Sınıf Öğretmenlerinin Beden Eğitimi ve Oyun Derslerinde Geleneksel Çocuk Oyunlarının Farkındalığı ve Uygulama Deneyimleri: Nitel Bir Çalışma

Year 2025, Volume: 3 Issue: 1, 35 - 50, 30.06.2025

Mesut Çayir , Gökhan Arıkan

https://doi.org/10.71243/dksbd.1653161

Abstract

Oyun oynamak, ilkokul çağındaki öğrenciler için en temel ihtiyaçlardan birisidir. Çocuklar; fiziksel, duygusal ve sosyal yönden gelişimlerini sürdürmek amacıyla hepimizin bildiği geleneksel çocuk oyunlarını oynamaya ihtiyaç duyarlar. İlkokul çağı, bu oyunlar için kritik bir önem arz etmektedir. Bu dönemde geleneksel çocuk oyunlarının uygulayıcısı ise kuşkusuz sınıf öğretmenleridir. Bu bağlamda çalışmamızın amacı, sınıf öğretmenlerinin geleneksel çocuk oyunlarının eğitim ortamlarında kullanımına ilişkin bilgisi, kullanma sıklığı, deneyimlerini ve yaklaşımlarını incelemektir. Araştırma, sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin alındığı nitel bir çalışma olup durum deseni çalışması kullanılmıştır. Öğretmenlerle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmelerde derinlemesine bilgi almak amacıyla sorulan açık uçlu soruların cevaplarından yola çıkılarak içerik analiz yöntemi ile analiz edilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Şanlıurfa ilinin merkez ilçelerinde ve köylerinde (Karaköprü, Haliliye) MEB’ e bağlı devlet okullarında kadrolu bir şekilde görev yapan, gönüllü katılım sağlayan toplam 18 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Yapılan çalışma sonucunda; eğitim ortamlarında zaman kısıtlılığı, kalabalık öğrenci grupları ve öğrencilerin oyunlar hakkında yetersiz bilgiye sahip olmaları; okul dışında ise bilinçsiz teknoloji kullanımı, ekran bağımlılığı, güvensiz sokak ortamının varlığı gibi sebeplerden dolayı geleneksel çocuk oyunlarının oynanmasında sorunlar yaşandığı ancak beden eğitimi ve oyun derslerinde yeterince zaman ayrılıp oynandığında; öğrencilerin okula ve derslere karşı ilgi ve motivasyonlarının arttığı, derslerle ilişkilendirildiği ve çocukların gelişimlerine bütünsel anlamda katkı sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Sınıf Öğretmeni , Beden Eğitimi ve Oyun Dersi , Geleneksel Çocuk Oyunları.

