Hadis Kaynaklarındaki Dağlama İle İlgili Rivayetlerinin Değerlendirilmesi

Year 2024, Volume: 8 Issue: 2, 199 - 224, 31.12.2024

Yusuf Sarı

https://doi.org/10.61272/duid.1472108

Abstract

Dağlama, insan bedenindeki canlı bir dokunun, kızgın demir ve odun koru gibi bir cisimle yakılması anlamına gelmektedir. Çalışmada, Asr-ı saâdet ve öncesindeki tedavi yöntemlerinden biri olarak bilinen dağlamayla ilgili rivayetler incelenmiştir. Bu çalışmada, sosyal bilimler araştırma yöntemlerinden biri olan tarama yöntemi tercih edilmiştir. Konuyla ilgili hadisler kaynaklardan taranmış, anlam-bağlam cihetiyle belirli bir mantıksal sıraya konulmuş, hadis şerhleri başta olmak üzere bazı eserlerden istifade edilerek konu etraflıca araştırılmıştır. Asr-ı saâdette öne çıkan tedavi yöntemlerinden birinin dağlama usulü olduğu ilgili rivayetlerden anlaşılmaktadır. Ancak rivayetlerde dağlama yöntemiyle tedavi tavsiye edildiği gibi aynı zamanda yasaklanmıştır. Bu durum, hadisler arasında çelişki olduğu vehmini uyandırmakla birlikte söz konusu uygulamanın mahiyetine yönelik araştırma yapmayı gerekli kılmaktadır. Bu sebeple çalışmada dağlama ile ilgili rivayetler incelenmiş olup bu yöntemin yasaklanma sebepleri ortaya konulmuştur. Bununla birlikte dağlama yönteminin insan, hayvan ve bazı bitkilere uygulandığı tespit edilmiş, çalışmadaki sınırlılık sebebiyle sadece insana uygulanan dağlama yöntemiyle ilgili olan kısım incelemeye tabi tutulmuştur.

Keywords

Hadis, Rivayet, Dağlama, Tedavi, Şifa

Evaluation of Narrations Regarding Cauterization in Hadith Sources

Abstract

Cauterization refers to the process of burning a living tissue in the human body using a heated object, such as a hot iron or charcoal. This study examines narrations regarding cauterization, a treatment method known to have been practiced during the time of the Prophet (Asr al-Sa'adah) and earlier. In this study, the survey method, which is one of the research methods in social sciences, has been preferred. Relevant hadiths were gathered through a scanning method, arranged in a logical order based on their meaning and context, and an in-depth investigation was carried out by utilizing primarily hadith commentaries from certain sources. It is understood from these narrations that cauterization was a prominent treatment methods during the Prophet’s era. However, while the cauterization method is recommended in some narrations, it is prohibited in others. Although this gives the impression of a contradiction among the hadiths, it necessitates further investigation into the nature of this practice. Therefore, this study examines the narrations concerning cauterization and elucidates the reasons behind its prohibition. Additionally, it has been identified that the cauterization method was applied to humans, animals, and some plants; however, due to the limitations of this study, only cauterization practices applied to humans have been examined in detail.

