İSTANBUL ÖĞRETMENLERİNİN BURSA SEYAHATİ VE MUSTAFA KEMAL PAŞA'NIN BAŞÖĞRETMENLİĞE GEÇİŞ KONUŞMASI

Year 2018, Volume: 58 Issue: 2, 1585 - 1608, 01.01.2018

Halil Özcan

Abstract

Mustafa Kemal Paşa, Büyük Taarruz sonrası bir yandan kazanılan zaferi kalıcı hâle getirebilmek için çareler ararken, bir yandan da hiçbir gecikmeye fırsat vermeden ve zaferin rehavetine kapılmadan geleceğin inşası savaşımına hazırlık yaptı. Bu kapsamda mesajlarını vermek ve programını açıklamak üzere seçtiği yer on dört gün kaldığı Bursa oldu. Bursa, Osmanlı Devleti'nin ilk başkentiydi ve işgalden henüz kurtulmuştu. Bu tarihi mekânda, Bursa öğretmenleriyle birlikte İstanbul'dan gelecek olan öğretmenlere hitap edecekti. Ancak, Osmanlı Devleti'nin mevcut başkenti olan İstanbul da henüz işgal altındaydı. Bursa'da kazandığı zaferle gururlanan bir komutan değil, geleceği ilim ve fen temelinde kurmak isteyen bir teorisyen ve inkılâpçı olarak öğretmenlerin karşısına çıktı ve geleceğin mesajlarını verdi. Belli ki bu zorlu İstiklal Savaşı'nı kazanacağını biliyordu ve geleceğin de planına hazırlıklıydı. İşgallere karşı Bağımsızlık Zaferini topyekûn bir milletin seferberliği ile askerî cephede kazanmıştı. Kuruluşun ve aydınlanmanın zaferini akıl ve bilim temelinde eğitim ordusu ile kazanmak için mücadele başlatacaktı. Eğitim ordusunun neferleri olan öğretmenler, Anadolu'ya eğitim ışıklarını götürecekler ve aydınlanmanın öncüleri olacaktı. Buna bağlı olarak, İstanbul'dan zaferini tebrik etmek için Bursa'ya gelen öğretmenler aracılığıyla tüm öğretmenlere ilim ve fen temelinde milletimizi aydınlatma görevi verdi. Bu kapsamda, İstanbul öğretmenlerinin seyahatlerinin incelenmesi ve Mustafa Kemal Paşa'nın Bursa'da öğretmenlere yaptığı konuşmanın Amasya Tamimi ile gerekçe ve yöntem açısından benzerliklerinin ilk defa yapılmış olması bu çalışmanın özgün yanını oluşturmaktadır.

Keywords

İstanbul Öğretmenleri, Amasya Tamimi, 27 Ekim 1922 Konuşması, Başöğretmenliğe Geçiş, Kuruluş Mücadelesi

THE TRAVEL OF THE TEACHERS IN ISTANBUL TO BURSA, AND MUSTAFA KEMAL PASHA'S SPEECH AS THE HEAD TEACHER

Abstract

Mustafa Kemal Paşa, after the Battle of Dumlupınar, while, on the one hand, was looking for a remedy to make the victory permanent, on the other, with no delay, made preparations for building the future without crowing over the victory. In this scope, to give his messages and declare his programme, he chose Bursa and stayed there for a fortnight. Bursa was the first capital of the Ottoman Empire, and had then declared its liberation from foreign occupation. In this historical place, he was going to adress the teachers coming from Istanbul with the teachers in Bursa. But, the capital of the Empire was also still under occupation. He appeared before teachers and gave messages for the future not only as a commander who was proud of his victory, but as a theoretician and revolutionist who wanted to secure the future of his country based on learning and science. It is obvious that he knew that he would win this difficult War of Independence and he was prepared for the future plans. He won the War of Independence on the military front by the total mobilization of a nation. Following this, he would start a struggle for gaining a victory of the constitution and the process of illumination by the army of education based on reason and science. Teachers, soldiers of the army of education, would be the pioneers of this process and thus carry the lights of education to Anatolia. Therefore, through the teachers coming from Bursa who greeted his victory, Atatürk assigned the duty of enlightenment of our nation, which would be based on learning and science, to all of the teachers in the country. In this regard, the study aims to make an original contribution by means of examining the trips of the teachers from Istanbul and analysing, for the first time, the similarities between Mustafa Kemal Pasha's Bursa speech and the Amasya Circular in terms of their motive and method.

