Pertek (Tunceli) Yöresi Kurmancisinde Geçen Türkçe Sözcükler

Year 2011, Issue: 2 - Issue: 2, 55 - 76, 13.07.2016

İbrahim Tosun Ali Koç

Abstract

Ortak bir geçmişin ve kültürün birleştirdiği toplumun en önemli anlaşma aracı, taşıyıcısı ve aktarıcısı olan dil, toplumlarla birlikte yaşar, gelişir, değişir. Ne kadar değişse de onu kullanan toplumların etnik kökenlerini içinde barındıracak malzemeler ve ipuçları sunar. Pertek yöresi Kurmanci’sinin barındırdığı Türkçe malzeme bu yönüyle ele alındığında, pek çok sözcük ve ekin sıkça kullanıldığı görülür. Bu sözcük ve eklerin bir kısmının oldukça eski ve sadece bu yörede kullanılıyor olması (kiyinç > kınc), bize yörenin etnik yapısı hakkında iki önemli kanıya götürmektedir: 1. Yöre Kurmanclarının zaman içinde Kürtleşmiş eski bir Türk topluluğu olduğu, 2. Bunların, en az Eski Türkçe döneminden beri Türklerle çok yakın temasta olan farklı bir etnik unsur oldukları. Bu iki kanıdan hangisinin gerçek olduğu şu anda henüz net olmasa da, yörede yaptığımız bu küçük araştırma Türkçenin Pertek Kurmancisi üzerindeki etkisini ve içindeki yerini göstermeye yeterli olmaktadır.

Keywords

ağız, söz varlığı, etnik yapı, yapım eki, ödünç sözcükler

Turkish Words İn Kurmanci Of The Pertek Region

Abstract

Language, that unifies a society by shared past and culture, is the most important communication tool, conveyer and transmitter. It survives, develops and changes together with societies. Although language changes over time, it provides abundantly materials and clues about ethnic origins of societies that speak of it. In this context, when we consider Turkish materials in Pertek’s Kurmanci, we notice that a lot of words and suffix are used in it. We can deduce two important opinion about ethnic structure of the region because of some words and suffix (kiyinç˃ kınc) are quite archaic, peculiar to Pertek region and they are only used in the region: 1. Pertek’s Kurmancis have been Kurdishcized an old Turkish society over time. 2. Pertek’s Kurmancis have been the different ethnic society and they have been close contact with Turks since ancient Turkish at least. Although it is unclear that which of them is valid, the conducted study in the region is quite enough to show Turkish’s effect on Pertek’s Kurmanci.

Keywords

dialect, vocabulary, ethnic structure, construction of additional, borrowing