MAKRO EPİSTEMOLOJİK TARTIŞMALAR IŞIĞINDA COĞRAFYA: STİLLER, PARADİGMA LAR VE MODELLER

Year 2020, Volume: 60 Issue: 1, 278 - 311, 01.01.2020

Ömer Faik Anlı Cemal Erdem Bekaroğlu

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı, öncelikle coğrafya disiplininin tarihi ve felsefesinin makroepistemolojik tartışmaların görünür örneği konumunda olduğu hipotezini pekiştirmektir. Bunun için destekleyici göstergeler tespit edilmiş ve sınanabilir bir hipotez içerisinde çerçevelenmiştir. Bu hipotezde, coğrafyanın tarihinin ve felsefesinin epistemolojik tartışmalara yeni bir açılım sağlama olanağı taşıdığı da savunulmaktadır. Coğrafyada bu bağlamda bir kavram-yorulması olmadığından bu disiplin yeni yaklaşımların tartışılması için diğerlerinden daha uygundur. Çok-paradigmalılık tespiti, tamamlanmış olan doktora tezleri üzerinden üç bilme stili açığa çıkarmıştır. Disiplin içerisindeki çeşitlenmenin mevcudiyetinin tespiti, çeşitlenmenin nasıl kavramsallaştırılacağına ve hangi metaepistemolojik- teorinin seçileceğine dair meta-teorik problemi açığa çıkarmıştır. Bu çalışmada seçilen çerçeve, Kuhncu paradigmatik modellemedir. Kuhn'un modelinin, coğrafi bilme biçimlerini kodlayan bilgi kuramsal temeli kavrayabilen model olduğu ve yine coğrafi bilme biçimleri merkezli olarak disipliner-epistemik toplulukların neden ve nasıl oluştuklarını açıklayabilme işlevini büyük oranda yerine getirdiği görülmüştür.

Keywords

Coğrafya, Makro-Epistemoloji, Stil, Paradigma, Model

GEOGRAPHY IN THE CONTEXT OF MACRO EPISTEMOLOGICAL DISCUSSIONS: STYLES, PARADIGM S AND MODELS

Abstract

The main aim of this study is to reinforce the hypothesis that the history and philosophy of the discipline of geography is the visible example of macro-epistemological discussions. For this purpose, supporting indicators have been identified and framed in a testable epistemological-hypothesis. It is also argued in this hypothesis that the history and philosophy of geography provide an opportunity to open a new path to epistemological discussions. Since there is no concept-fatigue in this context in the discipline of geography, this discipline is more suitable for meta-theoretical discussion of new approaches than others. The multi-paradigm detection revealed three styles of knowledge through the completed doctoral dissertations in the discipline. Detection of diversity within the discipline has revealed the meta-theoretical problem of how to conceptualize it and which meta-epistemological-theory to choose. The framework/meta-epistemological-theory chosen in this study is the Kuhnian paradigmatic modeling. It has been observed that Kuhn's model is the one that can grasp the theoretical basis that encodes the geographical knowledge styles and also performs the function of explaining why and how the disciplineepistemic communities formed in the center of styles.

