İSTATİSTİK BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN KARİYER SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN BULANIK DEMATEL VE BULANIK TOPSIS YÖNTEMLERİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Year 2025, Volume: 15 Issue: 29, 77 - 122, 30.05.2025

Mert Ersen , Semra Erpolat Taşabat , Kemal Cem Söylemez

https://doi.org/10.53092/duiibfd.1608423

Abstract

Kariyer seçimi, bireyin mesleki yolunu şekillendiren ve yaşamı üzerinde derin bir etkiye sahip olan önemli bir karardır. Bu süreci çeşitli faktörler etkiler ve gerçek dünya senaryolarında bu etkilerin belirlenmesi ve önceliklendirilmesi genellikle zordur. Kariyer seçiminde etkili olan faktörlerin sıralanması da Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemleri ile ele alınabilecek bir problemdir. ÇKKV yöntemleri ile birlikte bulanık mantık yaklaşımı birlikte kullanılabilmektedir. Bulanık Mantık kavramı Zadeh (Zadeh, 1965) tarafından geliştirilmiş ve bu kapsamda pek çok ÇKKV yönteminin bulanık versiyonu önerilmiştir. Bu çalışmada, istatistik bölümü mezunlarının kariyer planlama ve tercih aşamalarında hangi çalışma alanlarının daha önemli olduğu, kariyer seçim sürecinde karşılaştıkları etkiler dikkate alınarak araştırılmıştır. Ana kriterler arasındaki ilişkiler, uzman karar vericilerden alınan girdilere dayalı olarak Bulanık DEMATEL yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Daha sonra, Bulanık DEMATEL analizinden elde edilen kriter ağırlıklarını içeren Bulanık TOPSIS yöntemi kullanılarak bir başlangıç tablosu oluşturulmuştur. Bu yaklaşım, beş farklı çalışma alanı arasında en uygun karar alternatiflerinin ve sıralamalarının belirlenmesini sağlamıştır. Bulgular, sayısal yetenek, beceri, ilgi alanları, çevresel etkiler ve aile yapısı, mesleki değerler, psikolojik ihtiyaçlar, kazanç potansiyeli, iş bulma kolaylığı, dersler ve sosyal olanaklar gibi faktörler nedeniyle istatistik bölümünü seçen bireylerin, mezun olduktan sonra veri uzmanı olarak çalışmayı tercih etme eğiliminde olduklarını göstermektedir.

Keywords

Bulanık DEMATEL , Bulanık TOPSIS , Çok Kriterli Karar Verme , Kariyer Seçimi

EVALUATION OF THE FACTORS AFFECTING THE CAREER CHOICE OF STATISTICS STUDENTS WITH FUZZY DEMATEL AND FUZZY TOPSIS METHODS

Abstract

Career choice is a pivotal decision that shapes an individual's professional path and has a profound impact on their life. Various factors influence this process, and identifying and prioritizing these influences in real-world scenarios is often challenging. Ranking the factors that are effective in career choice is a problem that can be handled with Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods. Fuzzy logic approach can be used together with MCDM methods. The concept of Fuzzy Logic was developed by Zadeh (Zadeh, 1965) and fuzzy versions of many MCDM methods have been proposed in this context. This study investigates which fields of study hold greater significance during the career planning and preference stages for statistics department graduates, taking into account the influences they encounter in their career selection process. The relationships between the main criteria were analyzed using the Fuzzy DEMATEL method, based on input from expert decision-makers. Subsequently, an initial table was created using the Fuzzy TOPSIS method, incorporating criteria weights derived from the Fuzzy DEMATEL analysis. This approach enabled the identification of the most appropriate decision alternatives and rankings across five different fields of study. The findings indicate that individuals who choose the statistics department due to factors such as numerical ability, skills, interests, environmental influences and family structure, professional values, psychological needs, earnings potential, ease of job acquisition, coursework, and social opportunities tend to prefer working as data specialists after graduation.

