YAZMA ESERLERİN KATALOGLANMASINDA MARC STANDARDI 300 FİZİKSEL NİTELEME ALANI VE BİLEŞENLERİNİN KULLANIMI

Year 2016, Volume: 56 Issue: 2, 440 - 464, 01.01.2016

Hakan Anameriç

Abstract

Yazma eserlerin kataloglanması basılı eserlere oranla daha fazla işbirliği ve uzmanlık gerektiren bir süreçtir. Eserlerin sanatsal; fiziksel ve içerik özelliklerinin belirlenmesi bunların doğru ve standart niteleme alanlarına girilmesi; ileri düzey bir kataloglama bilgisi ve deneyim gerektirmektedir. Bilgi kaynaklarının elektronik ortamda kataloglanması için geliştirilen MARC 21 üst veri standardı gerekli uyarlamalar ile yazma eserler için de kullanılabilmektedir. Ancak yazma eseri diğer bilgi kaynaklarından ayıran fiziksel özellikler ile yazma esere ilişkin bilgilerin bir bütünlük içerisinde verilmesi için “300 Fiziksel Niteleme” alanı altında yer alan ve bilgi kaynaklarına yönelik olarak kullanılması önerilen alt alanlardan faydalanılması gerekmektedir. Bu alan ve alt alanlar yazma eserlerin erişim; depolama ve koruma süreçleri için hem yazma eser kütüphaneleri personeline/yöneticilerine hem de kullanıcılara önemli ipuçları verebilecektir. Bu veriler eserlerle ilgili hangi şartlarda korunacağı; ne tür kâğıtlar üzerine yazıldığı; hangi yazı türlerinin kullanıldığı; bunların kullanım sıklıkları ve dönemleri; düzenleniş biçimleri; yazılış biçimleri ve depolama için gerekli ölçüler konularında bilgi verip stratejiler geliştirmesinde yazma eser kütüphanesi yöneticilerine ve kullanıcılarına yardımcı olabilecektir. Söz konusu veriler kullanıcılar için daha rafine bir tarama stratejisi geliştirerek araştırma yapmak istedikleri eserlere daha kolay ve kısa sürelerde erişmelerini olanaklı kılabilecektir. Çalışmada yazma eserlerin nitelenmesinde gerekli fiziksel özellikler alanlarının nasıl kullanılacağı örneklerle açıklanmaya çalışılacak ve bu alanın/alt alanların kullanımının yazma eserlerin kataloglanmasında ve bibliyografik denetiminde yazma eserlere isabetli erişmede sağlayacağı kolaylıklara değinilecektir.

Keywords

Yazma Eser, MARC, Fiziksel Niteleme Alanı (300), Bibliyografik Denetim, Yazma Eserlerin Kataloglanması

USING 300 PHYSICAL DESCRIPTION FIELD AND ITS COMPONENTS OF MARC STANDARTS IN CATALOGING OF MANUSCRIPTS

Abstract

Manuscript cataloging is a process which requires more collaboration and expertise compared to published works. Determination of artistic; physical and content characteristics of manuscripts and their classification into correct and standard qualifications require advanced knowledge in cataloging and experiences in the field MARC 21 ; which was developed for electronic information cataloging; can be used for manuscripts whose metadata standard is high. However; in order to assign physical characteristics which differentiate manuscripts from other printed information resources and information about manuscripts with integrity; the subfields that are included in the field of “300 Physical Description Etc.” and are suggested to be used according to the information resources should be utilized. These fields and subfields will provide important hints for access; storage and protection processes of manuscripts for both manuscript librarians/managers and to users. These data will offer information on developing strategies to manuscript library managers and users about under which conditions manuscripts shall be protected; on what kind of papers they shall be written; what kind of fonts will be used; their frequency and period of use; their type of arrangement; type of writing and criteria for storage. Mentioned data will provide users with the ability to develop more refined scanning strategies and access to the works they wish to research more easily and in a shorter period of time. This study will explain through examples; how to use the physical characteristics field which should be used in the description of manuscripts and contributions to be attained by using this field/subfield in mansucripts cataloging of and bibliographic control as well as achieving incisive access.

Keywords

Manuscript, MARC, Physical Description (300), Bibliographic Control, Manuscript Cataloging

References

• Anameriç, Hakan. “Yazma Eserlerin Kataloglanmasında MARC Standardı 500 Genel Notlar Alanı ve Bileşenlerinin Kullanımı.” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi 55. 2 (2016): 27-58.
• Berker, Aziz ve İsmet Parmaksızoğlu, Haz. Yazma ve Eski Basma Kitapların Tasnif ve Fişleme Kılavuzu ve İslam Dini İlimleri Tasnif Cetveli. İstanbul: [Yayl.y.], 1958.
• Gacek, Adam. Arabic Manuscript: A Vademecum for Readers. Leiden: Brill, 2009.
• Bloom, Jonathan M. ve Sheila S. Blair, ed. The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture. New York: Oxford University Pess, 2009.
• ISBD International Standard Bibliographic Description: Consolidated Edition. 2011. http://www.ifla.org/files/assets/cataloguing/isbd/isbd-cons_20110321.pdf
• ISBD(A): International Standard Bibliographic Description for Older Moographic Publications (Antiquarian). http://archive.ifla.org/VII/s13/pubs/isbda3.htm#8.
• Karabacek, Joseph Ritter von. Das Arabischen Papier: Eine Historisch - Antiquarische Untersuchung. Wien: Verlag der Kaiserl. - König. Hoff. und Staatsdruckerei, 1887.
• Rukancı, Fatih. “Yazma Eserlerde Fiziksel Niteleme.” Erdem 63 (2002): 169-204.
• Rukancı, Fatih, Hakan Anameriç ve Kemal Tuzcu. Yazma Eserlerin Bibliyografik Denetimi. İstanbul: Hiperlink, 2016.
• Summary of MARC Leader and 008 Field. https://www.oclc.org/bibformats/en/ fixedfield/ 008summary.html