulary that shows its’ derivation power attracts attention.The purpose of this work is to contribute both “Compilation Dictionary” and our language vocabulary.

Keywords

Dialect, Derleme Sözlüğü, Term, Şahsuvar Village

References

•  BURAN Ahmet; OĞRAŞ Şerife, Elazığ İli Ağızları, Elazığ 2003.
•  __________, İLHAN Nadir, Elazığ Yöresi Söz Varlığı, TDK Yayınları, Ankara 2008.
•  Derleme Sözlüğü, C. I-II-III-IV-V-VI-VII-VIII-IX-X-XI- XII, TDK Yayınları, Ankara 1963-1982.
•  GÜLENSOY Tuncer; ALKAYA Ercan, Türkiye Türkçesi Ağızları Bibliyografyası, Akçağ Yayınları, Ankara 2011
•  GÜLER Zülfü, Harput Ağzı, Elazığ Belediyesi Yayınları, Elazığ 1992.
•  GÜZEL Ferdi,“Şahsuvar (Elazığ) Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar”, Türk Dili, S.728, s.68-80.
•  KARAHAN Leyla, Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, TDK Yayınları, Ankara 1996.
•  ÜSTÜNER Ahat, "Harput Ağzına Has Kelimelerin Yapı ve Anlam Özellikleri", Dünü ve Bugünüyle Harput Sempozyumu Bildirileri, C. 1, Elazığ 1999, s. 455 – 468.
•  ZÜLFİKAR Hamza, Terim Sorunları ve Terim Yapma Yolları, TDK Yayınları, Ankara 1991