Ali Vehbi Türküstün’s Table of Ilm-ı Mustehâsât and Its Role in Hıstory of Turkısh Paleontology

Yıl 2013, Sayı: 4, 5 - 29, 01.12.2013

Mehtap Bağlıoğlu

Öz

İlm-i müstehâsât (Tableau de Paléontologie), is used to mean paleontology in old. Paleontology, starting from the petrifi ed remnants of creatures referred to died assets named as fossils, is the science of investigating the development, and the change, the variation, and the modeling morphology, habitats, the appearance and the disappearance extinction, distribution and duration, spreading in time and environment of living creatures, beginning from the most primitive life forms living beings that had lived in geological periods times to those the most developed ones in the present time. In this article, it is aimed to investigate the animal fossils in terms of zoology and the history and education of veterinary medicine throughout the earth’s era by transliteration of İlm-i müstehâsât (Tableau de Paléontologie)published in the journal of Dârülfünûn-i Osmânî Fünun Faculty in Istanbul in 1337/1921 and to reveal the importance of this work in terms of the history of science by generally evaluating the life and the works of Ali Vehbi Türküstün, one of the Directors of Animal Institution, who is known in our country with important studies in the fi eld of zoology

Anahtar Kelimeler

Ali Vehbi Türküstün, paleontology, history of science, zoology, veterinary medicine

ALİ VEHBİ TÜRKÜSTÜN’ÜN İLM-İ MÜSTEHÂSÂT CEDVELİ ve TÜRK PALEONTOLOJİ TARİHİNDEKİ YERİ

Öz

İlm-i müstehâsât, eski varlıkbilim, “paleontoloji” anlamına gelmektedir. Paleontoloji, ölmüş varlıkların “fosil” olarak isimlendirilen taşlaşmış kalıntılarından hareketle, canlıların jeolojik zamanlarda yaşamış en ilkelinden, günümüzdeki en gelişmiş olanlarına değin geçirdikleri gelişme ve değişmeleri, çeşitlenme ve şekillenmeleri, yaşama ortamları, ortaya çıkışları ve yok oluşlarıyla, zaman ve mekândaki dağılış ve yayılışlarını araştıran bir bilim dalıdır. Bu makalede, ülkemizde zooloji alanındaki önemli çalışmalarıyla tanınmış, Dârülfünûn Hayvânât Muallimi, Hayvânât Enstitüsü Müdürlerinden Ali Vehbi Türküstün’ün yaşamı ve eserleri üzerine genel bir değerlendirme yapılarak, 1337/1921 yılında İstanbul’da Dârülfünûn-i Osmânî Fünun Fakültesi Mecmuası’nda yayınlanan İlm-i Müstehâsât Cedveli’nin (Tableau de Paléontologie) transliterasyonu ile yeryüzü tarihi boyunca özellikle hayvan fosillerinin zooloji ve veteriner hekimliği tarihi ile eğitimi açısından incelenmesi, eserin bilim tarihi açısından öneminin ortaya konması amaçlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Ali Vehbi Türküstün, paleontoloji, bilim tarihi, zooloji, veteriner hekimliği