Keywords

Fuzzy DEMATEL , Fuzzy TOPSIS , Multi Criteria Decision Making , Carrier Choice

References

• Abbasi, M., Hosnavi, R., & Tebrizi, B. (2013). Application of fuzzy DEMATEL in risks evaluation of knowledge- based networks. Hindawi Publishing Corporation Journal of Optimization, 1-7.
• Abiseva, Ş. (1997). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Bazı Etmenler. (Unpublished master's thesis). Uludağ University, Social Sciences Institute. Bursa.
• Ada, E., Kazançoğlu, Y., & Aksoy, M. (2011, Haziran). Esnek üretim sistemlerine etki eden faktörlerin bulanık DEMATEL yöntemi kullanılarak değerlendirilmesi. XIth Production Research Symposium, Istanbul, Turkey, 722-731.
• Adıgüzel, O., & Erdoğan, A. (2014). Anne Roe ve Holland’ın kişilik kuramları ile Shein’in kariyer değerlerinin içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmesi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(3), 15-25.
• Agrawal, V., Seth, N., & Dixit, J. (2020). A combined AHP–TOPSIS–DEMATEL approach for evaluating success factors of e-service quality: an experience from Indian banking industry. Electronic Commerce Research, 22.
• Akbayır, K. (2002). Öğretmenlik mesleğine yönelmede ailenin ve branş seçiminde cinsiyetin rolü. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi Dergisi, 2, 1183-1188.
• Akın, N. G. (2017). İşletme Bölümü Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörlerin Bulanık DEMATEL Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim İktisat Ve İşletme Dergisi, 13(4), 873-890. https://doi.org/10.17130/ijmeb.2017433413
• Akın, N. G., & Akyıldız, M. (2018). Fen Lisesi Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörlerin Bulanık TOPSIS Yöntemi ile Analizi. Journal of Management and Economics Research, 16(1), 77-97. https://doi.org/10.11611/yead.359180
• Alay, S. (2000). Relationship Between Time Management and Academic Achivement of Selected University Students. (Unpublished master's thesis). ODTÜ, Ankara.
• Altan, Ş., & Karaş-Aydın, E. (2015). Bulanık DEMATEL ve bulanık TOPSIS yöntemleri ile üçüncü parti lojistik firma seçimi için bütünleşik bir model yaklaşımı. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(3), 99-119.
• Altıntaş-Yüksel, E. (2019). Sınıf Öğretmenlerinin Mesleki Yenilikçilik Eğilimleri ve Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Doctoral dissertation). Gazi University, Institute of Educational Sciences, Ankara.
• Arı, E. (2009). Bulanık Mantık Tabanlı Mesleki Yönlendirme. (Unpublished master's thesis). Sakarya University, Institute of Natural Sciences, Sakarya.
• Atlı, A. (2012). Lise öğrencilerinin mesleki değerlerinin incelenmesi. (Unpublished master’s thesis). İnönü University, Institute of Educational Sciences, Malatya.
• Aydemir, L. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Meslek Tercihlerini Belirleyen Faktörlere Yönelik Bir İnceleme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(5), 713-723. https://doi.org/10.18506/anemon.378084
• Ayhan, E. (2013). Satın Alma Sürecinde Tedarikçi Seçimi ve Yönetimi Üzerine Mobilya Endüstrisinde Bir Uygulama. (Unpublished master's thesis). Istanbul University, Institute of Graduate Studies in Sciences, Istanbul.
• Ayık, Y. Z., Özdemir, A. & Yavuz, U. (2007). Lise türü ve lise mezuniyet başarısının, kazanılan fakülte ile ilişkisinin veri madenciliği tekniği ile analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 441-454.
• Ayvaz, B., Boltürk, E., & Kaçtıoğlu, S. (2015). Supplıer Selectıon with TOPSIS Method In Fuzzy Environment: An Applicatıon In Banking Sector Research Article. Sigma Journal Engineering And Natural Science, 33(3), 351-362.
