Realizm w Polskiej Literaturze w Ramach “Lalki” Boleslawa Prusa

Year 2010, Volume: 50 Issue: 1, 83 - 93, 01.01.2010

Malgorzata M. Gajda

Abstract

Lalka” Bolesława Prusa to jedno z największych osiągnięć polskiej powieści realistycznej XIX wieku. Stworzona według zasady reprezentatywności klasowej i pokoleniowej, osadzona w dokumentalnych realiach Warszawy końca XIX wieku i wzbogacona o naukowo precyzyjny koloryt tego okresu zyskuje status świadectwa epoki. Utwór ten, odbiegając jednak pod wieloma względami od klasycznej powieści realistycznej typu Balzaca czy Tołstoya, może być uważany za dzieło prekursorskie w dalszym rozwoju gatunku powieści. Prus buduje bowiem luźną i otwartą fabułę na zasadzie przypadkowości zdarzeń, mającej odzwierciedlać zmienność i chaotyczność zjawisk w rzeczywistosci, które przedstawia z różnych perspektyw zewnętrznych i wewnętrznych przy wyraźnym ograniczeniu roli wszechwiedzącego narratoraautora, a uwypukleniu czynnika psychicznego

Keywords

Prus, Realizm, Powieść, Dokument, Reprezentatywność, Nowatorstwo Formalne.

Bolesław Prus’un “Taş Bebek” Adlı Yapıtı Çerçevesinde Polonya Edebiyatında Realizm

Abstract

Bolesław Prus’un “Taş Bebek” adlı romanı 19. yüzyıl Polonya realist romanının ulaştığı en büyük başarılardan biridir. Fonunda 19. yüzyıl Varşova’sının dokümanter biçimde yansıtıldığı, toplumsal sınıf ve kuşak temsili ilkeleri çerçevesinde yazılmış ve dönemin bilimsel olarak detaylı betimiyle zenginleştirilmiş roman, söz konusu döneme tanıklık eder niteliktedir. Ancak, Balzac ya da Tolstoy tipi klasik realist romandan pek çok açıdan farklılık göstermesi nedeniyle, roman türünün sonraki dönemlerdeki gelişimi açısından müjdeci bir yapıt olarak kabul edilebilir. Çünkü Prus, olayların, gerçek olguların - ki bu olgular tanrısal konumdaki anlatıcı-yazarın rolünün açık bir biçimde sınırlandırıldığı ve ruhsal faktörün vurgulandığı farklı iç ve dış perspektiflerden sunulur – kaotikliğini ve değişkenliğini yansıtmak durumunda olan rastlantısallığı temelinde açık ve geniş bir kompozisyon kurar.

Keywords

Prus, Realizm, Roman, Doküman, Temsil, Biçimsel Yenilikçilik

References

• GODLEWSKİ, S., L.B. Grzeniewski and H.Markiewicz. (1967). Śladami Wokulskiego. Przewodnik Literacki Po Warszawskich Realiach “Lalki”. Warszawa
• GRZENİEWSKİ, L.B.(1965). Warszawa w “Lalce”Prusa. Warszawa.
• KRZYŻANOWSKİ, J. (1984). Nauka o Literaturze. Wrocław.
• MAJDA, J. (1994). Okresy Literackie. Kraków.
• MARKİEWİCZ, H. (1967). “Lalka”Bolesława Prusa. Warszawa.
• PRUS, B., (1890). Słówko o Krytyce Pozytywnej. Kurier Codzienny.
• TALUY YÜCE, N. (2002). Polonya Edebiyatında Aydınlanma-Romantizm-Realizm. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• SİEROTWİNSKİ, S. (1986). Słownik Terminów Literackich. Wrocław.