POLONYA EDEBİYATINDA RÖNESANS'TAN BAROK'A GEÇİŞ: MIKOŁAJ SĘP SZARZYŃSKI'NİN SONELERİNDE RUH VE BEDEN SORUNSALI

Year 2018, Volume: 58 Issue: 2, 1169 - 1183, 01.01.2018

Seyyal Körpe Kemer

Abstract

Mikołaj Sęp Szarzyński'nin sanatı Polonya edebiyatında Rönesans'tan Barok'a geçiş sürecini yansıtır. Sanatçının 1550-1581 yılları arasındaki kısa yaşantısı Rönesans sınırları içinde yer almıştır. Oldukça mütevazı bir kişilik ve coşkulu katolik olarak bilinen Sęp, ardından yalnızca ölümünün 20 yıl ardından yayınlanabilen Rytmy albo wiersze polskie Vezinler ya da Polonya Şiirleri adlı bir şiir cildi bırakmıştır. Eserlerinde Rönesans dönemine has bir özellik olarak yaşama karşı sevgi duygusu beslediği hissedilir. Buradaki ayrım noktası Sęp'in dünyevi yaşamın geçiciliğine karşı yüksek bir farkındalık düzeyinde olmasıdır. İşte bu nedenden ötürü yaşamsal güzelliklere karşı beslediği sevgi duygusuna derin bir korku da eşlik eder Bunun nedeni yeryüzünde kendisine tanınan süre boyunca insanın şeytanla amansız bir mücadele vermek zorunda olduğuna ilişkin inancıdır. Bu bağlamda aşk, sevgi, şeytan, yaşam, ölüm, günah, savaş, korku ve dehşet eserlerinde sıklıkla öne çıkan unsurlar arasında yer alır. Sanatçı insanı değerli, kudretli, asil bir varlık olarak nitelendirir. Ancak varlığının özellikle bedensel boyutundan kaynaklanan zayetiyle durmaksızın savaş vermek gibi bir yaşamsal bir görevi olduğunun altını çizer. Bu doğrultuda insan varlığının çift kutuplu, çelişkili ve bölünmüş doğasına ilişkin düşüncelere odaklanmıştır. Tanrı ile olan bağını güçlendirmek, bu doğrultuda yüksek bir irade gösterme suretiyle insanın ebedi ve hakiki mutluluğa ulaşabileceğine karşı köklü bir inanç beslemesine karşı bunun oldukça meşakkatli bir yol olduğuna ilişkin bakış açısının sanatçıyı sıklıkla karamsarlığa ittiği fark edilir.

Keywords

Mikołaj Sęp, Sone, Rönesans, Barok, Polonya

THE TRANSITION FROM THE RENAISSANCE TO BAROQUE IN POLISH LITERATURE: THE SOUL AND BODY PROBLEM IN THE SONNETS OF MIKOŁAJ SĘP SZARZYŃSKI

Abstract

The art of Mikołaj Sęp Szarzyński reflects the transition process from the Renaissance to Baroque in Polish literature. The brief experience of the artist between 1550 and 1581 takes place within the boundaries of the Renaissance. Sęp known as a rather modest personality and enthusiastic Catholic left behind himself only a volume of poetry entitled Rytmy albo wiersze polskie Rhythms or Polish poems which could only be published 20 years after his death. It can be inferred from his works that he loves the wordly life and that he describes the beauty of life as a characteristic of the Renaissance period. However, Sęp is at a high level of awareness of the temporality of earthly life and that is why such a love towards life is accompanied by a deep fear of it since he believes that during the time given to him on earth, men must struggle inexorably with the devil. In this context, love, devil, life, death, sin, war, fear and horror are among the most prominent elements in his works. The artist describes man as a valuable, mighty, noble entity. However, his insistence is that it is a vital task for man to wage a war especially against the weakness of the physical dimension of him. In this respect, he focuses on the bipolar, contradictory and divided nature of human beings. It is noticed that the artist often gets into a pessimistic mood believing that it is possible to form and attain eternal and true happiness by strengthening his bond with God and showing a high degree of will in this direction, but it is rather a difficult path to follow.

Keywords

Mikołaj Sęp, Sone Renaissance, Baroque, Poland

References

• Hernas, Czesław. Literatura baroku. Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, 1987.
• --. Barok. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.
• Hojdis, Bogdan, Katarzyna Meller ve Jacek Kowalski. Literatura Staropolska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2009.
• Klimaszewski, Boleslaw. An Outline History of Polish Culture. Warszawa: Jagiellon University Interpress, 1984.
• Kozioł, Paweł. “Mikołaj Sęp Szarzyński.” Tekst opracowany do projektu internetowej "Antologii polskiej poezji od Średniowiecza do wieku XXI" wg koncepcji Piotra Matywieckiego. Październik 2008. Web. 01.05.2018.
• Kryszczuk, Anna. “Zagadnienia duchowo-cielesne w poezji Mikołaja Sępa Szarzyńskiego.” Referat przedstawiony w ramach konferencji Chrześcijańskiego Forum Pracowników Nauki. Nauka-Etyka-Wiara w Rogowie. 18-21.Oct. 2007. Web. 01.05.2018.
• Staropolska. Mediewistyka Literacka Online, 2005. Web. 01.05.2018.
• Szymański, Piotr. “Polska Literatura Baroku.” Zespół im. Adama Wodziczki w Mosinie, Mosina 2005. Web. 01.05.2018.
• Yüce, Taluy Neşe. Ortaçağ’dan Barok’a Polonya Edebiyat Tarihi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1999. .