Ruh Sağlığı ve Tasavvufi Yaşantı Arasındaki İlişki; Sistematik Bir Literatür Taraması ve Analizi

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 170 - 202, 30.06.2025

Rümeysa Ünsal , Rumeysa Nur Dogan

https://doi.org/10.61272/duid.1603688

Abstract

Bu çalışma ile ruh sağlığı ve tasavvuf arasındaki ilişkiyi ele alan çalışmaların sistematik incelemesi amaçlanmıştır. Bu çalışma sistematik bir literatür taraması ve analizidir. Araştırma Nisan, Mayıs 2023 ‘de gerçekleştirilmiş, “sufi*”, “mysti*”, “tarika”, “well being”, “heal*”, “psycho*”, “therap*” ve “mental health” anahtar kelimeleri ve bunların çeşitli kombinasyonları ile Scopus, Web of Sciences, Ulakbim, Yöktez ve Google Akademik veri tabanları ile taranmıştır. Bu çalışmanın sonucunda 1954 araştırmaya ulaşılmış, İngilizce-Türkçe sınırlama ile 1768 araştırmaya ulaşılmıştır. Kitaplar araştırmadan çıkartıldığında 1715 kaynağa ulaşılmıştır. Yapılan başlık incelemesi ile 1655 araştırmanın konu ile ilgili olmadığı bulunmuştur. Elde edilen kaynaklardan 16 tekrar ve 1 Erratum çıkartılmıştır. Kalan 43 kaynağın öz ve tam metin taraması yapıldığında literatür analizine 10 çalışma dahil edilmiştir. Yapılan araştırmalarda tasavvufun bireylerin sosyal uyum süreçleri ve duygu durum düzenlemelerindeki etkilerinin incelendiği görülmüştür. Tasavvuf ve ruh sağlığı ile ilgili çalışmalarda tasavvufi ritüellerin psikolojik destek sağlar nitelikte olduğu bireylerin manevi ve psikolojik iyilik hallerine destek olduğu saptanmıştır. Tasavvufi kültürde yer alan zikir, murakabe gibi ritüeller incelendiğinde müziğin şifası ve EMDR teknikleri ile ortak noktaları bulunmaktadır.

Keywords

Din Psikolojisi , Tasavvuf , Ruh Sağlığı , İyilik Hali , Maneviyat

The Relationship Between Mental Health and Sufism; A Systematic Literature Review and Analysis

Abstract

The study aims to systematically investigate the relationship between mental health and Sufism. This study is a systematic literature review and analysis. The literature review was conducted in Aprial and May 2023. The articles used in this reviewed were retrieved by searching Scopus, Web of Sciences, Ulakbim, Yöktez and Google Akademik and databases with the keywords “sufi*”, “mysti*”, “tarika”, “well-being”, “heal*”, “psycho*”, “therap*” and “mental health” and their combinations. The literature review was conducted with Scopus, Google Scholar, Web of Sciences, Ulakbim, Yöktez databases. As a result of the scanning, 1954 studies were found, and 1768 research resources were accessed with English-Turkish limitation. When books were excluded from the research, 1715 sources were reached. With the title review, it was found that 1655 studies were not related to the subject. 16 repeats and 1 Erratum were extracted from the sources obtained. When the abstract and full text of the remaining 43 sources were scanned, 10 studies were included in the literature analysis. Studies have shown that the effects of Sufism on individuals' social adaptation processes and mood regulation have been investigated. In studies on Sufism and mental health, it has been determined that Sufi rituals provide psychological support and support the spiritual and psychological well-being of individuals.Sufism has been found to contribute to spiritual and psychological well-being. When the rituals such as dhikr and murāqabah in Sufi culture are examined, they have common points with the healing of music and EMDR techniques.