• Bali, Ö., Tutun, S., Pala, A. & Çörekçi, C. (2014). A MCDM Approach with Fuzzy DEMATEL and Fuzzy TOPSIS for 3PL Provider Selection. Sigma, 32(2), 222-39.
• Başkal, S. (2009). Anadolu, Fen ve Genel Liselerde Eğitim Alan Son Sınıf Öğrencilerinin Bir Üst Öğrenime Geçişte Meslek Seçimi İle İlgili Yaşadıkları Kaygıların Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi (Muğla İli Örneği). (Unpublished master's thesis). Yeditepe University, Social Sciences Institute, Istanbul.
• Baykaşoğlu, A., Kaplanoğlu, V., Durmuşoğlu, Z. & Şahin, C. (2013). Integrating Fuzzy DEMATEL and Fuzzy Hierarchical TOPSIS Methods For Truck Selection. Expert Systems With Applications, 40, 899-907.
• Bekleyiş, F. (2007). Öğrencilerin Mesleki İlgi Alanlarının ve Ailenin Meslek Seçimine Etkisi. (Unpublished master's thesis). Abant İzzet Baysal University, Social Sciences Institute, Bolu.
• Brown, D. (2002). Career choice and development – introduction to theories of career development and choice- origins, evolution, and current efforts. Fourth Edition, San Francisco: Jossey- Bass.
• Brown, D. (2003). Career information, career counseling and career development. ABD: Pearson Education, Inc.
• Büyüközkan, G. & Çifçi, G. (2012). A Novel Hybrid MCDM Approach Based On Fuzzy DEMATEL, Fuzzy ANP and Fuzzy TOPSIS to Evaluate Green Supplier. Expert Systems With Applications, 39(3), 3000-3011.
• Canstantine, M. G.,Wallece, B.C. & Kindaichi, M.M. (2005). Examining Contextual Factorsin the Career Desicion Statudof African American Adolescent. Journal of Career Assestment,13, 307-319.
• Carlsson, C. ve Fuller, R. (1996). Fuzzy multiple criteria decision making: recent developments. Fuzzy Sets and Systems, 78(2), 139-153.
• Chen, C. T. (2000). Extensions of the TOPSIS for Group Decision-Making under Fuzzy Environment. Fuzzy Sets and Systems, 114, 1-9. https://doi.org/10.1016/S0165-0114(97)00377-1
• Chu T. C., (2002). Selecting plant location via a fuzzy TOPSIS approach. International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 20, 859–864.
• Chu, T. C. & Lin, Y. C. (2003). A fuzzy TOPSIS method for robot selection. International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 21, 284–290.
• Crites, J. O. (1969). Vocational psychology: The study of vocational behavior and development. New York: McGraw-Hill.
• Çakın, E., & Özdemir, A. (2015). Bölgesel gelişmişlikte ar-ge ve inovasyonun rolü: DEMATEL tabanlı analitik ağ süreci (DANP) ve TOPSIS yöntemleri ile bölgelerarası bir analiz. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(1), 115-144.
• Çelik, H. (2009). Anadolu Liselerinde Son Sınıfta Okuyan Öğrencilerin Meslek Tercihlerine Etki Eden Faktörler. (Unpublished master's thesis). Yeditepe University, Social Sciences Institute, Istanbul.
• Çınar, N. T. (2010). Kuruluş Yeri Seçiminde Bulanık TOPSIS Yöntemi ve Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1, 37-45.
• Çınar, Y. (2013). Kariyer tercihi probleminin yapısal bir modeli ve riske karşı tutumlar: Olasılıklı DEMATEL yöntemi temelli bütünleşik bir yaklaşım. Sosyo Ekonomi, 19(19), 157- 186.
• Dalalah, D., Hayajneh, M. & Batieha, F. (2011). A Fuzzy Multi-Critera Decision Making Model for Supplier Selection. Expert Systems with Applications, 38, 8834-8391.
• Damgacı, E. (2016). Alternatif Enerji Kaynaklarının Sezgisel Bulanık TOPSİS Yöntemiyle Değerlendirilmesi. (Unpublished master's thesis), Gazi University, Graduate School of Natural and Applied Sciences, Ankara.