References

• Altunay, D. (2004). Oyunla desteklenen matematik öğretiminin öğrenci erişimine ve kalıcılığa etkisi (Yüksek lisans tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü). YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Arıkan, G. (2020). Beden eğitimi ve spor, sınıf, okul öncesinde oyun algısı ve öz yeterlik dağılımının incelenmesi. Spor ve Rekreasyon Araştırmaları Dergisi, 2(2), 1–13.
• Akıncı, A. Y., & Çimen, E. (2021). İlkokul öğrencilerinin hareketli ve sağlıklı yaşam yeterlilikleri (Isparta örneği). Düzce Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 17-27.
• Aydınlı, İ. (2016). Çocuk oyunlarının beden eğitimi ve spor ders programındaki yeri ve özelliklerinin bulunduğu (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi.
• Aypay, A. (2016). Türkiye'de geleneksel çocuk oyunlarının evrensel değerlerinin öğretimindeki rolü yer almaktadır. Avrasya Eğitim Araştırmaları Dergisi, 62, 283–300.
• Başal, H. A. (2010). Geçmişin çürümesi: Türkiye'de geleneksel çocuk oyunları. Morpa Kültür Yayınları.
• Bakanlığı, M. E. (2013). Milli eğitim bakanlığı temel eğitim genel müdürlüğü: Okul öncesi eğitim programı. Ankara: TTKB.
• Bekmezci, H., & Özkan, H. (2015). Oyun ve oyuncağın çocuk sağlığına etkisi. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastalıkları Dergisi, 5(2), 81-87.
• Budak, M. (2016). Geleneksel çocuk oyunlarının oryantasyon ve ritim yeteneği üzerine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi.
• Cop, M. R., & Kablan, Z. (2018). Türkiye’de eğitsel oyunlarla ilgili yapılmış çalışmaların analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 1(1), 52–71.
• Çetin, Ö. (2016). Ortaokulların büyümesinde oyun geliştirmenin başarı, tutum ve problem çözme çözümü (Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Türkiye).
• Dönmez, A. (2017). Oyun destekli öğretim ortamı, ilkokul üçüncü sınıf öğrencilerinin sayı örüntüleri konusunda üst bilişsel farkındalıklarını ve üst bilişsel strateji kullanma becerilerini nasıl etkiler? (Yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Emin, O. (2019). Geleneksel çocuk oyunlarının çocukların eğitimi üzerindeki etkisi. Halk Kültürü Araştırmaları Kurumu Yayınları, 65.
• Erözeren, H., & Demirkasımoğlu, N. (2022). İlkokul bahçelerinin mevcut durumuna ve ideal okul bahçelerine ilişkin öğretmen görüşleri. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 225-257.
• Esen, M. A. (2008). Geleneksel çocuk oyunlarının eğitimsel değeri ve unutulmaya yüz tutmuş Ahıska oyunları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 357-367.
• Gökçen, E. (2009). Ortak bölenler ve katlar konusunun oyun ile öğretiminin başarıya etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, On Sekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale).
• Gökşen, C. (2014). Oyunların çocukların gelişimine katkıları ve Gaziantep çocuk oyunları. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (52).
• Güler, H. (2022). Dijital oyun, e-spor ve geleneksel sporların karşılaştırılması. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(3), 315–326.
• Gündüz, N., & Atav, S. (2023). Beden eğitimi ve sınıfların oyun ve fiziki etkinliklerinde derinlemesine oyun tercihlerinin incelenmesi. Küresel Spor ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(3), 57–73.
• Hacısalihoğlu, K. M. (2017). Geleneksel çocuk oyunlarının matematiğe uyarlanması ve bunların problemlere genel bir bakışı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(6), 2245–2262.
• Hazar, M. (2005). Beden eğitimi ve sporda oyunla eğitim. Tutibay.
• Hazar, Z., Demir, G. T., Namlı, S., & Türkeli, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı ve fiziksel aktivite düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(3), 320–332.
• Kaçar, D. (2020). Geleneksel çocuk oyunlarının internet bağımlılığı, sosyal beceri ve stres düzeyine etkisi (Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı).
• Keleş, P. U. (2024). Sınıf öğretmeni adaylarının geleneksel çocuk oyunları hakkındaki görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 13(1), 288–307.
• Küçükibiş, H. F., Özkurt, B., Sirkeci, H., & Öztürk, O. (2022). Geleneksel oyun ve geleneksel çocuk oyunlarının eğitim–öğretim programlarındaki yeri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(83), 1422–1436.
• Lillard, A. S., Lerner, M. D., Hopkins, E. J., Dore, R. A., Smith, E. D., & Palmquist, C. M. (2013). Taklit oyununun çocukların gelişimi üzerindeki etkisi: Kanıtların gözden geçirilmesi. Psikolojik Bülten, 139, 1.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2012). Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı 29.08.2012 tarihli ve 139 sayılı karar.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2023). 2023 Anasınıfı ve ilkokullara yönelik geleneksel çocuk oyunları şenliği.
• Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim Genel Müdürlüğü. (2010). Çocuk oyunları. Ankara: MEB Yayınları.
• Özdemir, A., & Yılmaz, O. (2009). İlköğretim okullarının bahçelerinin çocuk gelişimi ve sağlıklı yaşam üzerine etkilerinin incelenmesi. Milli Eğitim, 38(181), 121–130.
• Özgenç, N. (2010). Oyunun akademik matematik etkinlikleriyle sürdürülen öğrenme ortamlarından yansımalar (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Özyürek, A., Şahin, F. T., & Gündüz, Z. B. (2018). Nesilden nesile kültürel aktarımda oyun ve oyuncakların rolü. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(1), 1–12.
• Senemoğlu, N. (2007). Gelişim, öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya.
• Sevinç, M. (2004). Erken çocukluk gelişimi ve eğitiminde oyun. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Şentürk, C. (2020). Oyunun bireysel fen öğrenme yaşantılarının akademik başarısı, kalıcılığa, tutuma ve öğrenmenin etkileri. Milli Eğitim Dergisi, 49(227), 159–194.
• Şimşek, A. (2021). Geleneksel çocuk oyunlarının kültürel mirasa katkısı ve eğitsel yönünün öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Mersin ili örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Taheri, L., & Chahian, G. (2015). İran göçebe toplumlarında geleneksel çocuk oyunlarının yeniden canlandırılması (Kohgilouyeh ve Boyer Ahmad vaka çalışması). Çocuklar, 2(2), 211–227.
• Toksoy, A. C. (2010). Yarışma niteliği taşıyan geleneksel çocuk oyunları. Çevirimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 2(1), 205–220.
• Tortop, Y. (2005). Sınıf öğretmenlerinin beden eğitimi dersi ve eğitsel oyun uygulamaları (Master's thesis, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• Yavuzer, H. (2003). Doğal harika bir tedavi oyun: Evde ve okulda mutlu çocuk yetiştirmenin temelleri. İstanbul: Çocuk ve Aile Kitapları.
• Yıldırım, İ. (2022). Kültürün metinler yoluyla aktarımı bağlamında Türkçe ders kitaplarında geleneksel çocuk oyunları. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (26), 173–184.
• Yıldız, R., & Koçak, Ç. V. (2022). Geleneksel çocuk oyunlarının ilkokul öğrencilerinin karar verme becerilerine etkisi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 3(2), 38–44.
• Yurdakal, İ. H. (2018). Değişen sınıf öğretmenliği lisans program içeriğinin incelenmesi. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 6(29), 1483–1499