Andas Çeviriye Anokhin’in İşlevsel Sistem Kuramı ve Chernov’un Etkinlik Kuramı Kapsamında Yaklaşım

Year 2012, Volume: 52 Issue: 1, 113 - 132, 01.01.2012

Aymil Doğan

Abstract

Bu çalışmada, Chernov’un dikkatimize sunduğu Anokhin’in İşlevsel Sistem Kuramı ve kuramın andaş çeviri ile bağlantısını kuran Chernov’un Etkinlik Kuramı , bu çalışmanın yazarının sözlü çeviri çalışmaları yazınından edindiği ve kendi yaşantısal ve bilimsel çalışmalarıyla kurduğu bağlantılarla açıklanmaya çalışılacaktır. Anokhin’in işlevsel sistemi, Pavlov’un şartlı reflekslerindeki doğrusal sinir bağlantılarıyla açıklanan sistemin aksine, andaş olarak işekoşulan ögelerden oluşan ve doğrusal olmayan, öz-izleyici özelliğe sahip sistemlerdir. Sistemde, önceki eylemin sonucundan alınan sinyaller sentezlenerek sistemle yeniden bütünleştirilir ve işlemleme sistem tarafından kabul edilir, uyarıcılara nasıl bir yanıt verileceği konusunda bir sinir ağı şablonu öngörülür. Özellikle bu iki özellik ve sistemin, doğrusal değil, çevresel sistemlerin merkezi sistemlerle etkileşim halinde çalışıyor olması görüşü Anokhin’in bilim dünyasına katkılarıdır. Chernov ise, mesleği dolayısıyla çok iyi bildiği andaş çevirinin zihinsel işlemlerini bu kuramın aşamalarına uyarlayarak açıklamaya çalışmış ve Anokhin’in ortaya attığı yukarıdaki kavramlardan yola çıkarak, olasılık öngörüsü, öz-izleme, öz-düzeltme kavramlarını daha da geliştirerek sözlü çeviri çalışmalarına ciddi katkılarda bulunmuştur. Bu çalışmada bu katkılara da yer verilmiştir.

Keywords

Anokhin’in İşlevsel Sistem Kuramı, Chernov’un Etkinlik Kuramı, Andaş Çeviri, Bilişsel Süreçler, Sinyal Alımı, Olasılık Öngörüsü, Öz-izleme, Dönüt, Söylem

Simultaneous Interpreting Within The Frame of Anokhin’s Theory of Functional System and Chernov’s Activity Theory

Abstract

In this study,Anokhin’s Theory of Functional System and Chernov’s Activity Theory, derived from the same will be elucidated in line with the experiential and scientific studies coupled with the literature of interpreting studies of the author of this article. Anokhin’s functional system is developed as a system with non-linear elements functioning simultaneously and having self-monitoring characteristic as opposed to the linear system of conditioned reflexes of Pavlov. In the system the afferent signals from the previous action result are synthesized to establish a neural network template, which refers to the anticipated result of the processing. The fact that the system is a non-linear one with afferentation and anticipation functions, the central part of which is always in interaction with the peripheral systems makes it an inventory one. Chernov, on the other hand, adapted the phases of simultaneous interpretation, which he professionally knows very well to the Functional System and developed Anokhin’s concepts by elaborating on probability anticipation, self-monitoring and self-correction in simultaneous interpretation.

Keywords

Anokhin’s Theory of Functional System, Chernov’s Theory of Activity, Cognitive Processes in Simultaneous Interpreting, Afferentation, Probability Anticipation, Self-monitoring, Feedback, Discourse

References

• ANGELELLI, C.V. (2004). Revisiting the Interpreter’s Role. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins
• ANOKHIN , P. K. (Winter 1971-1972). Philosophical Aspects of the Theory of a Functional System Russian Studies in Philosophy . Volume 10, Number 3, pp.269 – 276. http://mesharpe.metapress.com/media/ecxx5uttuk4jugk5yj2q/ contributions/c/2/6/2/c262r12040114545.pdf
• CHERNOV, G.V. (2004). Simultaneous Interpreting and Anokhin’s Theory of Activity (chp 10). Interference and Anticipation in Simultaneous Interpreting. pp. 165-185. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
• DİRİKER, E. (2004). De-/Re-Contextualizing Conference Interpreting. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
• DOĞAN, A. (1997). Yazılı Metinden Sözlü Çeviri Eğitiminde Okuma Edimi ve Üst Düzey Zihinsel Etkinlikler. Çeviribilim ve Uygulamaları. ss. 25-37. Ankara: Bizim Büro.
• _________ (2002). Ardıl Çeviride Dikkat Odakları. Çeviribilim ve Uygulamaları. 12. ss. 25-37. Ankara: Bizim Büro.
• _________ (2008). Andaş Çeviride Görsel Malzemenin Edimbilimsel ve Metindilbilimsel Çözümlemesi. Çeviribilim ve Uygulamaları. 18. ss. 77-97. Ankara: Bizim Büro.
• _________ (2009). Sözlü Çeviri: Çalışmaları ve Uygulamaları. (1. Baskı 2003) Ankara: Siyasal Yayınevi.
• DOĞAN, G. (1996). Söylemin Yorumlanması. Söylem Üzerine. (Yaz.Haz.Ahmet Kocaman) ss. 114-146. Ankara: Hitit Yayınevi.
• GALINA, G. E. and K V. Sudakov,. (2007). Theory of Functional Systems in the Scientific School of P.K. Anokhin. Journal of the History of the Neurosciences: Neurosciences: Basic and Clinical Perspectives, 16, pp.194– 205, London: Taylor& Francis. http://dx.doi.org/10.1080/09647040600602805
• GILE,D. (2002). A Cognitive Management Problem. F. Pöchhacker and M. Shlesinger (Eds.). Interpreting Studies Reader. London: Routhledge, (pp. 162- 178).
• NUNNAN, D. (1993). Introducing Discourse Analysis. London:Penguin.
• RED'KO, V. G., D.V., Prokhorov and M. S. Burtsev (2004). Theory of Functional Systems, Adaptive Critics and Neural Networks. Proceedings of IJCNN 2004. pp. 1787-1792. http://www.keldysh.ru/pages/mrbur-web/publ/IJCNN04.pdf
• SCHJÖLDAGER, A. (1995). Assessment of Simultaneous Interpreting. Teaching Translation and Interpreting 3. (C. Dollerup and V. Appel Eds.). pp. 187-195. Amsterdam: John Benjamins.
• SETTON, Robin. (1998). Meaning Assembly in Simultaneous Interpretation. Interpreting. International Journal of Research and Practice in Interpreting. pp. 163-99, 3:2. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
• VARDAR, Berke, N. Güz, M.R. Güzelşen, E. Öztokat, ve O. Senemoğlu. (1978). Başlıca Dilbilim Terimleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.