Abstract
Doğrudan antropoloji içerikli eserlerin, 18. Yüzyıl sonlarında giderek artan bir şekilde, Avrupa'da verilmeye başlandığını görüyoruz. Özellikle 19. Yüzyılın ikinci yarısında 1859 Charles Darwin'in canlıların orijini ve değişim süreci konusunda 28 yıl süren çalışmalarının sonucu olan "Türlerin Kökeni" isimli eserini yayınlamasıyla, o yıllarda varolan kanıtlara dayanarak, canlıların orijini ve başlangıçtan itibaren geçirdiği evrimsel basamakları konusunda Avrupa'da çok sayıda eserler verilmeye başlandı. Bu konuda yeni kanıtlar ortaya çıktıkça da, canlıların evrimiyle ilgili yeni görüşler ve eserlerin üretilmesine devam edildi. Aynı yıllarda Avrupa'da antropoloji bilimi konusunda birçok gelişmeler gözlenirken Osmanlı İmparatorluğu 'nda ilk dönemlerden beri devam eden görüş ve düşünceler ile dini inançların etkisiyle "insan varlıkların en akıllısı, en şereflisi ve en kutsalı olduğu" genel yargısına dayanarak, biyolojik bir varlık olarak incelenmesine izin verilmemiştir. Yalnız bazı Osmanlı kaynaklarında antropoloji içerikli bir iki cümleye rastlanmaktadır. Osmanlı'da doğrudan antropoloji içerikli ilk eserleri, dil bilimci ve edebiyatçı olan Şemsettin Sami yazmıştır. Şemsettin Sami, 1878'de yayınlanan "insan" isimli eserinde, insanın ilk ortaya çıkışı ve geçirdiği değişim basamaklarını konu almıştır. 1886'da yayınlanan "Yine İnsan" adlı eserinde ise insanın geçirdiği evrimsel basamakları kısaca tekrar gözden geçirerek, insan ırklarının ortaya çıkışını, yayılışını ve özelliklerini ele almıştır. Bu iki eserini zamanın mitolojik, Doğu ve Batı dünyasında bulunan en son bilgilerden yararlanarak yazmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde, çalışma alanları antropoloji olmamakla birlikte insanın evrimi ile ilgili düşüncelerini dile getiren düşünürlere rastlanmaktadır.
References
- • Arsebük, G., 1995, İnsan ve Evrim, Ege Yayınları, İstanbul
- • Brunet, M., Guy, F., Pilbeam, D., Mackaye, H.T., Likius, A., Ahounta, D., Beauvilain, A., Blondel, C, Bocherens, H., Boisserie, J.R., De Bonis, L., Coppens, Y., Dejax, J., Denys, C, Duringer, P., Eisenmann, V., Fanone, G., Fronty, P., Geraads, D., Lehmann, T., Lihoreau, F., Louchart, A., Mahamat, A., Merceron, G., Mouchelin, G., Otero, O., Campomanes, P.P., De Leon, M.P., Rage, J.C., Sapanet, M., Schuster, M., Sudre, J., Tassy, P., Valentin, X., Vignaud, P., Viriot, L., Zazzo, A., Zollikofer, C, 2002, A new hominid from the Upper Miocene of Chad, Central Africa,Nature,418,145 -151
- • Comes, J., 1960, Manual of Physical Anthropology, Charles C. Thomas Publisher, 3-42 İllions USA
- • Culotta, E., 1999, A new human ancestor, Science. 284 : 572-574
- • Dağlıoğlu, H.T., 1934, Şemsettin Sami Bey-Hayatı ve Eserleri, Resimli Ay Matbaası. T.L. Şirketi, İstanbul
- • Güvenç, B.ve Zillioğlu, M., 1993, Antropoloji (İnsan Bilimi), Anadolu Üniversitesi Yayın No: 698
- • Haile-Selassie, Y., 2001, Late Miocene hominids from the Middle Awash, Ethiopia, Nature 412,178-181
- • Kahya, E., 1982, Onsekizinci Yüzyılda Tabii Bilimler, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları No:327, Ankara
- • Kansu, N. A., 1917, Şakirdlerimizin nemâ-yı bedenisi, Muallim Mecmuası, 11:348-352
- • Kansu, Ş. A., 1931, Kan Grupları Hakkında, İstanbul Darülfünun Tıp Fakültesi Mecmuası, 11 : 348-352
- • Lewin,R., 1998, Modern İnsanın Kökeni, Çeviren: Nazım Özüaydın, Tübitak, Şelale Matbaacılık, Ankara
- • Öktem, Ü., 1992, Charles Darwin'in Evrim Kuramının Tanzimattaki Etkileri, Araştırma Dergisi, 14 (XIV): 241-253, Ankara
- • Özbek, M., 1997, İnsanın Öyküsü, Bilim ve Ütopya, 40 : 16-43
- • Özbek, M., 2000, Dünden Bugüne İnsan, İmge Kitabevi, Ankara
- • Senut, B.; Pickford, M.; Gommery, D.; Mein, P.; Chebio, K; Coppens, Y., 2001, First hominid from the Miocene (Lukeino Formation, Kenya), In Comptes Rendus de Vacademie de Sciences, Vol. 332,137-144
- • Sırrı, L.A., 1969, Şemsettin Sami, Ankara Üniversitesi Basımevi
- • Şemsettin, Sami, 1878, İnsan, Mihran Matbaası, İstanbul, Hicri: 1296 (1878)
- • Şemsettin, Sami, 1886, Yine İnsan, Mihran Matbaası, İstanbul, Hicri: 1303 (1886)
- • Ülken, H,Z., 1966, Türkiye'de Çağdaş Düşünce Tarihi 1 ve 2, Ahmet Sait Matbaası, Selçuk Yayınlan, No:5, İstanbul
- • Yıldırım, C, 1994, Bilim Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul
- • White, T.D., AsfamB- and Suwa, G., 1996, Ardipithecus ramidus, a root species for Australopithecus, X111. İnternational Congress of Prehistoric and Protohistoric Sciences, 14-18 September, Forli-İtaly
Abstract
We see that works directly related to anthropology were given very much through the end of 18t,h century in Europe. Especially during the second half of the 19th century 1859 , by the help of the publish of Charles Darwin's work called "The Origin of Species" which consists of a study of 28 years on the origin of livings and their period of change, lots of works have been published in Europe at those years based on the present evidence about the origin of the livings and their period of change. By the help of succeeding evidences, new theories and new works were produced about the evolution of livings. At the same years, although there were many improvements about Anthropology in Europe, there was no improvement from the beginning of Ottoman Empire because of religious beliefs which see man as the most clever, the most honoured and the most holy of all livings. So it was forbidden to examine man as a biological being. But one or two sentences about anthropology can befound in some Ottoman sources. _emsettin Sami, who was the linguist and the writer of literature, first wrote directly about anthropology in Ottoman Empire. His book in 1878 called "Man" talks about the first appearance of man on earth and his evolution stages. _emsettin Sami's second book called "Again Man" talks about again the evolution stages of man and the appearance of races, spread of races and their features. He published his two books based on the latest sources in east and west at that time. Through the last periods of Ottoman Empire, there were thinkers whose work of field wasn't anthropology but those people mentioned their thoughts about the evolution of man.
