Hugo von Hofmannstahl ve Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Şiirlerinde Rüya Estetiği

Year 2005, Volume: 45 Issue: 2, 71 - 84, 01.01.2005

Ahmet Cuma

Abstract

Hugo von Hofmannsthal 1874-1929 ve Ahmet Hamdi Tanpınar 1901- 1962 'ın şiirleri Romantizmin özelliklerini göstermektedir. Yüzyıl dönümünde Batı edebiyatında romantik akıma yönelinmesi Yeni Romantik akımın temelini oluşturmaktadır. Hofmannsthal ve Tanpınar'ın şiirlerinde, Yeni Romantik akımın en belirgin özellikleri olan rüyamsı bir içe yöneliş, sonsuzluk düşüncesi ve dönemin teknik gelişmelerine paralel olarak zaman konusunun edebiyata dahil edilmesi baskın unsurlardır. Her iki şair de şiirlerinde 'sınır durumu' olarak belirtilebilecek bir perspektiften soyut ve somut unsurları algılayarak ortak ve estetik bir çerçevede bir araya getirmişlerdir. Onlara göre farklı alanlara ait unsurlar birbirlerinin zıttı değil, adeta birbirlerini tamamlayan parçalar gibidirler. Şiirlerinde rüyamsı ve muğlak bir atmosfer oluşturan bu 'sınır durumu perspektifi', her şeyin özgün bir şekilde okuyucunun karşısına çıkmasını sağlamaktadır.

Keywords

Ahmet Hamdi Tanpınar, Hugo Hofmannsthal, Rüya, Estetik, Yeni Romantizm, Sembolizm, Sınır Durumu Perspektifi, Zaman

Traumesthetik in dem Gedichten von Hugon von Hofmannsthal und Ahmet Hamdi Tanpınar

Abstract

Die Gedichte von Hugo von Hofmannsthal 1874-1929 und Ahmet Hamdi Tanpınar 1901-1962 zeigen die Besonderheiten der Romantik. Die Rüchvende zur Romantik um die Jahrhundertwende bildet die Grundlage der Neuromantik. Traumhafte Einwirkung auf die Innenwelt, Unendlichkeitsauffassung und thematische Aufnahme des Zeitbegriffs in das Schrifttum unter dem Einfluss der zeitgenössischen technischen Entwicklungen sind spezifische Merkmale der Neuromantik, die auch für Hofmannsthals und Tanpınars Gedichte typisch sind. Beide Dichter bringen in ihrer Lyrik reale und irreale Elemente in einem gemeinsamen und esthetischen Rahmen zusammen, die aus einer Perspektive, die als eine 'Grenzsituation' beziechnet werden kann, wahrgenommen wird. Die Bestandteile der unterschiedlichen Bereiche sind für beide Dichter nicht Paradoxon, sondern Einzelteile die sich vervollstandigen. Diese 'Grenzsituationperspektive', die in ihren Gedichten eine undurchsichtige und traumhafte Atmosphare bildet führt dazu, dass sogar alltagliche Phdnomene dem Leser als esthetische Inhalte erscheinen.

Keywords

Tanpınar, Hofmannsthal, Traum, Esthetik, Neuromantik, Symbolismus, Randsituation Perspektive, Zeit.

References

• ANDAY, Melih Cevdet. (2002). "Ne içindeyim Zamanın...". UÇMAN, Abdullah-İNCİ, Handan (2002). Bir Gül Bu Karanlıklarda. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 339.
• AYTAÇ, Gürsel. (1990). Çağdaş Alman Edebiyatı. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• AYTAÇ, Gürsel. (2002). Çağdaş Türk Romanları Üzerine İncelemeler. Ankara: Gündoğan.
• BORTENSCHLAGER, Wilhelm. (1986). Deutsche Literatürgeschichte II. Viyana: Leitners Studienhelfer.
• BURDURLU, İbrahim Zeki. (2002). "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Şiiri". UÇMAN, Abdullah-İNCİ, Handan (2002). Bir Gül Bu Karanlıklarda. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 61.
• EMİL, Birol. (2002). "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Şiirine Dair". UÇMAN, Abdullah-İNCİ, Handan (2002). Bir Gül Bu Karanlıklarda. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 410-411.
• EYUPOĞLU, Sabahattin. (2002). "Tanpınar'da Zaman". UÇMAN, Abdullah-İNCİ, Handan (2002). Bir Gül Bu Karanlıklarda. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 114-146.
• FRENZEL, Elisabeth-Herbert. (1962). Daten deutscher Dichtung II. Münih: Deutscher Taschenbuch Verlag.
• HOFMANNSTHAL, Hugo von. (1907). Gesammelte Gedichte. Leipzig: Insel.
• HOFMANNSTHAL, Hugo von. (1979). Gesammelte Werke in zehn Einzelbanden. Frankfurt/M.: İnsel.
• KAPLAN, Mehmet. (1963). Tanpınar'ın Şiir Dünyası, İstanbul: İst. Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• KAPLAN, Mehmet. (2002). "Ahmet Hamdi Tanpınar ve Güzel Eserin Üç Temeli". UÇMAN, Abdullah-İNCİ, Handan. (2002). Bir Gül Bu Karanlıklarda. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 187.
• KURDAKUL, Şükran. (2002). "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Şiiri". UÇMAN, Abdullah-İNCİ, Handan. (2002). Bir Gül Bu Karanlıklarda. İstanbul: Kitabevi Yayınlan, 266.
• LURKER, Manfred. (1991). Wörterbuch der Symbolik. Stuttgart: Kröner.
• MAYER, Mathias. (1993). Hugo von Hofmannsthal. Stuttgart: Metzler.
• MÜLLER, Friedrich- Gerold Valentin,. (1966). Deutsche Dichtung. Paderborn: F. Schöning.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi. (1969). Edebiyat Üzerine Makaleler. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi. (2000). Şiirler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.