ÇAĞDAŞ İRAN ŞİİRİNDE SAPMALAR

Year 2019, Volume: 59 Issue: 1, 274 - 295, 01.01.2019

Melek Gedik

Abstract

Sapmalar, şair ve yazarların dili etkili hale getirmek için başvurduğu yollardan biridir. Çağdaş İran şiirinde Nîmâ Yûşic'in öncülük ettiği “şi r nov” yeni şiir akımı ile birlikte şairler ölçünlü dilin dışına çıkmış ve dile hâkim olan kurallarda birtakım değişikliklerde bulunmuşlardır. Şairlerin dili alışılmışın dışında kullanmaları şiirlerinde sözcüksel, anlamsal, biçimbilimsel, sözdizimsel ve yazımsal sapmalara sebep olmuştur. Çağdaş İran şiirinin gelişmesine öncülük eden ve önemli temsilcileri kabul edilen şairlerin şiirlerinde birçok sapma türü görülmektedir. Bu çalışmada çağdaş İran şiirinin gelişimi hakkında bilgi verildikten sonra önde gelen şairlerin şiirlerindeki sapma türleri tespit edilerek örneklenmiş ve bu sapmaların şiirlerine olan etkileri değerlendirilmeye çalışılmıştır. Şiirlerde rastladığımız sapmalar anlamsal/alışılmamış bağdaştırmalar, biçimbilimsel, sözdizimsel ve yazımsal sapmalar başlıkları altında incelenmiştir.

Keywords

Şiir, Çağdaş İran Şiiri, Nîmâ Yûşic, Sapma

DEVIATIONS IN CONTEMPORARY IRANIAN POETR

Abstract

Deviations are one of the ways that poets and writers apply to make the language effective. In the contemporary Iranian poetry, along with the innovation movements led by Nima Yooshij, poets went beyond the measured language and made some changes in the rules that dominated the language. The use of poets' unorthodox language has led to lexical, semantic, morphological, syntactic and orthographical deviations in their poems. Many deviations are seen in the poems of the poets who pioneered the development of contemporary Iranian poetry and accepted important representatives. In this article, after giving information about the development of contemporary Iranian poetry, the types of deviations in poems written by prominent poets have been identified and sampled, and the effects of these deviations on their poems have been evaluated. The deviations we encountered in the poems were examined under semantic/unusual connotations, morphological, syntactic and orthographical deviations.

Keywords

Poetry, Contemporary Iranian Poetry, Nima Yooshij, Deviation

References

• Abbâsî, Habîbullâh. Sefernâme-i Bârân, Nakd u Tahlîl u Gozîde-i Eşʻâr-i Şefîʻî Kedkenî. Tahran: İntişârât-i Sohen, hş. 1387/2008.
• Aksan, Doğan. Şiir Dili ve Türk Şiir Dili. Ankara: Bilgi Yayınevi, 2013.
• Alîpûr, Mustafa. Sâhtâr-i Zebân-i Şi‘r-i İmrûz. Tahran: İntişârât-i Firdovs, hş. 1387/2008.
• Âteşî, Menûçehr. Gozîne-i Eş‘âr-i Menûçehr Âteşî. Tahran: İntişârât-i Morvârîd, hş.
• Bâkırî, Sa‘id ve Suheyl Mahmûdî. Mâh Der Hâb-i Beyâbân Gozide-i Şi‘r-i Sohrâb Sipihrî. Tahran: İntişârât-i Emîr Kebîr, hş. 1393/2014.
• Çetin, Nurullah. Şiir Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Kitap, 2010.
• Emînpûr, Kayser. Mecmue-i Kâmil-i Eş‘âr-i Kayser Emînpûr. Tahran: Neşr-i Morvârîd, hş. 1387/2008.
• Ferrûhzâd, Furûğ. Divân-i Furûğ Ferrûhzâd. Tahran: İntişârât-i Pol, hş. 1378/1999.
• Heyâtbehş, Ali. Bihterînhâ-yi Çehâr Şâir-i Bozorg-i Mu‘âsır (Nîmâ Yûşîc, Ehavân Sâlis, Sohrâb Sipihrî, Ahmed Şâmlû). Tahran: Neşr-i Nesl-i Âfitâb, hş. 1389/2010.
• Hukûkî, Muhammed. Edebiyât-i İmrûz-i İrân. Tahran: Neşr-i Katre, hş. 1377/1998.
• --. Şi‘r-i Zemân-i Mâ Mehdî Ehavân Sâlis. Tahran: İntişârât-i Nigâh, hş. 1389/2010.
• Kedkenî, Muhammed Rızâ Şefî’î. Bâ Çerâğ u Âyine. Tahran: İntişârât-i Sohen, hş. 1390/2011.
• --. Mûsîkî-i Şi‘r. Tahran: İntişârât-i Âgâh, hş. 1373/1994.
• Kırlangıç, Hicabi. “İran Şiirinde Bir Yenilikçi: Nîmâ Yûşic.” Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi 30 (2010): 99-121.
• --. Meşrutiyetten Cumhuriyete İran Şiiri. Ankara: Hece Yayınları, 2014.
• Kul, Erdoğan. “Şiir Dilinde Sapmalar ve Bir Uygulama.” E-Journal of New World Sciences Akademy 3 (2008): 373-389.
• Lengerûdî, Şems. Târîh-i Tahlîlî-i Şi‘r Nov. C. I. Tahran: Neşr-i Merkez, hş. 1377/1998.
• -- Târîh-i Tahlîlî-i Şi‘r Nov. C. III. Tahran: Neşr-i Merkez, hş. 1377/1998.
• Mîrhâdî, Seyyide Mînâ. Mecmue-i Şi‘rhâ-i Nîmâ Yûşîc. Tahran: Neşr-i İşâre, hş. 1389/2010.
• Nâdirpûr, Nâdir. Mecmue-i Eş‘âr-i Nâdir Nâdirpûr. Tahran: İntişârât-i Nigâh, hş. 1381/2002.
• Özünlü, Ünsal. Edebiyatta Dil Kullanımları. İstanbul: Multilingual, 2001.
• Rûzbih, Muhammed Rızâ. Edebiyât-i Muâ‘sır-ı İrân (Şi‘r). Tahran: Neşr-i Rûzgâr, hş.
• Sâlis, Mehdî Ehavân. Ez În Âvestâ. İntişârât-i Zemestân, hş. 1391/2012.
• --. Se Kitâb. İntişârât-i Zemestân, hş. 1391/2012.
• Şâmlû, Ahmed. Mecmue-i Âsâr Defter-i Yekom: Şi‘rhâ. Tahran: İntişârât-i Nigâh, hş. 1391/2012.
• Teslîmî, Alî. Gozârehâyî Der Edebiyât-i Muâ‘sır-i İrân (Şi‘r). Tahran: Neşr-i Ahterân, hş. 1387/2008.
• Toklu, M. Osman. Şiir Dili ve Çevirisi. Ankara: Akçağ Yayınları, 2003.
• Yâhakkî, Muhammed Ca‘fer. Çûn Sebû-i Teşne. Tahran: İntişârât-i Câmî, hş. 1377/1998.
• Yûşîc, Nîmâ. Herfhâ-yi Hemsâye. Tahran: İntişârât-i Dunyâ, hş. 1324/1945.