2004’ten 2024’e Yirminci Yılında Avrupa Birliği Avrupa Komşuluk Politikası’nın Siyasi Analizi

Year 2024, Issue: 2, 378 - 439, 29.12.2024

Ulvi Yener Ceyhan

https://doi.org/10.58685/dsd.1513457

Abstract

Avrupa Birliği Avrupa Komşuluk Politikasını hayata geçirdiği 2004’ten günümüze yirmi yıl geride kalmıştır. Avrupa Komşuluk Politikasının bu sürede değişen ve farklılaşan ihtiyaçlar çerçevesinde güncellenmesi ihtiyacı doğmuştur. Bu durum ise, Avrupa Birliği’nin güney ve doğu komşuluk bölgesindeki ülkelere yönelik politikasını yenilemeyi gerektirmiştir. Bu süreçte Avrupa Birliği, komşu ülkeleriyle iyi ilişkiler tesis etmeyi hedeflerken, bu ülkelerin kendi normatif değerlerinin paylaşılması ile siyasi alanda Birliğe yakınlaşmasını bekler. Böylece Avrupa Birliği yakın coğrafyasında kendisiyle bütünleşmiş dost ülkeler halkası oluşturmayı amaçlamıştır. Bu bağlamda araştırma yirmi yıllık sürede Avrupa Birliği’nin Avrupa Komşuluk Politikası ile bu siyasi hedefine ne ölçüde yakınlaştığına yönelik siyasi analiz yapmayı hedefler. Bu çalışma uluslararası ilişkilerde kavramsallaştırılan yumuşak güç bağlamında analiz edilmektedir. Araştırmada test edilecek hipotez ise, yumuşak güç kavramı çerçevesinde Avrupa Komşuluk Politikasının tamamen başarılı bir dış politika olup olmadığıdır. Bu çalışma hipotezini savunmak için bir araştırmanın kapsamlı olarak irdelenmesini sağlayan nitel yöntemleri tercih eder. Bu bağlamda yabancı literatür temel ve resmi kaynaklar üzerinden taranmış elde edilen bulgular örnekler olaylarla test edilerek hipotez ispatında kullanılmıştır. Araştırma sonucunda ulaşılan netice ise, Avrupa Birliği’nin yumuşak güç bağlamında normatif değerleri aracılığıyla komşu ülkelere yönelik dış politikasının kısmen başarılı olduğudur. AB bu politikası ile doğu ve güney bölgelerine beklenen refahı ve huzuru getirememiştir.

Keywords

Avrupa Komşuluk Politikası, Bölgesel Girişimler, Güney Komşuluk Politikası, Doğu Komşuluk Politikası, Avrupa Komşuluk Politikası’nın Geleceği

POLITICAL ANALYSIS OF EUROPEAN NEIGHBOURHOOD POLICY IN IT’S TWENTY ANNIVERSARY FROM 2004 TO 2024

Abstract

Twenty years have passed since the European Union launched the European Neighborhood Policy in 2004. During this period, the European Neighborhood Policy has needed to be updated. This has necessitated a renewal of the European Union's policy towards the countries in its southern and eastern neighborhood. In this context, the research aims to make a political analysis of the extent to which the European Union has come closer to this political goal with the European Neighborhood Policy over a twenty-year period. The hypothesis to be tested is whether the European Neighborhood Policy has been a successful foreign policy tool or not. In order to defend its hypothesis, this study prefers qualitative methods. In this context, literature was reviewed through primary and official sources, and the findings were tested with case studies and used to prove the hypothesis. The conclusion of the research in the context of soft power is that in the European Union's foreign policy towards neighboring countries through its normative values has been partially successful. With this policy, the EU has failed to bring the expected prosperity and peace to the eastern and southern regions.

Keywords

European Neighborhood Policy, Regional Initiatives, Southern Neighborhood Policy, Eastern Neighborhood Policy, The Future of the European Neighborhood Policy

