TÜRKİYE’NİN YENİ ÇÖZÜM SÜRECİNDE GEÇMİŞ KRİZLERDEN ALINACAK HUKUKİ VE SİYASİ DERSLER: 6-8 EKİM OLAYLARI ÖRNEĞİ

Year 2025, Volume: 30 Issue: 52, 155 - 211, 30.06.2025

Hilal Barın

Abstract

Bu makale, Türkiye’deki çözüm sürecinin tarihsel arka planını ve bu süreçte yaşanan önemli zorlukları ele alarak, özellikle 6-8 Ekim Olayları’nın çözüm sürecine etkilerini incelemektedir. Çözüm sürecinin karşılaştığı zorluklar ve yaşanan kırılmalar ışığında, uygulanan politikalar değerlendirilmektedir. 2013-2015 yılları arasında hız kazanan çözüm süreci, devlet ile PKK arasındaki müzakereler çerçevesinde belirginleşmiş olsa da, 6-8 Ekim Olayları gibi krizler, sürecin sürdürülebilirliğini tehdit eden önemli kırılmalar oluşturmuştur. 6-8 Ekim Olayları, çözüm sürecinin dönüm noktalarından biri olmuş ve gerçekleştirilen şiddet olayları, sürecin ilerleyişini ciddi şekilde sekteye uğratmıştır. Bu bağlamda, makale 6-8 Ekim olaylarının nedenleri, gelişim süreci ve sonuçlarını ele alarak, bu olayların çözüm sürecine etkilerini tartışmaktadır. Bu çalışma, HDP, AK Parti, CHP, MHP ve HÜDA PAR gibi siyasi aktörlerin olaylara yönelik tutumlarını inceleyerek, bu tutumların çözüm sürecinin seyrine etkilerini değerlendirmektedir. Ayrıca, çalışma, geçmişte yaşanan kırılmaların ışığında, çözüm sürecinin geleceğine dair çıkarılacak dersleri tartışarak, toplumsal barışın sağlanması için gerekli adımların belirlenmesine katkı sağlamayı amaçlamaktadır.

Keywords

AK Parti , CHP , Çözüm Süreci , 6-8 Ekim Olayları , HDP , Kürt Sorunu , MHP

LEGAL AND POLITICAL LESSONS FROM PAST CRISES IN TURKEY’S NEW PEACE PROCESS: THE CASE OF THE OCTOBER 6-8 EVENTS

Abstract

This article examines the historical background of Turkey’s peace process and the significant challenges faced during this period, particularly focusing on the impact of the October 6-8 events on the peace process. It evaluates the policies implemented in light of the difficulties and ruptures encountered throughout the peace process. While the peace process, which gained momentum between 2013-2015, was primarily framed by negotiations between the state and the PKK, crises like the October 6-8 events posed major disruptions that threatened the sustainability of the process. The October 6-8 events became a turning point for the peace process, and the violent acts that occurred seriously interrupted its progress. In this context, the article discusses the causes, development, and outcomes of the October 6-8 events, analyzing their impact on the peace process. This study also examines the positions of political actors such as HDP, AK Party, CHP, MHP, and HÜDA PAR toward the events and evaluates how these positions affected the course of the peace process. Furthermore, the study aims to contribute to identifying the necessary steps for achieving societal peace by discussing lessons that can be drawn from past ruptures and the future of the peace process.