• Demirdelen, D. & Ulama, Ş. (2013). Demografik değişkenlerin kariyer tatminine etkileri: antalya'da 5 yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. İşletme Bilimi Dergisi, 1(2), 65-89.
• Durmaz, M., Hüseyinli, T. ve Güçlü, C. (2016). Zaman Yönetimi Becerileri İle Akademik Başarı Arasındaki İlişki, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(7), 2291-2303. https://doi.org/10.15869/itobiad.260266
• Ecer, F. (2007). Fuzzy TOPSIS Yöntemiyle İnsan Kaynağı Seçiminde Adayların Değerlemesi ve Bir Uygulama. (Unpublished doctoral thesis). Afyon Kocatepe University, Social Sciences Institute, Afyonkarahisar.
• Ecer, F., Vurur, N.S., & Özdemir, L. (2014). Bulanık Bir Modelle Firmaları Değerlendirme ve Optimal Portföy Oluşturma: Çimento Sektöründe Bir Uygulama. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 476-500.
• Eleren, A., & Ersoy M. (2007). Mermer Blok Kesim Yöntemlerinin Bulanık TOPSİS Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Madencilik, 46(3), 9-22.
• Eray, E. (2015). İnşaat Sektöründe Tedarikçi Seçiminde Kullanılan Çok Amaçlı Karar Destek Yöntemlerinin Karşılaştırılması. (Unpublished master's thesis). Istanbul Technical University, Institute of Natural and Applied Sciences, Istanbul.
• Erginel, N., Çakmak, T., & Şentürk, S. (2010). Numara Taşınabilirliği Uygulaması Sonrası Türkiye’de GSM Operatör Tercihlerinin Bulanık TOPSİS Yaklaşımı İle Belirlenmesi. Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi A- Uygulamalı Bilimler ve Mühendislik. 11(2), 81-93.
• Ertuğrul, İ., & Özçil, A. (2014). Çok Kriterli Karar Vermede TOPSİS ve VIKOR Yöntemleriyle Klima Seçimi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 4(1), 267-282.
• Fontela, E. & Gabus, A. (1974). DEMATEL, Innovative Methods. Report No.2 Structural Analysis of the World Problematique, Battelle Geneva Research Institute, 67- 69.
• Frady, W. P.(2005). A study of high school student’s career interest inventories and their relationships to students completion of ccccupational programs. (Unpublished doctoral dissertation). Clemson University, USA.
• Ganser, T. (2002). The new teacher mentors: Four trends that are changing the look of mentoring programs for new teachers. American School Board Journal, 189(12), 25–27.
• Gök-Kısa, A. C., & Çelik, P. (2022). Bulanık DEMATEL Yaklaşımı ile Proje Başarısına Etki Eden Kritik Faktörlerin Değerlendirilmesi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 23(1), 71-86. https://doi.org/10.31671/doujournal.1064623
• Gök-Kısa, A. C. & Perçin, S. (2017). Bütünleşik bulanık DEMATEL-bulanık VIKOR yaklaşımının makine seçimi problemlerine uygulanması, Journal of Yasar University, 12(48), 249-256.
• Greenhaus, J.H., Parasuraman, S. & Wormley, W. (1990). Effects of race on organizational experiences, job performance evaluations, and career outcomes. Academy of Management Journal, 33(1), 64-86.
• Gülsün, B. ve Erdoğmuş, K. N. (2021). Bankacılık Sektöründe Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Bulanık TOPSIS Yöntemleri ile Finansal Performans Değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 25(1), 1-15.
• Gürsoy, N. (2019). Bulanık DEMATEL ve Bulanık TOPSIS yöntemleri ile üretme satın kararlarını etkileyen faktörlerin incelenmesi ve otomotiv yedek parça sektöründe bir uygulama. (Master’s thesis). Sakarya University, Graduate School of Natural and Applied Sciences, Sakarya.
• Harris, K. L. & Rottinghaus, P. J. (2015). Vocational interest and personal style patterns exploring subjective wellbeing using the strong interest inventory. Journal of Career Assessment, 10, 41-79.