References

• Akdağ, Z. ve Ekici, S. 2017. “Avrupa Birliği’nin Uluslararası Politikada Etkili Olma Aracı: Yumuşak Güç.” Birey ve Toplum 7(2): 33-64.
• Arman, M. N. 2011. “Avrupa Komşuluk Politikasında Sorunlu Alanlar: İnsan Güvenliği ve Komşuluk İlişkisi.” Uluslararası İlişkiler 8(31): 45-68.
• Ataç, C. A. 2012. “AB’nin Normatif Kapasite Sorunu, Akdeniz için Birlik ve Türkiye.” Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi 11(1): 1-24. https://doi.org/10.1501/Avraras_0000000169
• Aydın Düzgit, S. 2009. “Avrupa Birliği Genişlemesi ve Komşuluk Politikası.” Avrupa Birliği’ne Giriş Tarih, Kurumlar ve Politikalar içinde, ed. Ayhan Kaya vd., 39-54. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Baykara, S. T. 2022. “AB’nin Yönetişimini İhraç Etme Girişimi Olarak Avrupa Komşuluk Politikası.” İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14(2): 225-244.
• Center For Global Development. “Redesigning Global Europe: The EU’s Neighbourhood, Development, and International Cooperation Instrument.” Erişim: 17.05.2024. https://www.cgdev.org/blog/redesigning-global-europe-eus-neighbourhood-development-and-international-cooperation
• Comission of the European Communities. “European Neighbourhood Policy Strategy Paper.” Erişim: 15.05.2024. https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/system/files/2019-01/2004_communication_from_the_commission_-_european_neighbourhood_policy_-_strategy_paper.pdf
• Comission of the European Communities. “Wider Europe- Neighbourhood: A New Framework for Relations with our Eastern and Southern Neighbours.” Erişim: 15.05.2024. https://aei.pitt.edu/38141/1/com_(2003)_104.pdf
• Demir, V. 2012. Kamu Diplomasisi ve Yumuşak Güç. İstanbul: Beta Yayıncılık
• Durakçay F. A. ve Güneş Gülal A. G. 2018. “Avrupa Birliği’nin Doğu Komşularına Yönelik Yaklaşımında Demokrasi Teşviki.” Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi 3(3): 289-310. https://doi.org/10.30784/epfad.489242
• Ekonomim. “AB Yüksek Temsilcisi Borrell: İsrail’in saldırılara devam etmesi kabul edilemez.” Erişim: 27.05.2024. https://www.ekonomim.com/dunya/ab-yuksek-temsilcisi-borrell-israilin-saldirilara-devam-etmesi-kabul-edilemez-haberi-745307
• Ergan, E. E. 2019. “Avrupa Komşuluk Politikası: Avrupa Birliği’nin Komşu Ülkeler ile Dış Ticaret İlişkisi.” Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 17(4): 334-350. https://doi.org/10.11611/yead.618572
• Ergan, E. E. ve Doğan S. 2019. “Avrupa Komşuluk Politikası: Avrupa Birliği’nin Doğu Komşularıyla İlişkileri.” Akademik Hassasiyetler 6(11): 161-188.
• Eroğlu, S. E. ve Bieliauskaitė, J. 2018. “A Renewed (2015) European Neighbourhood Policy and Turkey: Scenarios for security dimension”. International Journal of Society 9(16): 1953- 1967.
• European Comission. “Review of the European Neighbourhood Policy.” Erişim: 15.05.2024. https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/document/download/02c6725a-5f26-4d24-a2ab-589c2ec42ece_en?filename=151118_joint-communication_review-of-the-enp_en.pdf
• European Comission. “Eastern Partnership policy beyond 2020 Reinforcing Resilience- an Eastern Partnership that delivers for all.” Erişim: 21.05.2024. https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/document/download/7f487d0f-e04b-4d84-82ba-d75ea3601d34_en
• European Comission. “EU external action budget: European Comission welcomes the final adoption of the EU’s new long- term external action budget for 2021- 2027.” Erişim: 17.05.2024. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_21_2885
• European Comission. “European Neighbourhood Policy What is it?” Erişim: 13.05.2024. https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/european-neighbourhood-policy_en
• European Comission. “European Neighbourhood Policy What is it?” Erişim: 17.05.2024. https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/european-neighbourhood-policy_en
• European Comission. “European Neighbourrhood Policy What is it?” Erişim: 16.05.2024. https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/european-neighbourhood-policy_en