Keywords

Haids, Narration, Cauterization, Treatment, Healing

References

• Abdurrezzâk, Ebû Bekr b. Hemmâm es-San‘â’nî. el-Musannef. Beyrut: el-Meclisü’l-İlmî, 1970.
• Abdurrezzâk, Ebû Bekr b. Hemmâm es-San‘â’nî. el-Emâlî fi âsâri’s-sahâbe. Ka-hire: Mektebetü’l-Kur’ân, ts.
• Acar, H. Volkan. “Türk Halk Hekimliğinde Akupunktur ve Bağlantılı Teknik-ler”. Lokman Hekim Dergisi, 6/1. 10-18. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mutftd/issue/43175/523709
• Acıduman, Ahmed. İbn Sina, Ebû’l-Kasım ez-Zehravî, Şerafeddin Sabuncuoğlu ve Tolatlı Mustafa Efendi’nin Eserleri Işığında 11. Ve 18. Yüzyıllar Arasında Nöroşirürji. Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 2005. https://avesis.ankara.edu.tr/yonetilen-tez/46145033-b064-4e80-8d04-6f9ae74d2465/ibn-i-sina-Ebûl-kasim-ez-zehravi-serefeddin-sabuncuoglu-ve-tokatli-mustafa-efendinin-eserleri-isiginda-11-ve-18-yuzyillar-arasinda-norosirurji
• Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. Beyrut: Müessetü’r-Risâle, 2001.
• Aliyyülkârî, Ali b. Muhammed, Ebû’l Hasen Nureddin el-Herevî el-Kârî. Mirkâtü’l-mefâtîh şerhu Misbâhi’l-mesâbîh. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2002.
• Atmaca, Veli. “Hadisler Çerçevesinde Cahiliyyede Majik Tedavi Geleneği’nin Kavramsal Boyutu”. Adana Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergi-si 6/10. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cuilah/issue/4178
• Aynî, Ebû Muhammed Mahmud b. Ahmet b. Musa b. Ahmet Bedreddin Ayni. Umdetü’l-kârî Şerhu sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• Azîmâbâdî, Muhammed. Avnü’l-ma‘bûd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Begavî, Ebû Muhammed el Hüseyin b. Mes‘ûd. Şerhü’s-sünne. Beyrut: Mekte-betü'l-İslâmî, 1983.
• Beyhakî, Ahmed b. el-Hüseyin Ali b. Musa. es-Sünenü'l-kübrâ. Beyrut: Dâru’l Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Beyhakî, Ahmed b. el-Hüseyin Ali b. Musa. Şu‘abu’l-imân. Riyad: Mektebetü’r-Reşad, 2003.
• Buhârî, Ebû Abdullâh Muhammed b. İsmâîl. Sahîhu’l-Buhârî. Beyrut: Müesse-setü’r-Risâle, 2016.
• Çiftçi, Halil – Çevik, Ebru. vd. “Şanlıurfa Yöresinde Uygulandığı Şekli ile Dağ-lama”. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi 13/2. https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-sanliurfa-yoresinde-uygulandigi-sekli-ile-daglama-42050.html
• Ebû Avâne, Yakup b. İshâk b. İbrahim en-Nîsâbûrî, el-İsferânî. Müstehracü Ebî Avâne. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1998.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Es‘as b.İshâk es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. Bey-rut: Müessesetü’r-Risâle, 2015.
• Elbânî, Ebû Abdurrahman Mahammed Nasuriddin b Hac. Silsiletü’l-ehâdîsü’s-sahîha ve şey’un min fıkhiha ve fevâidiha. Riyad: Mektebetü’l-Meârif, 1996.
• Durmuş, İlhami. “Türk Kültür Çevresinde Dağlama Geleneği”. Millî Folklor Dergisi 24/95 https://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?
• Hâkim, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed el-Hâkim en-Nîsâbûrî. el-Müstedrek ale’s-Sahîhân. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990.
• Hamza Muhammed Kasım. Menâru’l-kârî şerhu Muhtasaru Sahîhi’l-Buhârî, Di-maşk: Mektebetü Dâru’l-Beyan, 1990.
• Hattâbî, Ebû Süleyman Muhammed b. Muhammed. Meâlimü’s-sünen şerhu Süneni Ebî Dâvûd. Halep: Matbaatü’l-İlmiyye, 1932.
• Hindistan Din Şûrası Başkanlığı Alimleri. el-Fetâva’l-Hindiyye. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1892.
• İbn Abdülber, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Abdilberr el-Kurtubî en-Nemerî. el-İstizkâr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
• İbn Abdülber, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Abdilberr el-Kurtubî en-Nemerî. et-Temhîd. Magrib: by, 1967.
• İbn Battâl, Ebü’l-Hasen Alî b. Halef b. Abdilmelik b. Battâl el-Bekrî el-Kurtubî. Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2003.
• İbn Cevzî, Cemalettin Ebû’l-Ferec. Keşfü’l-müşkil. Riyad: Dâru’l-Vatan, ts.