Keywords

Psychology of Religion , Sufism , Mental Health , Well-Being , Spirituality

References

• Acar, Muhammet Cevat. “Tasavvuf Psikolojisinin Dindarlığın Tecrübî Boyutu Kapsamında Değerlendirilmesi ve Yeni Bir Tanım İhtiyacı”. Artuklu Akademi 6/2 (30 Aralık 2019), 209-228. https://doi.org/10.34247/artukluakademi.609077
• Ayten, Ali. Psikoloji ve Din Psikologlarının Din ve Tanrı Görüşleri. İstanbul:İz Yayıncılık, 2021.
• Budak, Selçuk. Psikoloji Sözlüğü.Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2019.
• Cronin, Patricia vd. “Undertaking a Literature Review: A Step-by-Step Approach”. British Journal of Nursing (Mark Allen Publishing) 17/1 (10 Ocak 2008), 38-43. https://doi.org/10.12968/bjon.2008.17.1.28059
• Çakmak İgalçı, Emine Elif. “Sûfî Eğitimde Zikir ve Bilişsel Farkındalığa Etkisi”. Amasya İlahiyat Dergisi 22 (30 Haziran 2024), 375-408. https://doi.org/10.18498/amailad.1442812
• Eryücel, Sema. “Yaşam Olayları ve Olumlu Dini Başa Çıkma", Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,10/23 (2013), 252.
• Gul, Lubna - Farhana Jehangir, Syeda. “Effects of Mindfulness and Sufi Meditation on Anxiety and Mental Health of Females”. Pakistan Journal of Psychological Research 34/3 (18 Ekim 2019), 583-599. https://doi.org/10.33824/PJPR.2019.34.3.32
• Gürsu, Orhan "Nöropsikoloji, Din ve Psikolojik İyi Oluş" Journal of International Social Research 10.53 (2017),502-512.
• Hamsyah, Fuad, Subandi. “Dzikir and Happiness: A Mental Health Study on An Indonesian Muslim Sufi Group”. Journal of Spirituality in Mental Health 19/1 (02 Ocak 2017), 80-94. https://doi.org/10.1080/19349637.2016.1193404
• Harel, Keren. “What is the effect of the Sufi Whirling Dervish on Psychological and Physiological Indices of Well-being and Mental Health?”,(Isarael: University of Haifa, Graduate School of Creative Arts Therapies, 2018), 36-43.
• Hepağlar, Ahmet Cahit - Yazar, İlyas. “Türk Kültür Coğrafyasında Tasavvuf Anlayışı”. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education (IJTASE) 10/3 (31 Temmuz 2021), 177-194.
• Kayacı, Eyyüp - Cengil, Muammer. “Sufilerde Ahlaki Olgunluk ile Huzur İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Kocatepe İslami İlimler Dergisi 5/1 (15 Haziran 2022), 12-31. https://doi.org/10.52637/kiid.1082864
• Koç, Hüseyin. “Sufi Meditasyonunun Psikolojik İyi Oluş ve Yaşam Doyumuna Etkisi”, (İstanbul: Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi,2021)
• Kolbaşı, Guyem. “Anksiyete Düzeyi Yüksek Bireylerde Sufi Müzik ve Gregoryan Müziğin Rahatlama Üzerine Etkilerinin Karşılaştırılması” (Bursa: Uludağ Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıpta Uzmanlık Tezi, 2019).
• Marsh, Natalie. “The Practice of Dhikr Among Senegalese Taalibe Baay Women: Individual Devotion, Communal Well-Being”. Independent Study Project (ISP) Collection. https://digitalcollections.sit.edu/isp_collection/3140
• Mete, Mahmut. “Sosyal Kimlik Teorisi ve Göçmen Kimliğinin Ötekileştirilmesi Süreci: Stereotipleştirmeye Yönelik Psikopolitik Bir Analiz”. Akademik İncelemeler Dergisi 18/2 (15 Ekim 2023), 470-489. https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.1323189
• Nevzat Gencer vd. Ruh Sağlığı ve Din. ed. Nevzat Gencer vd. Ankara: Ertem Kafkars Yayınları, 2022.
• Pargament, Kenneth I. vd. “The Many Methods of Religious Coping: Development and Initial Validation of the RCOPE”. Journal of Clinical Psychology 56/4 (Nisan 2000), 519-543. https://doi.org/10.1002/(SICI)1097-4679(200004)56:4<519::AID-JCLP6>3.0.CO;2-1
• Pargament, Kenneth I. vd. “The Vigil: Religion and the Search for Control in the Hospital Waiting Room”. Journal of Health Psychology 4/3 (Mayıs 1999), 327-341. https://doi.org/10.1177/135910539900400303
• Pargament, Kenneth I. - Maton, Kenneth I. “Religion in American Life”. Handbook of Community Psychology. ed. Julian Rappaport - Edward Seidman. 495-522. Boston, MA: Springer US, 2000. https://doi.org/10.1007/978-1-4615-4193-6_21
• Tatçı, Mustafa. Yûnus Emre, Niyâzî-i Mısrî ve Türk - İslam Tasavvufu Hakkında Konuşmalar. Üsküdar, İstanbul: H Yayınları, 1. baskı., 2019.
• Tezcan, Mahmut. “Ahmed Yesevî’ nin Türk Din Antropolojisindeki Yeri”. Ankara Universitesi Egitim Bilimleri Fakultesi Dergisi, 001-007. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000497
• Wahyudi, M. Agus vd. “Psychological Well-Being Sufism Practitioners as A Sufistic Counceling”. Konseling Religi Jurnal Bimbingan Konseling Islam 11/1 (29 Haziran 2020), 145. https://doi.org/10.21043/kr.v11i1.6734
• WHO, World Health Organization “Mental Health”. Erişim 25 Şubat 2024. https://who.int/health-topics/mental-health.
• Yanti, Erba Rozalina vd., “Sufi Healing Methods for Preventing Anxiety on Patient with Coronary Heart Disease: A Case Study of Rumah Therapy Haurgeulis, Indramayu, West Java”, Jurnal Ushuluddin 30/2(Temmuz-Aralık 2022) DOI: 10.24014/Jush.v30i2. 19040, 224-226.
• Yildiz, Ayşe. “Bir Araştırma Metodolojisi Olarak Sistematik Literatür Taramasına Genel Bakış”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 22/Özel Sayı 2 (31 Aralık 2022), 367-386. https://doi.org/10.18037/ausbd.1227366
• Yozcu, Serhat vd. “Terapötik Rekreasyon Kapsamında Mevleviliğin Değerlendirilmesi”. Turk Turizm Arastirmalari Dergisi 3/2 (22 Mart 2019), 159-173. https://doi.org/10.26677/TR1010.2019.91
• Yüksel, İbrahim. “Sufilerde Hayatın Anlamı: Sufi Olmayanlarla Karşılaştırmalı Bir Araştırma”, (İstanbul: Ibn Haldun Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,2020), 70-71.