Keywords

AK Party , CHP , Peace Process , October 6-8 Events , HDP , Kurdish Issue , MHP

References

• Akyeşilmen, N. (2013). Çatışma yönetimi: Kavramsal ve kuramsal bir analiz. Barışı konuşmak: Teori ve pratikte çatışma yönetimi içinde (ss. 25–30). Ankara: ODTÜ Yayınları.
• Arthur, P. (2009). Memory retrieval and truth recovery. D. J. D. Sandole, S. Byrne, I. Sandole-Staroste ve J. Senehi (Ed.), Handbook of conflict analysis and resolution içinde (ss. 363–382). Londra: Routledge.
• Aslan, S. (2007). Incoherent state: The controversy over Kurdish naming in Turkey. Nationalism and Ethnic Politics, 13(3), 423–453.
• Bozarslan, H. (2000). Why the armed struggle? Understanding the violence in Kurdistan of Turkey. F. Ibrahim ve G. Gürbey (Ed.), The Kurdish conflict in Turkey: Obstacles and chances for peace and democracy içinde (ss. 24–36). New York: St. Martin’s Press.
• Barlas, M. (2001). Turgut Özal’ın Anıları (4. baskı, ss. 151). İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Bulut, F. (1998). Kürt sorununa çözüm arayışları. İstanbul: Ozan Yayıncılık.
• Byman, D. (1998). The logic of ethnic terrorism. Studies in Conflict and Terrorism, 21(2), 149–169.
• Cemal, H. (2014). Kürtler (ss. 269). İstanbul: Doğan Kitap.
• Coşkun, V. (2015). The Kurdish peace process: Oct. 6–8 events and beyond. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20(32), 1–12.
• Coşkun, V. (2019). Çözüm süreci: Dün, bugün, yarın. Liberal Düşünce, Bahar, 7–18.
• Çalmuk, F. (2001). Erbakan’ın Kürtleri: Milli Görüş’ün Güneydoğu politikası. İstanbul: Metis Yayınları.
• Çakır, R. (2004). Türkiye’nin Kürt Sorunu, İstanbul: Metis Yayınları.
• Çandar, C. (2011). Dağdan iniş – PKK nasıl silah bırakır? İstanbul: TESEV Yayınları.
• Çiçek, C. ve Coşkun, V. (2015). Dolmabahçe’den günümüze çözüm süreci: Başarısızlığı anlamak ve yeni bir yol bulmak. İstanbul: Barış Vakfı Politika Raporu - 1.
• Efegil, E. (2009). Türkiye’nin yeni terörle mücadele anlayışı ve Türk karar vericilerinin Kürt sorununa yaklaşımları. B. Duran, M. Ataman ve K. İnat (Ed.), Ortadoğu Yıllığı 2008 içinde (ss. 448). İstanbul: Küre Yayınları.
• Fisher, R. J. (2009). Interactive conflict resolution: Dialogue, conflict analysis, and problem solving. D. J. D. Sandole, S. Byrne, I. Sandole-Staroste ve J. Senehi (Ed.), Handbook of conflict analysis and resolution içinde (ss. 335). Londra: Routledge.
• Galtung, J. (1969). Violence, peace, and peace research. Journal of Peace Research, 6(3), 167–191.
• Gunter, M. M. (2014). The Turkish-Kurdish peace process stalled in neutral. Insight Turkey, 16(1), 19–22.
• Güneş, C. (Ed.). (2013). Türkiye’de Kürt ulusal hareketi: Direnişin söylemi. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Karağöl, F. K. (2015). Çatışma çözümü ve kriz evresi: Çözüm süreci üzerine bir inceleme. Ankara: ORMER Perspektif Serileri, No: 7, Ocak.
• Keyman, E. F. (2005). Articulating citizenship and identity. E. F. Keyman ve A. İçduygu (Ed.), Citizenship in a global world: European questions and Turkish experiences içinde (ss. 271–278). Londra: Routledge.
• Kirişci, K. ve Winrow, G. M. (1997). The Kurdish question and Turkey: An example of a trans-state ethnic conflict. Londra: Frank Cass.
• Kökçe, H. (2011). Ak Parti ve Kürtler. İstanbul: Metaforfoz Yayıncılık.
• Köse, T. (2017). Çözüm sürecinin yükselişi ve düşüşü. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 4(1), 13–40.
• McDowall, D. (2000). The modern history of the Kurds (2. baskı). Londra: I. B. Tauris.
• Öktem, K. (2011). The nation’s imprint: Demographic engineering and the change of toponyms in Republican Turkey. European Journal of Turkish Studies, (7).
• Sandole, D. J. D., Byrne, S., Sandole-Staroste, I. ve Senehi, J. (Ed.). (2009). Handbook of conflict analysis and resolution. Londra: Routledge.
• Somer, M. (2004). Turkey’s Kurdish conflict: Changing context and domestic and regional implications. Middle East Journal, 58(2), 45–67.