Keywords

Teachers of İstanbul, Amasya Circular, Speech of 27 October 1922, Transition to being the headmaster, Struggle for Constitution

References

• Akgün, Seçil ve Murat Uluğtekin. “Misak-ı Maarif.” Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi 1.3 (1989): 285-349.
• Akyüz, Yahya. “Atatürk ve 1921 Eğitim Kongresi. Cumhuriyet Döneminde Eğitim.” İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Basımevi, 1983. 89-103.
• --. Türk Eğitim Tarihi Başlangıçtan 2001’e. İstanbul: Alfa, 2001.
• --. “Doğuşunun Yüzüncü Yılında Türkiye’de Öğretmen Örgütlenmesinin İlk On Yılına Bakışlar (1908 - 1918)” Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi 22 (2007): 1-50.
• Atatürk. Nutuk 1919-1927. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2017.
• Atatürk’ün Bütün Eserleri Cilt: 14. İstanbul: Kaynak, (1922-1923), 2004.
• Atatürk’ün Bütün Eserleri Cilt: 11. İstanbul: Kaynak, (1921), 2003.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri Cilt: I-III. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 1997.
• Aytaç, Kemal. Eğitim Politikası Üzerine Konuşmalar. Ankara: Ankara Üniversitesi, 1984.
• Bozkurt, Celil. “Millî Mücadele Döneminde Muhittin Baha Pars.” Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi 56 (Bahar 2015): 11-32.
• Genç, Reşat. Türkiye’yi Lâikleştiren Yasalar 3 Mart 1924 Tarihli Meclis Müzakereleri ve Kararları. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, 1998.
• Göksel, Burhan. “Atatürk’ün Eğitim Konusunda Görüşleri ve Misak-ı Maarif.” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 1.3 (1985): 921-958.
• Hâkimiyet-î Millîye Gazetesi. 24 Teşrinievvel (Ekim) 1922. 1.
• Hâkimiyet-î Millîye Gazetesi. 27 Teşrinievvel (Ekim), 1922. 1.
• Hikmet Arif. Bursa Seyahati. İstanbul: Mekatib-i İbtidaiyye Muallimleri Cemiyeti Neşriyatı, 1923.
• Şencan Gürtunca, Elif Evrim. Robert Kolej’de Öğrenim Gören Türk Öğrenciler Üzerine Prosopografik Bir Çalışma (1863-1971). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Anabilim Dalı, 2017.
• Kocatürk, Utkan. Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2007.
• Küpeli, Özer. “Atatürk’ün Bursa Gezileri ve Halkla İlişkileri.” Az Bilinen Yönleriyle Atatürk. Ed. Necmi Ülker. İzmir: Ege Üniversitesi Atatürk İlkeleri Araştırma ve Uygulama Merkezi, 2007. 123-144.
• Meşhur Valiler 50 Ünlü Vali. Ankara: İçişleri Bakanlığı, 1969.
• Ortak, Şaban. “İlkokul Öğretmenlerinin Maaş Sorunu ve İlk Öğretmen Grevi (1920)” Atatürk Üniversitesi Atatürk Dergisi 3. 4 (2003): 219-235.
• Özcan, Halil. Atatürk Dönemi Millî Eğitim Politikası ve Atatürkçü Düşüncenin Eğitimle Etkileşmesi (1920-1938). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, 2003.
• Özdemir, Hikmet. Amasya Belgelerini Yeniden Okumak. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2010.
• Süzün, Gökçe. Atatürk’ün Bursa Gezileri ve Türk Devriminin Bursa’ya Yansımaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bursa, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015.
• Tevetoğlu, Fethi. “Kızılaycı Hamit Bey.” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 3.9 (1987): 681-690.
• Turan, Şerafettin. “Atatürk’te Yurt ve Ulus Kavramları, Ulusculuk, Bağımsızlık, Özgürlük, Evrensellik.” Tarih Araştırmaları Dergisi 14.25 (1981):1-22.
• Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri. Ankara: Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı, 1972.
• Yeni Şark Gazetesi. 27 Teşrinievvel (Ekim) 1922. 1.
• Yeni Şark Gazetesi. 31 Teşrinievvel (Ekim) 1922. 3.