Keywords

Geography, Macro-Epistemology, Style, Paradigm, Model

References

• Ayer, Alfred Jules. Dil, Doğruluk ve Mantık. Çev. V. Hacıkadiroğlu. 2. Baskı. İstanbul: Metis,1998.
• Becker, Howard S. Sosyal Bilimcilerin Yazma Çilesi –Yazımın Sosyal Organizasyonu Kuramı-. Çev. Ş. Geniş. 2. Baskı. Ankara: Heretik, 2014.
• Bekaroğlu, Erdem. “Modern Türk coğrafyası geleneği”. Bir Disiplinin İç Dünyası: Modern Türk Coğrafyası Üzerine Söyleşiler. Ed. Erdem Bekaroğlu ve Ali R. Özdemir. İstanbul: İdil, 2014. 53-69.
• --. “Modern Dünya-Sisteminin Bilgi Yapıları Bağlamında Coğrafya Disiplini İçin Bir Dışsal Tarih Okuması”. Toplum ve Bilim 136 (2016):117-145.
• Bekaroğlu, Erdem ve Ömer Faik Anlı. “Styles of Scientific Thinking in Geography”. Posseible Düşünme Dergisi 16 (2019): 38-50.
• Comte, Auguste. Pozitif Felsefe Dersleri ve Pozitif Anlayış Üzerine Konuşma. Çev. E. Ataçay. Ankara: BilgeSu, 2015.
• Crombie, Alistair. C. “Designed in the Mind: Western Visions of Science, Nature and Humankind”. History of Science 26 (1988):1-12.
• --. Styles of Scientific Thinking in the European Tradition: The History of Argument and Explanation Especially in the Mathematical and Biomedical Sciences and Arts. 3 vols. London: G. Duckworth & Co., 1994.
• --. “Commitment and Styles of Europen Scientific Thinking”. History of Science 33.2 (1995): 225-238.
• Feyerabend, Paul. Akla Veda. Çev. E. Başer. İstanbul: Ayrıntı, 1995.
• --. Yönteme Karşı. Çev. E. Başer. İstanbul: Ayrıntı, 1999.
• Gulbenkian Komisyonu. Sosyal Bilimleri Açın: Sosyal Bilimlerin Yeniden Yapılanması Üzerine Rapor. Çev. Şirin Tekeli. İstanbul: Metis, 2012.
• Hartshorne, Richard. Perspective on the Nature of Geography. Chicago: The Association of American Geographers, 1959.
• Holt-Jensen, Arnold. Geography –History and Concepts: A Student’s Guide-. Fourth Edition. London: Sage Publications Inc. 2009
• Jeomorfoloji Derneği. “Coğrafya Lisans Program Adının Beşerî ve Ekonomik Coğrafya Olarak Değiştirilmesi Hakkında Jeomorfoloji Derneği'nin Görüşü”. 2019. Web. 28 Ocak 2020.
• Johnston, Ron ve Paul Claval. Geography Since the Second World War. London: Routledge, 2013.
• Kaya, İlhan. “Değişen Sosyal ve Bilimsel Bağlam ve Coğrafyanın Sorumlulukları”. Coğrafya Eğitiminde Kavram ve Değişimler. Ed. Ramazan Özey ve Süleyman İncekara. Ankara: Pegem Akademi, 2010. 227-242.
• Kuhn, Thomas. Bilimsel Devrimlerin Yapısı, Çev. N. Kuyaş, İstanbul: Alan, 2000.
• Lacoste, Yves. Coğrafya Her Şeyden Önce Savaş Yapmaya Yarar. Çev. S. Sezer. İstanbul: Ayrıntı, 2014.
• Masterman, Margaret. “Paradigmanın Doğası”. Bilginin Gelişimi ve Bilginin Gelişimiyle İlgili Teorilerin Eleştirisi. Ed. Imre Lakatos ve Alan Musgrave. Çev. H. Arslan. İstanbul: Paradigma, 1992: 70-110.
• Mebpersonel, “Coğrafya Öğretmenliğine Yıllara Göre Atama Sayısı”. 2018. Web. 28 Ocak 2020.
• Mielants, Eric. “Tepki ve Direniş: Doğa Bilimleri ve Beşerî Bilimler, 1789-1945”. İki Kültürü Aşmak –Modern Dünya Sisteminde Fen Bilimleri ile Beşerî Bilimler Ayrılığı. Ed. Richard E. Lee ve Immanuel Wallerstein. Çev. A. Babacan. İstanbul: Metis, 2007. 50-76.
• Pattison, William D. “Coğrafyanın Dört Geleneği”. Çev. Y. Arı. Ege Coğrafya Dergisi 12.2 (2003): 119-125.
• Russell, Bertnard. Bilimsel Bakış. Çev. F. Sezer. İstanbul: Say, 2015
• --. Mantıksal Atomculuk Felsefesi. Çev. D. Arlı Çil ve diğerleri. İstanbul: Alfa, 2015.
• Stinchcombe, Arthur. L. “Should Sociologists Forget Their Mothers and Fathers”. Stratification and Organization –Selected Paper-. Cambridge: Cambridge University Press, 1986. 347-363.
• Tekeli, İlhan. “Çok Paradigmalı Bir Sosyal Bilim Alanında Yaşamak”. Felsefe ve Sosyal Bilimler –Muğla Üniversitesi Felsefe ve Sosyal Bilimler Sempozyumu Bildirileri. Ed. Kubilay Hoşgör ve Ercan Şen. Ankara: Vadi, 2006. 145-157.
• Türk Coğrafya Kurumu. “YÖK’e TCK Görüş Raporu”. 2019. Web. 28 Ocak 2020.
• Viles, Heather. “A Divided Discipline?”, Questioning Geography -Fundamental Debates-. Ed. Noel Castree, Alisdair Rogers ve Douglas Sherman. Oxford: Blackwell, 2005. 26-37
• Wallerstein, Immanuel. “The Time of Space, The Space of Time: The Future of Social Science”. Political Geography 17 (1998): 71-82.
• --. BilgininBelirsizlikleri. Çev. B. Alataş. İstanbul: Sümer, 2013
• Yavan, Nuri. “Batı Coğrafyası Geleneği Üzerine”. Bir Disiplinin İç Dünyası: Modern Türk Coğrafyası Üzerine Söyleşiler. Ed. Erdem Bekaroğlu ve Ali Rıza Özdemir. İstanbul: İdil, 2014. 17-51.
• Yökatlas. “Coğrafya Programı Bulunan Tüm Üniversiteler”. 2020. Web. 28 Ocak 2020.