• European Comission. “Joint Declaration of the Eastern Partnership Summit (Riga, 21-22 May 2015).” Erişim: 20.05.2024. https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/document/download/b7757495-8c0a-4428-ad21-8ca00c94e431_en?filename=20150522_final_riga_declaration.pdf
• European Comission. “Neighbourhood, Development and International Cooperation Instrument- Global Europe.” Erişim: 17.05.2024. https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/funding-and-technical-assistance/neighbourhood-development-and-international-cooperation-instrument-global-europe-ndici-global-europe_en
• European Comission. “Renewed partnership with the Southern Neighbourhood A New Agenda for the Mediterranean.” Erişim: 19.05.2024. https://www.eeas.europa.eu/sites/default/files/joint_communication_renewed_partnership_southern_neighbourhood.pdf
• European Comission. “Review of European Neighbourhood Policy.” Erişim: 16.05.2024. https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/document/download/6d6a2908-9d79-42ad-84ae-9122d0f863a3_en?filename=joint_communication_review_of_the_enp.pdf
• European Commission. “A Partnership for Democracy and Shared Prosperity with the Southern Mediterrannean”. Erişim: 16.05.2024. https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2011:0200:FIN:en:PDF
• Gallarotti, G. M. 2011. “Soft Power: What is it, Why it’s Important, and the Conditions Under Which it Can Be Effectively Used.” Division II Faculty Publications 57: 1-52. Erişim: 03.09.2024 file:///C:/Users/yener/Downloads/Soft%20power%20-%20usi%20e%20definizioni-2011.pdf
• Hacıbektaşoğlu, A. ve Kodoman T. 2022. “Uluslararası İlişkilerde Güç Olgusu: Sert ve Yumuşak Güç.” Hakkâri Review 6(2): 95-122. DOI: 10.31457/hr.1209682
• Hürsoy, S. ve Kutlu, E. 2018. “Yenilenen Avrupa Komşuluk Politikası Perspektifinden Avrupa Birliği’nin Doğu Komşularına Yönelik Yaklaşımı.” Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi 9(2): 169-189.
• İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV). 2021. Avrupa Birliği Ansiklopedisi. İstanbul: İKV Yayınları.
• Kahraman, S. 2005. “The European Neighbourhood Policy: The European Union’s New Engagement Towards Wider Europe.” Perceptions: Journal of International Affairs 10(4): 1-28.
• Kahraman, S. 2006. “Genişleme ve Komşuluk İlişkileri.” Avrupa Birliği’nde Değişen Dinamikler içinde, ed. İpek Aydın ve Cihan Dizdaroğlu, 19-22. Ankara: TEPAV Yayınları.
• Kahraman, S. 2006. “The European Neighbourhood Policy: A Critical Assesment.” Ankara Review of European Studies 5(3): 13-46.
• Kılıç, B. 2023. “Liberal Bir Aktör Olarak Avrupa Birliği: Avrupa Komşuluk Politikası’nın Eleştirel Analizi.” Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi.
• Kınacıoğlu, M. 2015. “Eski Şarap Yeni Şişe? Bölgedeki Son Gelişmeler Işığında AB Dış Politikasında Akdeniz Havzası ve Orta Doğu.” Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 33(1): 137-156. https://doi.org/10.17065/huiibf.58378
• Kızılkan, Z. B. 2018. “Arap Baharı Sonrası Avrupa Birliği’nin ‘Yeni’ Komşuluk Politikası.” Mukaddime 9(2): 79-102. https://doi.org/10.19059/mukaddime.376376
• Kurtbağ, Ö. 2003. “Avrupa-Akdeniz Ortaklığı: Barselona Süreci.” Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi 3(1): 74-75.
• Kurtbağ, Ö. 2014. “AB Genişlemesi ve Birliğin Yeni Komşuluk Politikası.” Mülkiye Dergisi 28(245): 57-76.
• Kutlu, E. 2015. “Avrupa Komşuluk Politikası Ekseninde Avrupa Birliği’nin Doğu Komşularına Yönelik Politikaları.” Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Lavenex, S. 2004. “EU External Governance in “Wider Europe.” Journal of European Public Policy 11(4): 680-700. DOI:10.1080/1350176042000248098
• Lavenex, S. 2008. “A Governance Perspective on the European Neighbourhood Policy: Integration beyond condionality?” Journal of European Public Policy 15(6): 938-955. DOI:10.1080/13501760802196879
• Lavenex, S. ve Schimmelfennig F. 2011. “EU Democracy Promotion in the Neighbourhood From to Governance?” Democratization 18(4): 885-909. DOI:10.1080/13510347.2011.584730
• Mercan, S. S. 2011. “Siyasal Bütünleşme Kuramları Işığında AB Genişlemesi.” Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi 10(1): 67-83. https://doi.org/10.1501/Avraras_0000000160
• Mocanu, O.M. 2013. “Some Considerations on the Intergovernmental Dimension of the European Neighbourhood Policy.” Eastern Journal of European Studies 4(2): 37-49.