Kaynakça

• Adıvar. Abdülhak Adnan. (2012). Tarih Boyunca İlim ve Din Cilt I ve II. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’nda 1. Basım, İstanbul.
• Ali İsmail (1341/1925). İlm-i Hayvânât Dersleri Mebhas-ı Evvel, Ahvâl-i Umûmiyye. Généralite Zoologique. Marifet Matbaası, s. 61.
• Baykal. Fuat. (1948). Paleontoloji Omurgasız Fosiller. İstanbul Üniversitesi Yayınları’ndan Sayı:384, Kenan Matbaası, İstanbul.
• Devellioğlu. Ferit. (2011). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Aydın Yayıncılık A.Ş., 28. Baskı, Ankara.
• Dölen. Emre: Bilim, Zooloji (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi içinde ( c.1, ss. 173-174, İletişim Yayınları). İstanbul: Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye.
• İhsanoğlu Ekmeleddin, Şeşen Ramazan, Bekar M. S, Gündüz G. ve Bulut V (2006). Osmanlı Tabii ve Tatbiki Bilimler Literatürü Tarihi. IRCICA II. Cilt, İstanbul.
• İhsanoğlu. Ekmeleddin. (1999). Suriye’de Modern Osmanlı Sağlık Müesseseleri, Hasta- haneler ve Şam Tıp Fakültesi. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, VII. Dizi- Sayı 183, resim 33, 34-5.
• İnan, Nurdan (2009). Paleontoloji (Fosil Bilim). Seçkin Yayıncılık, 2. Basım, Ankara.
• İshakoğlu, Sevtap (1998). 1900-1946 Yılları Arasında Darülfünun ve İstanbul Üniver- sitesi Fen Fakültesi’nde Botanik, Zooloji ve Jeoloji Eğitimi. Osmanlı Bilimi Araştır- maları, c. II, s. 319-348.
• Kadıoğlu, Sevtap (2007). Walther Penck’in Türkiye’deki Çalışmaları. İstanbul Üniver- sitesi Müh. Fak. Yer Bilimleri Dergisi, C. 20, S. 1, SS. 1-18, Y. 2007.
• Milne Lorus J, Milne Margery. Animal Life. Prentice-Hall, INC, Englewood Cliffs, third edition, New Jersey, p. 289.
• MTA (2013). Anadolu İlm-i Arz Haritası. Erişim: http://www.mta.gov.tr/v2.0/ daire-baskanliklari/jed/index.php?id=gecmistengunumuze. Erişim tarihi: 18/04/2013.
• Öztunalı, Önder (1991-1992-1993). Atatürk’ün Üniversite Reformunun 60. Yılında Yerbilimleri Öncesi ve Sonrası. İstanbul Üniv. Müh. Fak. Yerbilimleri Dergisi, Jeoloji Eğitiminde 60. Yıl Özel Sayısı, c.8, s.1-2-3, ss. 1-7.
• Sayar, Malik (1958). Paleontoloji Dersleri 1. Fasikül Omurgasız Hayvan Fosilleri. Tek- nik Üniversite Matbaası, s. 18-19
• Sayar, Malik (1960). Mineraloji ve Jeoloji. İstanbul Teknik Üniversite Matbaası, 3. Baskı, İstanbul.
• Sayar, Cazibe (1986). Paleontoloji Ders Notları. İTÜ Maden Fakültesi Ofset Baskı Atölyesi, İstanbul. 
• Simpson, George Gaylord (1957). Life of the Past An Introduction to Paleontology. Vail-Ballau Press, p. 31.
• Şenyürek, Muzaffer Süleyman (1946). Paleontolojinin Işığında İnsan Evrimi. Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, s. 282.
• Şiram, İlhan (2012). Macarlı Doktor Abdullah Bey’in “Rumeli’de Küçükçekmece Gölü’nün Çevresi” Başlıklı Makalesi. Osmanlı Bilimi Araştırmaları XIII/2, ss. 123-126. Erişim: http://www.journals.istanbul.edu.tr/tr/index.php/oba/ar- ticle/view/19240/18361 , Erişim tarihi: 15. 03. 2013.
• Şengör, A. M. Celâl (2009-10). Osmanlı’nın İlk Jeoloji Kitabı ve Osmanlı’da Jeolojinin Durumu Hakkında Öğrettikleri. Osmanlı Bilimi Araştırmaları XI/1-2, ss.119- 158.
• Tolunay, Mithat Ali (1960). Genel Zooloji. T.C. Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Yayınları, Şirketi Mürettibiye Basımevi, 3. Baskı, İstanbul, s. 4.
• Watson, David Meredith Seares (1951). Paleontology and Modern Biology. Yale Uni- versity Press, USA, p.1.