Bir Kültepe Metnine Göre Eski Asur Devrinde Subartu Bölgesi

Year 2012, Volume: 52 Issue: 2, 1 - 10, 01.01.2012

Hakan Erol

Abstract

Bu makalede, 1992 yılı Kültepe kazılarında ele geçirilen Šu-İštar arşivinden bir belge Kt. 92/k 386 tanıtılmaktadır. İliya adlı bir tüccarın Šu-İštar’a gönderdiği bu mektup, Eski Mezopotamya tarihinde tartışmalı bir konu olan Subartu bölgesi hakkında yeni bilgiler içermektedir. Kültepe metinlerinde daima aidiyet ekiyle geçen Subartu terimi ilk kez bu belgede coğrafî bir anlamda kullanılmıştır. Mektuptaki ifadelere göre Asurlu tüccarların bu bölgede de ticarî faaliyetlerde bulundukları anlaşılmaktadır. Daha da önemlisi, bir tüccarın diğer bir tüccarı Subartu’da dava edeceğini söylemesi, bu bölgede Asur kolonilerinin de bulunduğunu düşündürmektedir. Çünkü tüccarlar arasındaki davaların sadece kārum ve wabartum merkezlerinde ya da Asur şehir meclisinde görüldüğü bilinmektedir. Subartu bölgesinin 2. binyıl kaynaklarında Zagros dağlarından Amanos dağarına kadar bütün Kuzey Mezopotamya’yı kapsadığı göz önüne alınırsa, metinde geçen Subartu’nun bu geniş coğrafyanın tam olarak hangi kısmına karşılık geldiğini tespit etmek zordur.

Keywords

Kuzey Mezopotamya, Subartu, Hurriler, Kültepe, Çivi Yazılı Belgeler

The Subartu Region According to a Kültepe Text in the Old Assyrian Period

Abstract

In this article, a text from the archive of Šu-Ištar, discovered in 1992 season of Kültepe excavations, is introduced. This text is a letter sent from a merchant called Iliya to Šu-Ištar and contains some new information about Subartu region which is a problematic subject in Mesopotamian history. Subartu was recorded only as nisbe in about 20 published Kültepe tablets. But in this letter, it was used for the first time with a certain geographical meaning. According to statements in the text it is understood that Assyrian traders were active commercially in that region, too. It is more important to emphasize that the articulation of a trader to another for suing him in Subartu makes us think that there were also Assyrian colonies in that region. Because it is well known that the lawsuits between the merchants could only take place in the centers of kārum and wabartumstations or in the city assembly of Asur. If it is taken into consideration that Subartu region comprises the entire Northern Mesopotamia from the Zagros Mountains to the Amanos ranges, it is not easy to determine which part of this vast area was corresponded to the Subartu according to our text in the 2nd millennium B.C.

Keywords

Northern Mesopotamia, Subartu, Hurrians, Kültepe, Cuneiform Texts

References

• AKT VI-a M. T. Larsen, Kültepe Tabletleri VI-a, TTKY VI-a-33d-a, Ankara 2010. Balkan 1957 K. Balkan, Mama Kralı Anum-hirbi’nin Kaniš Kralı Waršama’ya Gönderdiği Mektup, Türk Tarih Kurumu Yayınları VII/31a, Ankara 1957.
• CAD Chicago Assyrian Dictionary CCT Cuneiform Texts From Cappodocian Tablets in the British Museum, London.
• Dercksen 1996 J. G. Dercksen, “The Old Assyrian Copper Trade in Anatolia, (PIHANS 75), İstanbul.
• Gelb 1944 I. J. Gelb, Hurrians and Subarians, The Oriental Instutite of the University of Chicago, Studies in Ancient Oriental Civilization No. 22, Chicago 1944.
• KEL A Kültepe Eponim Listesi A (Kt. 92/k 193)
• Prag I Hecker, K.,-Kryszat, G. -Matouš, L., Kappodokische Keilschrifttafeln aus der Karlsuniversität Prag, Prag 1998.
• RA 59 P. Garelli, Tablettes Cappadociennes de collections diverses, Revue d’Assyriologie et d’Archéologie Orientale. Paris 1886- (RA 59), 1965, s. 19-48.
• Salvini 1998 M. Salvini, “The Earliest Evidences of Hurrians Before the Formation of the Reign of Mitanni”, Urkesh and the Hurrians, Studies in Honor of Lloyd Costen, BiMes 26, ed. G. Buccellati ve M. Kelly-Buccellati, s. 99-115.
• Sever 1990 H. Sever, “Yeni Kültepe Tabletlerinde Geçen kīma awāt narvā’im Tabiri ve Değerlendirilmesi”, Anakara Üniversitesi, Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi Dergisi, C. 34, S. 1-2, s. 251-365.
• Steinkeller 1998 P. Steinkeller, “The Historical Background of Urkesh and Hurrian Beginnings in Northern Mesopotamia, Urkesh and the Hurrians, Studies in Honor of Lloyd Costen, BiMes 26, ed. G. Buccellati ve M. KellyBuccellati, s. 75-98.
• Larsen-Moller 1991 M. T. Larsen - E. Moller, “Five Old Assyrian Texts”, Marchands, Diplomates et Empereurs, Études Sur la Civilisation Mésopotamienne Offertes à Paul Garelli, ed. D. Charpin ve F. Joann, ed. D. Charpin ve F. Joannès, Paris, s. 227-252.
• TC III Lewy, J., tablettes cappadociennes de Luvre, TCL 19, 20, 21, Paris 1935-1937.
• Veenhof 1995 K. R. Veenhof, “In Accordance with the Words of the Stele, Evidence for Old Assyrian Legislation”, Chicago Kent Law Review 70/4, s. 1717-1744.
• ________2008 “Some Displaced Tablets from Kārum Kanesh (Kültepe)” Altorientalischen Forschungen 35-1, s. 10-27.
• ________2010 “Ancient Assur: The City, its Traders, and its Commercial Network”, Journal of the Economic and Social History of the Orient 53, s. 39-82.
• Wilhelm 1989 G. Wilhelm, The Hurrians, Almancadan İngilizceye çeviren D. L. Stein, Warminster 1989.