• Nilsson, M. ve Silander, D. 2013. “Democration Without Enlargement? The European Neighbourhood Policy on Post-Communist Transitions.” Contemporary Politics 19(4): 441-458. DOI: 10.1080/13569775.2013.835115.
• Nye, S. Joseph. 1990. “Soft Power.” Foreign Policy 80: 153-171. Erişim: 03.09.2024 https://www.guillaumenicaise.com/wp-content/uploads/2013/10/Nye_Soft-Power.pdf
• Nye, S. Joseph. 2004. “Soft Power and American Foreign Policy.” The Academy of Political Science 119(2): 255-270. Erişim: 03.09.2024 http://www.jstor.org/stable/20202345
• Nye, S. Joseph. 2005. Yumuşak Güç- Dünya Siyasetinde Başarının Yolu. Çeviri, Reyhan İnan Aydın. Ankara: Elips Kitap Yayınları
• Nye, S. Joseph. 2006. “Think again: Soft Power.” Yale Global Online. Erişim: 03.09.2024 https://archive-yaleglobal.yale.edu/content/think-again-soft-power
• Nye, S. Joseph. 2008. “Public Diplomacy and Soft Power.” The Annals of the American Academy of Political and Social Science 616 (1): 94-109. Erişim: 03.09.2024 https://study.sagepub.com/sites/default/files/The%20ANNALS%20of%20the%20American%20Academy%20of%20Political%20and%20Social%20Science-2008-Nye-94-109.pdf
• Oğurlu, E. 2021. “Avrupa Birliği’nin Akdeniz Politikaları Özelinde Stratejik Özerkliğinin Değerlendirilmesi.” Yönetim ve Ekonomik Araştırmaları Dergisi 19(4): 232-256. https://doi.org/10.11611/yead.992657
• Özdemir, H. 2008. “Uluslararası İlişkilerde Güç: Çok Boyutlu Bir Değerlendirme.” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 63(3): 113-144. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002075
• Özel, C. 2018. “Yumuşak Güce Bütüncül Bakış.” Güvenlik Bilimleri Dergisi 7(1): 1-27. DOI:10.28956/gbd.422722
• Özgündüz, S. 2023. “Avrupa Komşuluk Politikası ve AB’nin Küresel Aktörlüğü Üzerine Etkileri.” Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• Rehn, O. 2007. Avrupa’nın Gelecek Sınırları. Çeviri, Onur Şen- Hasan Kaya. İstanbul: 1001 Kitap Yayınları.
• Samur, H. 2009. “Avrupa Komşuluk Politikası ve Amaçları.” Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 10-11(12-13-14-15): 163-196.
• Sasse, G. 2008. “The European Neighbourhood Policy: Condionality Revisited for the EU’s Eastern Neighbours.” Europe- Asia Studies 60(2): 295-316. https://doi.org/10.1080/09668130701820150. Schimmelfenning, F. ve Scholtz, H. 2008. “EU Democracy Promotion in the European Neighbourhood- Political Conditionality, Economic and Transnational Exchange.” European Union Politics, 9(2): 187-215.
• Sönmez, A. S. 2010. “Avrupa Birliği’nin Komşu Bölgelere Yönelik Siyasal Açılımı: Avrupa Komşuluk Politikası.” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7(14): 113-122.
• Şahin, Y. 2015. AB’nin Dış Politika Gündemindeki En Önemli Konu Komşuluk Bölgesi. İstanbul: İKV Değerlendirme Notu. Erişim Tarihi: 22.07.2024. https://www.ikv.org.tr/images/files/ikv_degerlendirme117.pdf
• Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı. “Yanı Başımızdaki Dev Pazar.” Erişim: 30.10.2024. https://ticaret.gov.tr/dis-iliskiler/avrupa-birligi/yani-basimizdaki-dev-pazar-avrupa-birligi#:~:text=AB%2C%20yakla%C5%9F%C4%B1k%20448%20milyonluk%20t%C3%BCketici,d%C3%BCnyan%C4%B1n%20en%20b%C3%BCy%C3%BCk%20ikinci%20ekonomisidir.
• The Diplomatic Service of the European Union External Action. “A global Strategy for the European Union’s Foreign and Security Policy.” Erişim: 16.05.2024. https://www.eeas.europa.eu/eeas/global-strategy-european-unions-foreign-and-security-policy_en
• Ünal, M. C. 2017. “Arap Baharı Sonrası Avrupa Komşuluk Politikasının Geleceği.” Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi 16(2): 147-170. https://doi.org/10.1501/Avraras_0000000256
• Volten, P. 2016. “Hard Power versus Soft Power or a Balance between the Two.” All Azimuth 5(2): 91-94. Erişim: 04.09.2024 https://www.allazimuth.com/wp-content/uploads/2018/02/5-Volten-Hard-Power-versus-Soft-Power_All-Azimuth-Jul-2016.pdf
• Wagner, J. N. 2014. “The Effectiveness of Soft& Hard Power in Contemporary International Relations”. Erişim: 03.09.2024. https://www.e-ir.info/pdf/49538
• Yazgan, H. 2015. “Rubicon’u Geçmek? Onuncu Yılında Avrupa Komşuluk Politikası.” Uluslararası Hukuk ve Politika 11(42): 103-132.