References
- • Arsebük, G., 1995, İnsan ve Evrim, Ege Yayınları, İstanbul
- • Brunet, M., Guy, F., Pilbeam, D., Mackaye, H.T., Likius, A., Ahounta, D., Beauvilain, A., Blondel, C, Bocherens, H., Boisserie, J.R., De Bonis, L., Coppens, Y., Dejax, J., Denys, C, Duringer, P., Eisenmann, V., Fanone, G., Fronty, P., Geraads, D., Lehmann, T., Lihoreau, F., Louchart, A., Mahamat, A., Merceron, G., Mouchelin, G., Otero, O., Campomanes, P.P., De Leon, M.P., Rage, J.C., Sapanet, M., Schuster, M., Sudre, J., Tassy, P., Valentin, X., Vignaud, P., Viriot, L., Zazzo, A., Zollikofer, C, 2002, A new hominid from the Upper Miocene of Chad, Central Africa,Nature,418,145 -151
- • Comes, J., 1960, Manual of Physical Anthropology, Charles C. Thomas Publisher, 3-42 İllions USA
- • Culotta, E., 1999, A new human ancestor, Science. 284 : 572-574
- • Dağlıoğlu, H.T., 1934, Şemsettin Sami Bey-Hayatı ve Eserleri, Resimli Ay Matbaası. T.L. Şirketi, İstanbul
- • Güvenç, B.ve Zillioğlu, M., 1993, Antropoloji (İnsan Bilimi), Anadolu Üniversitesi Yayın No: 698
- • Haile-Selassie, Y., 2001, Late Miocene hominids from the Middle Awash, Ethiopia, Nature 412,178-181
- • Kahya, E., 1982, Onsekizinci Yüzyılda Tabii Bilimler, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları No:327, Ankara
- • Kansu, N. A., 1917, Şakirdlerimizin nemâ-yı bedenisi, Muallim Mecmuası, 11:348-352
- • Kansu, Ş. A., 1931, Kan Grupları Hakkında, İstanbul Darülfünun Tıp Fakültesi Mecmuası, 11 : 348-352
- • Lewin,R., 1998, Modern İnsanın Kökeni, Çeviren: Nazım Özüaydın, Tübitak, Şelale Matbaacılık, Ankara
- • Öktem, Ü., 1992, Charles Darwin'in Evrim Kuramının Tanzimattaki Etkileri, Araştırma Dergisi, 14 (XIV): 241-253, Ankara
- • Özbek, M., 1997, İnsanın Öyküsü, Bilim ve Ütopya, 40 : 16-43
- • Özbek, M., 2000, Dünden Bugüne İnsan, İmge Kitabevi, Ankara
- • Senut, B.; Pickford, M.; Gommery, D.; Mein, P.; Chebio, K; Coppens, Y., 2001, First hominid from the Miocene (Lukeino Formation, Kenya), In Comptes Rendus de Vacademie de Sciences, Vol. 332,137-144
- • Sırrı, L.A., 1969, Şemsettin Sami, Ankara Üniversitesi Basımevi
- • Şemsettin, Sami, 1878, İnsan, Mihran Matbaası, İstanbul, Hicri: 1296 (1878)
- • Şemsettin, Sami, 1886, Yine İnsan, Mihran Matbaası, İstanbul, Hicri: 1303 (1886)
- • Ülken, H,Z., 1966, Türkiye'de Çağdaş Düşünce Tarihi 1 ve 2, Ahmet Sait Matbaası, Selçuk Yayınlan, No:5, İstanbul
- • Yıldırım, C, 1994, Bilim Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul
- • White, T.D., AsfamB- and Suwa, G., 1996, Ardipithecus ramidus, a root species for Australopithecus, X111. İnternational Congress of Prehistoric and Protohistoric Sciences, 14-18 September, Forli-İtaly
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | January 1, 2002 |
| Published in Issue | Year 2002 Volume: 42 Issue: 1-2 |
Ankara University Journal of the Faculty of Languages and History-Geography
This journal is licensed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.