ES-SUYÛTÎ'NİN “ET-TEBERRÎ MİN MA'ARRATİ'L-MA'ARRΔ ADLI URCÛZESİ VE TE'LÎF SEBEBİ

Year 2016, Volume: 56 Issue: 2, 142 - 159, 01.01.2016

Kemal Tuzcu

Abstract

Arap dilinde eş anlamlı ve zıt anlamlı kelimelerle ilgili çalışmalar önemli bir yer tutar. Bu çalışmalar sözlü dönemden yazılı döneme geçiş aşamasında, VIII. yüzyılın sonları ve IX. yüzyılın başlarında kendini göstermiş, dil âlimleri bu kelimeleri ezberlemeye özen göstermişler, bunları sayıp dökmeyi maharet sayarak hafızaları ile övünmüşlerdir. Bu gelenek daha ileriki dönemlerde de sürmüş Arap şair ve ediplerinden biri olan Ebu'l-'Alâ' el-Ma'arrî, âmâlığı nedeniyle kendisine “Köpek” diye hakaret eden birine verdiği cevapta, “Köpek, köpeğin yetmiş adını bilmeyendir” diyerek, bu özelliği ile övünmüş ve bu kişiyi aşağılamıştır. XV. yüzyılın çok yönlü âlimlerinden biri olan es-Suyûtî de el-Ma'arrî'nin bu nitelemesinden kurtulmak için köpeğin yetmiş ismini derlemeye çalışmıştır.

Keywords

es-Suyûtî, el-Ma‘arrî, Köpek İsimleri, Urcûze

THE URJÛZAH OF AL SUYÛTÎ UNDER THE TITLE OF “AL TABARRÎ MİN MA'ARRAT AL MA'ARRΔ AND PURPOSE OF COMPILATION

Abstract

The studies which have been done related to synonyms and antonyms in Arabic language occupy a great importance. This works began during the transition period, in the late VIIth century and the early VIIIth century from the oral period to the written period. The linguists of this period took great pains to memorize these vocabularies. They considered that enumerating these words is a great ability and they prided themselves on their memories. This tradition continued in following periods. Abu al-Alâ' al-Ma'arrî who was one of the Arab poets and litterateurs despised a man with an answer by priding himself on his talent when he insulted him. al Suyûtî who was one of the multilateral scholar in the XVth century tried to compile seventy names of a dog, to escape al Ma'arrî's suspicion.

