DOĞAL AFETLERİN TETİKLEDİĞİ TEKNOLOJİK KAZALARIN RİSK AZALTMA KRİTERLERİNİN ANP YÖNTEMİYLE AĞIRLIKLANDIRILMASI

Year 2023, Volume: 9 Issue: 1, 34 - 42, 25.12.2023

Emel Güven , Mehmet Pınarbaşı , Hacı Mehmet Alakaş , Tamer Eren

Abstract

Doğal afetlerin tetiklediği teknolojik kazalar Natech kazaları olarak tanımlanmaktadır. Doğal afetler kadar doğal afetler sebebiyle oluşabilecek teknolojik kazalar da canlı hayatında maddi ve manevi ciddi sıkıntılara sebep olabilmektedir. Ancak insanlarda bu durumun farkındalığı ne yazık ki henüz tam olarak oluşmamıştır. Bu çalışma Natech kazaları hakkında bilgi vermek ve Natech risklerini azaltma çalışmalarına yardım amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada Natech kazalarında risk azaltma için 5 ana 14 alt kriter belirlenmiştir. Bu kapsamda kriterlerin risk azaltımındaki önem ağırlıkları Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden Analytic Network Process (ANP) yöntemi kullanılarak elde edilmiştir. Ana kriterler içerisinde önem ağırlığı olarak Bölgesel Veriler ve Risk kriterleri ilk sırada yer alırken, “Bölgedeki Mevcut Doğal Tehlikeler (BMDT)” alt kriteri alt kriterler arasında en yüksek önem ağırlığına sahip kriter olmuştur.

Keywords

Afet Yönetimi, Natech Kazaları, ANP, ÇKKV

References

• Cruz, A. M., and E. Krausmann. 2009. “Hazardous-Materials Releases from Offshore Oil and Gas Facilities and Emergency Response Following Hurricanes Katrina and Rita.” Journal of Loss Prevention in the Process Industries 22 (1). Elsevier Ltd: 59–65. doi:10.1016/j.jlp.2008.08.007.
• Cruz, A. M., and Suarez-Paba, M.C. 2019. “Advances in Natech Research: An Overview.” Progress in Disaster Science Journal 1. Elsevier Ltd: 1–7. doi:10.1016/j.pdisas.2019.100013.
• Girgin, S. 2011. “The Natech Events during the 17 August 1999 Kocaeli Earthquake: Aftermath and Lessons Learned.” Natural Hazards and Earth System Science 11 (4): 1129–40. doi:10.5194/nhess-11-1129-2011.
• Güven, E., ve Eren, T. 2023. “İl Afet Risk Azaltma Planı Çerçevesinde ANP Yöntemi İle Kriter Ağırlıklandırma : Kırıkkale İli İçin Bir Örnek.” Afet ve Risk Dergisi 6 (2): 401–14. doi:10.35341/afet.1194357.
• Güven, E., Pınarbaşı, M.,Alakaş H.M., and Eren, T. (2023) Doğal Afetlerin Tetiklediği Teknolojik Kazaların Risk Azaltma Kriterlerinin Anp Yöntemiyle Ağırlıklandırılması. Yönetim Araştırmaları / Mühendislik Uygulamaları Sempozyumu (Yönar/Mu’2023)-İstanbul-Türkiye
• İşbir, B., ve Kaya, A. 2022. “Güvenlik ve Acil Durum Koordinasyon Merkezi (GAMER) ve Yapay Zekânın Afetlerde Uygulanabilirliği.” Afet ve Risk Dergisi 5 (2): 601–22. doi:10.35341/afet.1102768.
• Krausmann, E., V. Cozzani, E. Salzano, and E. Renni. 2011. “Industrial Accidents Triggered by Natural Hazards: An Emerging Risk Issue.” Natural Hazards and Earth System Science 11 (3): 921–29. doi:10.5194/nhess-11-921-2011.
• Krausmann, E.. 2010. “AB’de Natech Risk Azaltma Analizi Anket Anketi Kullanan Üye Devletler.”
• Krausmann, E., Girgin, S., and Necci, A. 2019. “Natural Hazard Impacts on Industry and Critical Infrastructure: Natech Risk Drivers and Risk Management Performance Indicators.” International Journal of Disaster Risk Reduction 40 (February). Elsevier Ltd: 101163. doi:10.1016/j.ijdrr.2019.101163.
• Nascimento, K. R. DS., and Alencar, M.H. 2016. “Management of Risks in Natural Disasters: A Systematic Review of the Literature on NATECH Events.” Journal of Loss Prevention in the Process Industries 44. Elsevier Ltd: 347–59. doi:10.1016/j.jlp.2016.10.003.
• Oral, N., Yumuşak, R., and Eren, T. 2021. “AHP ve ANP Yöntemleri Kullanılarak Tehlikeli Madde Depo Yeri Seçimi: Kırıkkale Ilinde Bir Uygulama.” Bilim. Derg. / NOHU J. Eng. Sci 10 (1): 115–24. doi:10.28948/ngmuh.744734.
• Özcan, E., Ünlüsoy, S., and Eren, T. 2017. “Anp ve Topsis Yöntemleri̇yle Türki̇ye Yeni̇lenebi̇li̇r Enerji̇ Yatırım Alternati̇fleri̇nin Değerlendi̇ri̇lmesi̇.” Selcuk University Journal of Engineering ,Science and Technology 5 (2): 204–19. doi:10.15317/scitech.2017.82.
• Özder, E.H., Özan, E., and Eren, T. 2019. “Staff Task-Based Shift Scheduling Solution with an ANP and Goal Programming Method in a Natural Gas Combined Cycle Power Plant.” Mathematics 7 (2). doi:10.3390/math7020192.
• Renni, E., Basco, A., Busini, V., Cozzani, V., Krausmann, E., Rota, R., and Salzano, E. 2010. “Awareness and Mitigation of NaTech Accidents: Toward a Methodology for Risk Assessment.” Chemical Engineering Transactions 19 (January): 383–89. doi:10.3303/CET1019063.
• Suarez-Paba, M. C., and Cruz, A.M. 2022. “A Paradigm Shift in Natech Risk Management: Development of a Rating System Framework for Evaluating the Performance of Industry.” Journal of Loss Prevention in the Process Industries 74. Elsevier Ltd: 1–10. doi:10.1016/j.jlp.2021.104615.
• Wang, Q., Cai, M., and Wei, G. 2022. “A Scenario Analysis under Epistemic Uncertainty in Natech Accidents: Imprecise Probability Reasoning in Bayesian Network.” Environmental Research Communications 4 (1). IOP Publishing. doi:10.1088/2515-7620/ac47d4.
• Yaralıoğlu, K. 2010. Karar Verme Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yavuz, A., ve Dikmen, S. 2015. Doğal Afetlerin Zararlarının Finansmanında Kullanılan Afet Öncesi Finansal Araçlar. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 3(2), 303-322. doi: 10.14782/sbd.2015216101