From “Race” to “Culture” Interaction of Anthropology-Folklore: The Case of The Faculty of Languages and History-Geography”

Year 2015, Volume: 55 Issue: 2, 127 - 142, 01.01.2015

Hasan Münüsoğlu

Abstract

The content of folklore and its relation with anthropology has always been an important matter of debate in Turkey. Folklorists who work on this issue directly or indirectly have expressed their approaches and have tried them to carry out in their studies. Folklore Studies in Faculty of Languages and History-Geography where included Institute of Anthropological Sciences and was attempted the Department of Folklore admit of following to this issue. In this essay, it is summarized the emergence of anthropology in Turkey, examined approaches of Nermin Erdentuğ, Pertev Naili Boratav, Sedat Veyis Örnek and Orhan Acıpayamlı to folklore, anthropology, ethnology and ethnography. At last, it will be discussed continuity of their folkloric views.

Keywords

Anthropology, Folklore, Ethnology, Faculty of Languages and History-Geography, Sedat Veyis Örnek, Orhan Acıpayamlı, Pertev Naili Boratav, Nermin Erdentuğ

"IRK"TAN "KÜLTÜR"E: ANTROPOLOJİ-FOLKLOR ETKİLEŞİMİDİL VE TARİH-COĞRAFYA FAKÜLTESİ ÖRNEĞİ

Abstract

Türkiye’de folklorun içeriği ve antropoloji ile ilişkisi her zaman önemli bir tartışma konusu olmuştur. Bu alanda çalışan folklorcular konu hakkında doğrudan ya da dolaylı olarak görüşlerini ifade etmişler ve çalışmalarında kuramsal yaklaşımlarını uygulamaya çalışmışlardır. Antropoloji Enstitüsü’nün bulunduğu ve ilk Folklor Kürsüsü açma teşebbüsünün yaşandığı Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde yapılan folklor çalışmaları bu konunun izini sürmek için önemli bir imkân sunmaktadır. Bu makalede antropolojinin Türkiye’de ortaya çıkışı özetlenecek ve Nermin Erdentuğ, Pertev Naili Boratav, Sedat Veyis Örnek ve Orhan Acıpayamlı’nın çalışmaları ekseninde folklora, antropolojiye, etnolojiye ve etnografiye yaklaşımları ele alınacak, son olarak da folklora bakış açılarının devamlılığı sorgulanacaktır.

Keywords

Antropoloji, Folklor, Etnoloj, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Sedat Veyis Örnek, Orhan Acıpayamlı, Pertev Naili Boratav, Nermin Erdentuğ

