Ahmet Yesevi’nin Hikmetler’inde Ahir Zaman’ın Sahte Şeyhleri

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 19, 30.06.2019

Musa Kaval

Öz

Ahmet Yesevi, şeyh olan babası vasıtasıyla küçük
yaştan itibaren tasavvuf terbiyesiyle yetişmiştir. İslami ilimleri de ikmâl
eden Ahmet Yesevi uzun yıllar sonra Yesi’ye dönmüştür. Kendisinde tecrübe
ettiği dönüşümü mânevi işaret sonucu kendi topraklarına taşımak istemiştir.
İlim ve hâl’in muhabbet seviyesine yükselmesi sonucu gönlünde tezâhür eden
hikmetleri Orta Asya bozkırların manen şenlenmesine vesile olmuştur. Oradaki
nefesten yayılan hikmetler Balkanlara kadar sürgün vermiş, kökleri bugüne değin
ayakta kalmıştır. Bu münbit yolun tahrip edilmemesi ve istismarcıların elinde
değersizleşmemesi için de onları niyetleriyle birlikte saf gönül ve zihinlere
ihbar etmiştir. Hikmetlerin ısrarla uyulması gereken bir mürşid-i kâmil
vurgusuyla birlikte ahir zamanda artacak sahte şeyhlere karşı uyarılarda
bulunur. İslam ve tasavvufun temel esaslarını bilmeyen, derdi dünya tamahı olan
sahte mürşidlerin özelliklerini anlatır. Onun hikmetleri, İslam’ı, ağırlıklı
şekilde tasavvufu yorum ile içselleştiren Türk toplulukları için uzun yıllardır
önemli bir mihenk olmuştur. Günümüzde de önemli telkinler olarak
değerlendirmeye alınması gereken hikmetleri bu çalışmanın konusu edinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Yesevi, tasavvuf, şeyh, şeriât

Kaynakça

• Ahmet Yesevi, Divan-ı Hikmet, ed. Mustafa Tatçı, Merkez Repro Basım, Ankara 2016.
• Bağdâdî, Muhammed b. Süleyman, el-Hadîkatü’n-nediyye fî âdâbi’t-tarîkati’n- Nakşbendiyye ve’l-behçeti’l Hâlidiyye, el-Matbaatü’l-‘İlmiyye, Mısır 1310.
• Can, Şefik, Konularına Göre Açıklamalı Mesnevi Tercümesi, I-VI, İstanbul 2002.
• Demirci, Mehmet, Sorularla Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul 2001.
• Gümüşhânevî, Ahmed Ziyâüddin, Câmiu’l-usul fi’l-evliyâ, Dâru'l Kütibi'lİlmiyye, Beyrut 2010.
• Hamîdullah, Muhammed İslama Giriş, çev: Kemal Kuşçu, Ankara 1965.
• Hucvîrî, Ali b. Osman Cullâbî, Keşfu’l-Mahcûb, haz. Süleyman Uludağ, İstanbul 1982.
• İmâm-ı Rabbani, Ahmed-i Fârûki Serhendî, Mektûbât, ter. Hüseyin Hilmi Işık, İstanbul 2017.
• Kaval, Musa “Tüketim Kültürü ve Tasavvufi Zühd Geleneği”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2019 7(1) 151-166.
• Kelâbâzî, Doğuş Devrinde Tasavvuf [Ta’arruf], haz.: Süleyman Uludağ, İstanbul, 1979.
• Kuşeyri, Abdulkerim b. Havâzin, Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyri Risalesi, haz., Süleyman Uludağ, İstanbul 1981.
• Necmeddin-i Daye, Mirşadü'l-İbâd, nşr. Hüseyin Hüseyni en-Ni'metullahi, 1312.
• Serrac, Ebû Nasr et-Tûsî, el-Luma’, Thk. Abdulhalim Mahmud- Taha Abdulbâkî Surûr, Kahire 1960.
• Sühreverdî, Ömer b. Muhammed, Avârifu’l-Maârif, ter.: Hasan Kâmil Yılmaz- İrfan Gündüz, İstanbul 1990.
• Şa'rani, el-Envarü'l-kudsiyye, Beyrut 1966.