• İbn Ebî Şeybe, Abdullâh b. Muhammed. el-Musannef fi’l-ehâdîsi ve’l-âsâr. Ri-yad: Mektebetü’r-Rüşd, 1988.
• İbnü’l-Esir, Ebü’s-Seâdât Mecdüddîn el-Mübârek b. Esîrüddîn Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. en-Nihâye fi garîbi’l-hadis ve’l-eser. Beyrut: Mektebetü’l-İlmiyye, 1979.
• İbn Hacer, Şihâbüddin Ebû’l-Fadl Ahmed b. Ali el-Askalânî. Fethu’l-bârî şerhu sahîhi’l Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Maârif, 1956.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Ahmed Ebû Hâtim et-Temîmî el-Büstî. Sahîhu İbni Hıbbân. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1988.
• İbn Huzeyme, Ebû Bekr Muhammed b. İshâk b. Huzeyme es-Sülemî en-Nîsâbûrî. Sahîhu İbn Huzeyme. Beyrut: Mektebetü’l-İslâmî, 2003.
• İbn Kayyım el-Cevziyye, Muhammed b.Ebi Bekir b. Eyyüp. Zâdü’l-meâd fi hed-yi hayri’l-ibâd. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1994.
• İbn Kesir, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr el-Kaysî el-Kureşî el-Busrâvî ed-Dımaşkî eş-Şâfiî. el-Bidâye ve’n-nihâye. Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1988.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim. Te’vîlu muhtelefi’l-hadis. Beyrut: Mektebetü’l-İslâmî, 1999.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Abdurrahmân. Sünenü İbn Mâce. Beyrut: Müessese-tü’r-Risâle, 2015.
• İbn Manzur, Muhammed b. Mükerrem b. Ali Ebû Fadl Cemaleddin. Lisanü’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdır, 1993.
• İbn Sa‘d, Ebû Muhammed Abdullah b. Sa‘d. et-Tabakâtü’l-kübrâ. Beyrut: Dâru-Sâdır, 1968.
• Kadı İyâz, İyâz b. Musa b. İyâz. İkmâlü’l-mü‘lim bi fevâidi Müslim. Mısır: Dâru’l-Vefa, 1998.
• Kastallânî, Ahmed b. Muhammed b. Ebû Bekir. İrşâdü’s-sârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Mısır: by., 1905.
• İmam Mâlik, Mâlik b. Enes. el-Muvatta‘. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, 2011.
• Ma’mer b. Râşid, Mamer b. Ebî Amr Râşid. el-Câmi’. Beyrut: Meclisü’l-İlmi, 1981.
• Mübârekpûrî, Ebü’l-Ulâ Muhammed Abdurrahmân b. Abdirrahîm. Tuhfetü’l-ahvezî bi şerhi Çâmi‘’t-Tirmizî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990.
• Münâvî, Zeyneddin Muhammed. Feyzü’l-kadir şerhu Cami‘u’s-sagîr. Mısır: Mektebetü’t-Ticariyye, 1936.
• Müslim, Ebû’l-Huseyn Müslim b. Haccâc. Sahîhu Müslim. Beyrut: Müessese-tü’r-Risâle, 2015.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb. es-Sünen. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2015.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref en-Nevevî. el-Minhâc fi şerhi Sahîh-i Müslim b. Haccâc. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1966.
• Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî es-Süyûtî eş-Şâfiî. ed-Dîbâc ala Sahîhi Müslim b. Haccâc. Suud: Dâru İbn Affân, 1996.
• Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed eş-Şevkânî es-San‘ânî el-Yemenî. Neylü’l-evtâr. Mısır: Dâru’l-Hadîs, 1993.
• Taberânî, Ebû’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed. el-Mu‘cemu’l-kebîr. Kahire: Mek-tebetü İbn Teymiyye, 1994.
• Taberânî, Ebû’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed. el-Mu‘cemu’l-evsât. Kahire: Dâru’l-Harameyn, ts.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî et-Taberî el-Bağdâdî. Câmi‘u’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. Mısır: Dâru’l-Hicr, 2001.
• Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme el-Ezdî el-Hacrî el-Mısrî et-Tahâvî. Şerhu Meâni’l-âsâr. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1979.
• Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleymân b. Dâvûd b. el-Cârûd. Müsnedü Ebî Dâvûd Tayâlisî. Mısır: Dâru’l-Hicr, 1999.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevra. Sünenü't-Tirmizî. Beyrut: Müesse-setü’r-Risâle, 2015.
• Zehebî, Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman. Siyeru a’lâmi’n-nübela. Kahire: Dâru’l-Hadis, 2006.
• Zürkânî, Muhammed b. Abdulbaki. Şerhu’z-Zürkânî alâ Muvatta‘. Kahire: Mek-tebetü’s-Sekâfeti’d-Diniyye, 2003.