References

• Atay, Tayfun. “Erken Bir doğumdan Gecikmiş Bir Büyümeye-Türkiye’de Antropoloji.” Folklor/Edebiyat 21 (2000a) .
• Atay, Tayfun. “Kavramlar Kargaşası Bilim Dalları Çatışması- Dünyada ve Türkiye’de ‘Sosyal İçerikli’ Antropolojiyi Adlandırma Sorunu.” Folklor/Edebiyat 22 (2000b): 135-161.
• Aydın, Suavi. “Cumhuriyet’in İdeolojik Şekillenmesinde Antropolojinin Rolü: Irkçı Paradigmanın Yükselişi ve Düşüşü”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce- Kemalizm. 2. cilt, ed. Ahmet İnsel, İstanbul: İletişim, 2001: 344-369.
• Aydın, Suavi. “Türkiye Antropolojisi.” Antropoloji Sözlüğü, haz. Suavi Aydın, Kudret Emiroğlu. Ankara: Bilim ve Sanat, 2003:820-827.
• Aydın, Orhan (Acıpayamlı). “Yabancı Memleketlerde ve Bizde Folklor Anlayışı”, Türk Folklor Araştırmaları C. 3, sayı: 55 (1949): 865-868.
• Acıpayamlı, Orhan. “Anadolu’da Nazarla İlgili Bazı Adet v İnanmalar” DTCF Dergisi, C. XX, 1-2 (1962): 1-40.
• Acıpayamlı, Orhan. “Türkiye’de Yağmur Duası I” DTCF Dergisi, C. XXI, 1- 2(1963): 1-39
• Acıpayamlı, Orhan. “Türkiye’de Yağmur Duası II” DTCF Dergisi, C. XXII, 1-2 (1964): 221-250.
• Acıpayamlı, Orhan. “Folklor Konusunda Değişik Anlayışlar” II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi- 1. Cilt, Genel Konular, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Millî Folklor Araştırma Dairesi Yayınları, 1982: 27-36.
• Afetinan, Türkiye Halkının Antropolojik Karakterleri ve Türkiye Tarihi- Türk Irkının Vatanı Anadolu (64000 kişi Üzerinde Anket), Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1947.
• Barth, Fredrik ve ark, One Discipline, Four Ways- British, German, French and American Anthropology, Chicago and London: University of Chicago Press, 2005.
• Başgöz, İlhan. “Türkiye’de Folklor Çalışmaları ve Milliyetçilik” Turkish Studies vol. 6/3 (2011) (çev. Serdar Uğurlu): 1535-1547.
• Bates, Daniel G., 21. Yüzyılda Kültürel Antropoloji-İnsanın Doğadaki Yeri, (çev. Suavi Aydın vd.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2009.
• Birkalan, Hande A. “Türkiye’de Halkbilimi ve Bazı Türk Halkbilimciler” Folklor/Edebiyat 24 (2000), 7-26.
• Boratav, Pertev Naili. 100 Soruda Türk Folkloru, İstanbul: Gerçek, 1973.
• Boratav, Pertev Naili. Folklor ve Edebiyat I, İstanbul: Adam, 1982
• Boratav, Pertev Naili. Halk Edebiyatı Dersleri, İstanbul: Tarih Vakfı, İkinci Baskı, 2011.
• Çetik, Mete (haz.). Üniversitede Cadı Avı-1948 DTCF Tasfiyesi ve P. N. Boratav’ın Müdafaası, Ankara: Dipnot, 2008.
• Erdetuğ, Aygen, “Seniha Tunakan” History of Physical Anthropology- an Encyclopedia, C. II, ed. Frank Spencer, New York: Garland Press, 1997, s. 1044-1045
• Erdentuğ], Nermin Aygen. Türk Beyinleri Üzerinde İlk Antropolojik Araştırma, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 1941.
• Erdentuğ, Nermin. Türklerin Kan Grupları ve Kan Gruplarının Antropolojik Karakterle İlgisi Üzerine Bir Araştırma, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 1946.
• Erdentuğ, Nermin. Hal Köyü’nün Etnolojik Tetkiki, Ankara: Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 1956
• Erdentuğ, Nermin. Sün Köyü’nün Etnolojik Tetkiki, Ankara: Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 1959.
• Erdentuğ, Nermin. Sosyal Adet ve Gelenekler, Ankara: Kültür Bakanlığı, 1977.
• Erdentuğ, Nermin. “Kalkınma Antropolojisi” Belleten C. 51, 201 (1987): 1349-1357.
• Ersanlı, Büşra. İktidar ve Tarih-Türkiye’de “Resmî Tarih” Tezinin Oluşu (1929- 1937), İstanbul: İletişim, 2003.
• Güvenç, Bozkurt. İnsan ve Kültür, İstanbul: Remzi, Dokuzuncu Baskı, 2002.
• İnan, Arı (yay. haz.) , Prof. Dr. Afet İnan, İstanbul: Remzi, 2005.
• İzbul, Yalçın. “Kültür Antropolojisinin Folklora Bakışı”, II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri: Cilt 1-Genel Konular, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi, 1982.
• Kansu, Şevket Aziz. Türk Antropoloji Enstitüsü Tarihçesi, İstanbul: Maarif Matbaası, 1940.
• Kieser, Hans-Lukas. Türklüğe İhtida-1870-1939 İsviçre’sinde Yeni Türkiye’nin Öncüleri, (çev. Atilla Dirim), İstanbul: İletişim, 2008.
• Kutlu, M. Muhtar. “Örnek, Sedat Veyis”, Antropoloji Sözlüğü içinde, Haz. Suavi Aydın ve Kudret Emiroğlu, Ankara: Bilim ve Sanat, 2003.
• Kutlu, M. Muhtar. “Ayakta Ölen Ağaçlar Neslinden: Prof. Dr. Gürbüz Erginer (1945-2009) Hayatı ve Yayınları”, Milli Folklor 89 (2011): 6-11.
• Kutlu, M. Muhtar. “Prof. Dr. M. Muhtar Kutlu ile Yapılan Görüşme” Türkiye’de Antropolojinin Kurulma ve Kurumsallaşma Süreçlerine Tarihsel Bir Yaklaşım: DTCF Örneği içinde (H. Münüsoğlu), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, 2010.
• Miles, Robert. Irkçılık, (çev. Sibel Yaman) Sarmal, İstanbul, 2000.
• Nureddin Bey ve ark. “Türk Irkı ile İstanbul’da Yaşayan Diğer Irkların Mukâyesevi Tedkiki” Türk Antropoloji Mecmuası içinde yay. haz. Mehmet Kanar, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 2010 [1926], 25-34.
• Örnek, Sedat Veyis.“Etnolojinin Tarihçesi, Ekolleri, Görevleri”, Antropoloji 4 (1969), 165-194.
• Örnek, Sedat Veyis. Etnoloji Sözlüğü, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi,1971a.
• Örnek, Sedat Veyis. Anadolu Folklorunda Ölüm, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 1971b.
• Örnek, Sedat Veyis. Geleneksel Kültürümüzde Çocuk, Ankara: Türkiye İş Bankası, 1979.
• Örnek, Sedat Veyis. Sıvas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Bâtıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki, Ankara, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, İkinci Baksı, 1981.
• Örnek, Sedat Veyis. “Eğitim ve Öğretimde Halkbilim”, Folklor/Edebiyat 16 (1998): 9-11.
• Örnek, Sedat Veyis. Türk Halkbilimi, Ankara: Kültür Bakanlığı, İkinci Baskı, 2000a.
• Örnek, Sedat Veyis. 100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, İstanbul: Gerçek, Dördüncü Baskı, 2000b.
• Özmen, Abdurrahim. “ ‘Öteki’ni Anlama(ma)nın Bilimi?: Türkiye Antropolojisinin Sorunları” Folklor/Edebiyat 22 (2000): 125-134.
• Öztürkmen, Arzu. Türkiye’de Folklor ve Milliyetçilik, İstanbul: İletişim Yayınları, 3. Baskı, 2009.
• Yüce, Osman Nuri. “Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde Halkbilimi Çalışmalarının Kurumsallaşması Sürecinde Prof. Dr. Gürbüz Erginer’in Yeri” Milli Folklor 89 (2011): 21-27.