• Somer, M. (2005). Defensive vs. liberal-nationalist perspectives on diversity and the Kurdish conflict: Europeanization, the internal debate, and Türkiyelilik. New Perspectives on Turkey, (32), 1–23.
• Somer, M. (2005). Resurgence and remaking of identity. Comparative Political Studies, 38(6), 591–622.
• Somer, M. (2007). Defensive and liberal nationalisms: The Kurdish question and modernization/democratization. E. F. Keyman (Ed.), Remaking Turkey: Globalization, alternative modernities, and democracy içinde (ss. 195–216). Lanham: Lexington Books.
• Şahin, B. (2015, 28 Ocak). HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’la Söyleşi (II): “Özerklik Adı Altında Minik Ulus-Devletler Değil”. Birikim Dergisi. Tonge, J. (2014). Comparative peace processes. Chichester: John Wiley & Sons.
• Türköne, M. ve Yayman, H. (2009). Kürt sorunu nasıl çözülmez: Demokratik çözümden milli birlik projesine. İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Yayman, H. (2011). Şark Meselesinden Demokratik Açılıma: Türkiye’nin Kürt Sorunu Hafızası. Ankara: SETA Yayınları.
• Yeğen, M. (2006). Müstakbel Türk’ten sözde vatandaşa: Cumhuriyet ve Türkler (ss. 129). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Acun, C., & Öner, H. (2025). DAİŞ – PYD çatışmasının sıcak cephesi: Ayn El-Arab (Kobani). SETA Perspektif. https://www.setav.org/daes-pyd-catismasinin-sicak-cephesi-ayn-el-arab-kobani Amnesty International. (2015, Temmuz). Kobani: Bir İnsan Hakları Krizi. Amnesty International. Erişim adresi: http://amnesty.org.tr/uploads/Docs/kobani-turkce785.pdf.
• Arı Hareketi. (2014). Kürt sorunu raporu. https://stratejikoperasyon.files.wordpress.com/2014/07/ari-hareketi-kurt-raporu.pdf
• Al Jazeera Türk. (2015, 7 Haziran). Çözüm sürecinde somut adımlar: 7 Haziran sonrasına kaldı. https://www.aljazeera.com.tr/gorus/cozum-surecinde-somut-adimlar-7-haziran-sonrasina-kaldi
• Al Jazeera. (2014, 30 Ekim). CHP’den Kobani raporu. https://www.aljazeera.com.tr/haber/chpden-kobani-raporu
• HIIK. (2009). Conflict barometer 2009. Heidelberg Institute for International Conflict Research. http://www.hiik.de/en/konfliktbarometer/pdf/ConflictBarometer_2009.pdf
• Ete, H. (2009). DTP çözüm sürecine nasıl katkıda bulunabilir? SETA. https://www.setav.org/dtp-cozum-surecine-nasil-katkida-bulunabilir/ (Erişim tarihi: 1 Mart 2025)
• HÜDA PAR. (2014, 22 Ekim). Kobani bahanesiyle gerçekleşen saldırılar raporu. https://www.hudapar.org/haber/2014/10/22/kobani-bahanesiyle-saldirilar-raporu/
• Karağöl, F. K. (2015). Çatışma çözümü ve kriz evresi: Çözüm süreci üzerine bir inceleme (ORMER Perspektif Serileri, No: 7). ORMER. https://www.ormer.org/perspektif7
• “Kürtlerin Yoğun Olarak Yaşadığı 22 Kent Merkezinde Yapılan Araştırma: Çözüm Süreci’ne Destek Oranı”, Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (SAMER). (2014, Ekim 25-28).
• Pollmark (2014). “6-8 Ekim Olayları Çözüm Sürecine Desteği Düşürmedi”. Memurlar.net. https://www.memurlar.net/haber/492714/6-8-ekim-olaylari-cozum-surecine-destegi-dusurmedi.html
• Şahin, B. (2015). Sessiz devrim: Türkiye’nin demokratik değişim ve dönüşüm envanteri (2002–2014). Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı. https://www.kdgm.gov.tr/sessiz-devrim-raporu-2015.pdf
• UKAM. (2014). Çözüm süreci söyleşileri serisi 1 (M. Yeğen ile söyleşi). UKAM Yayınları. https://www.ukam.org.tr/surec-soylesileri-1
• Barın, T. (2013). Uzlaşma yolunda komisyon’un uzlaştığı maddeler ve anayasa (SETA Analiz, Ağustos). SETA. https://www.setav.org/uzlasma-yolunda-komisyonun-uzlastigi-maddeler-ve-anayasa/
• Cumhuriyet Halk Partisi. (1989). Sosyal Demokrat Halkçı Partisi’nin Doğu ve Güneydoğu Sorunu’na bakışı ve çözüm önerileri raporu. https://www.chp.org.tr/dosyalar/1989-raporu.pdf
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (2012). Uludere Alt Komisyon Raporu. TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Başkanlığı. https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/uludere_raporu_2012.pdf.