Keywords

al Suyûtî, al Maarrî, Dog Names, Urjuzah

References

• Anaissi, P. Tobia S.M.A.L. Etimologie Semitiche. Roma: Casa Editrice Italiana, 1909.
• el-A‘râbî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ziyâd. Kitâbu Esmâ’i Hayli’l-‘Arab. Tah. G.Levi Della Vida. Leiden: 1928.
• Brockelmann, Carl. Geschichte der arabischen Litteratur (Erster Supplementband I-III ). Leiden: E.J. Brill, 1937.
• ed-Demîrî. Hayâtu’l-Hayevân el-Kubrâ. Tah. İbrâhîm Sâlih. Şam: Dâru’l-Beşâir, 2005.
• ed-Dimşikî, Ahmed b. Mustafâ. Esmâ’u’Eşyâ: Mu‘cemu Latâ’ifi’l-Eşyâ’. Tah. Ahmed Abduttevvâb ‘Avad. Mısır: Dâru’l-Fadîle, tsz.
• Düzgün, Osman. Ebu’l-‘Alâ’ el-Ma‘arrî’nin Luzûmiyyâtı’nda Toplum, Aile ve Din. Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2011.
• el-Ebşihî, Şihâbuddîn Muhammed b. Ahmed Ebu’l-Feth. el-Mustatraf Min Kulli Fenn Mustazref. Tah. Mufîd Muhammed Kamîha. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1986.
• el-Ehdel, Muhammed Abdurrahmân Şemîle. et-Taharrî fi’t-Teberrî min Ma‘arrati’l- Ma‘arrî. Lubnan: Dâru’l-Minhâc, 2011.
• el-Enbârî. Nuzhetu’l-Elibbâ fî Tabakâti’l-Udebâ’. Tah. İbrâhîm es-Sâmerâyî. Ürdün: Mektebetu’l-Menâr, 1985.
• el-Ferâhîdî, Halîl b. Ahmed. Kitâbu’l-‘Ayn. Mısır: Dâru’l-Hilâl, tsz.
• el-Fîrûzâbâdî, Mecduddîn Ebû Tâhir Muhammed b. Ya‘kûb. el-Kâmûsu’l-Muhît. Beyrût: Mu’essetu’r-Risâle, 2005.
• Halayqa, Issam. Traditional Agricultural and Domestic Tools In Palestinian Arabic. Wiesbaden: Harrossowitz Verlag, 2014.
• el-Hamevî, Şihâbuddîn Ebû Abdillâh Yâkût b. Abdillâh er-Rûmî. İrşâdu’l-Erîb İlâ Ma‘rifeti’l-Edîb. Tah. İhsân Abbâs. Beyrût: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1993.
• --. Mu‘cemu’l-Buldân. Beyrût: Dâru’l-Fikr, tsz.
• İbn Dureyd, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasan b. Dureyd el-Ezdî. Cemheretu’l-Luga. Tah. Remzî Munîr Ba‘lbekkî. Beyrût: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1987.
• İbn Hallikân, Şemsuddîn Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr. Vefeyâtu’l-A‘yân ve Enbâ’u’z-Zemân. Mısır: Dâru’s-Sekâfe, 1968.
• İbn Nedîm. el-Fihrist. Beyrût: Dâru’l-Ma‘rife, 1978.
• İbnu Manzûr. Lisânu'l-‘Arab. Beyrût: Dâr Sâdır, tsz.
• İbnu'l-‘Adîm, Kemâluddîn. Bugyetu't-Taleb fî Târîhi Haleb. Tah. Suheyl Zekkâr. Dâru’l- Fikr, tsz.
• Katip Çelebî. Keşfu'z-Zunûn an Esâmi’l-Kutub ve’l-Funûn. Yay. Şerefettin Yaltkaya ve Kilisli Rifat Bilge. İstabul: Maârif Matbaası,1941.
• Kehhâle, Ömer Rıza. Mu’cemu’l-Mu’ellifîn. Beyrût: Muessesetu’r-Risâle, 1993.
• el-Ma‘arrî, Ebu’l-‘Alâ’, Ahmed b. Abdillâh b. Suleymân et-Tenûhî. Risâletu’l-Melâ’ike. Tah.Muhammed Selîm el-Cundî. Beyrût: Dâr Sâdır, 1992.
• Mercer, A. B. Samuel. Assyrian Grammar With Chrestomathy and Glossary. Newyork: Frederick Ungar Publishing Co., 1961.
• Mu‘în, Muhammed ve Şehîdî, Seyyid Ca‘fer. Lugatnâme. Tahrân: Müessese-i Lugatnâme- i Dehodâ, h.1377 / 1957.
• Orel, Viladimir E. ve Olga V Stolbova. Hamito-Semitic Etymological Dictionary, Materials For A Reconstruction. Leiden: E. J. Brill, 1995.
• Özkan, Halit. “es-Suyûtî.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. XXXVIII (2010): 188-198.
• es-Safedî. el-Vâfî bi'l-Vefeyât. Tah. Ahmed Arnaût-Turkî Mustafa. Beyrut: Dâru İhyâ’i’t- Turâs, 2000.
• --. Nukesu'l-Humyân fî Nuketi'l-‘Umyân. Tah. Mustafa Abdulkâdir ‘Atâ. Beyrut: Dâru’l- Kutubi’l-İlmiyye, 2003.
• eş-Şeybânî, Ebû ‘Amr İshâk b. Merrâr. el-Cîm. Tah.İbrâhîm el-Ebyârî. Kâhire: el- Hey’etu’l-‘Âmme li-Şu’ûni’l-Metâbi‘ ’l-Emîriyye, 1974.
• Skeat, Walter W. An Etymological Dictionary of the English Language. Oxford: Clarendon Press, 1888. es-Suyûtî, Celâluddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. Buğyetu’l-Vuât fî Tabakâti’l- Lugaviyyîn ve’n-Nuhât. Kâhire, 1986.
• --. el-Muzhir fî ‘Ulûmi’l-Luga ve Envâ‘ihâ. Tah.Fu‘âd Ali Mansûr. Beyrût: Dâru’l- Kutubi’l-İlmiyye, 1998.
• --. et-Teberrî Min Ma‘arrati’l-Ma‘arrî. Tah. Ebû Usâme el-Mağribî. Fas: Mektebetu’n- Nûr, 2009.
• Tuzcu, Kemal. “Klasik Arap Şiirinde Didaktik Şiirler.”, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi, Fakülte Dergisi 47.2 (2008): 147-171.
• --. “Arap Şiirinde Recezin Ortaya Çıkışı.” Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi 35. II (2012):109-129.
• Weekley, Ernest, M.A. An Etymological Dictionary of Modern English. London: John Murray, Albemarle Street, W., 1921.
• ez-Zirikli, Hayruddîn. el-A‘lâm (Kâmûs Terâcim li Eşheri’r-Ricâl ve’n-Nisâ’mine’l-‘Arab ve’l-Musta‘ribîn ve’l-Musteşrikîn). Beyrut: Dâru’l-‘İlm Li’l-Melâyîn, 2002.