• Horat, S. I., & Deniz, E. (2020). Türkiye’de Veri Bilimi ve İstatistik. Eurasian Econometrics Statistics & Emprical Economics Journal, 15, 36–49. https://doi.org/10.17740/eas.stat.2020-V15-03
• Hsu, T. K., Tsai, Y. F., & Wu, H. H. (2009). The preference analysis for tourist choice of destination: A case study of Taiwan. Tourism Management, 30(2), 288-297.
• Hwang, C.L. and Yoon, K. (1981). Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications, New York: Springer-Verlag.
• Jassbi, J., Mohamadnejad, F. & Nasrollahzadeh, H. (2011). A Fuzzy DEMATEL Framework For Modeling Cause and Effect Relationships of Strategy Map. Expert Systems with Applications, 38, 5967–5973.
• Kahraman, C., Çevik, S., Ates, N.Y. & Gülbay, M. (2007). Fuzzy multi-criteria evaluation of industrial robotic systems. Computers & Industrial Engineering, 52(4), 414-433.
• Karaatlı, M., Ömürbek, N., Işık, E., & Yılmaz, E. (2016). Performans değerlemesinde DEMATEL ve bulanık TOPSIS uygulaması. Ege Academic Review, 16(1), 49-64.
• Karagülle, B. (2007). Türkiye’de İşsizliğe Bir Çözüm Önerisi Olarak Türkiye İş Kurumu’nun İş Danışmanlığı Hizmetleri. (Expertise Thesis). Ministry of Labor and Social Security, General Directorate of Turkish Employment Agency, Ankara.
• Kartal, K. S., Ayyıldız, E., & Alp, S. (2019). Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler ile Kariyer Planlama/Tercih Kriterleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Girişimcilik Dergisi, 3(5), 29-50.
• Kars, V. (2012). Meslek Seçiminde Öğrencinin Karşılaştığı Sorunlar ve Farkındalık. (Unpublished medical specialty thesis). Yüzüncü Yıl University, Faculty of Medicine, Van.
• Kelemenis, A., Ergazakis K., & Askounis, D. (2011). Support Managers’ Selection Using An Extension Of Fuzzy TOPSIS. Expert Systems with Applications, 38(3), 2774–2782.
• Kılınç, A. (2007). Üniversite Seçiminde Öğrenci Yönelimlerini Etkileyen Faktörler. (Unpublished master's thesis). Marmara University, Institute of Pure and Applied Sciences, Istanbul.
• Kıyak, S. (2006). Genel Lise Öğrencilerinin Meslek Seçimi Yaparken Temel Aldığı Kriterler. (Unpublished master's thesis). Yeditepe University, Social Sciences Institute, Istanbul.
• Kiraz, A., & Gürsoy, N. (2019). Üretme-Satın Alma Karar Problemi için Otomotiv Yedek Parça Sektöründe Entregre Bulanık DEMATEL ve Bulanık TOPSIS Uygulaması. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 6(2), 309-326. https://doi.org/10.35193/bseufbd.555695
• Koch, R. (1998). The 80/20 Principle: The Secret of Achieving More with Less. London: Nicholas Brealey Publishing.
• Kordon, E. (2006). Yetkinliklere Dayalı Kariyer Planlama ve Endüstri Mühendisliği Öğrencileri İçin Bir Uygulama. (Master’s thesis). Pamukkale University, Graduate School of Natural and Applied Sciences, Denizli.
• Korkut-Owen, F. (2008). Meslek Seçimi ve Meslek Seçimini Etkileyen Etmenler. Ragıp Özyürek (Ed.), Kariyer Yolculuğu İçinde. Euroguidance (Avrupa Rehberlik Merkezi), Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı, Hayat Boyu Öğrenme Programı (LLP), Ortak Konulu (Transversal) Programı, 1. Baskı, Ankara, 11-46.
• Krane, N. E. R., & Tirre, W. C. (2005). Ability assessment in career counseling. In S.D.Brown & R.W.Lent (Eds.), Career development and counseling (330-352), New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
• Kulak, O., Durmuşoğlu, M. B., & Kahraman, C. (2005). Fuzzy multi-attribute equipment selection based on information axiom. Journal of Materials Processing Technology, 169(3), 337-345.
• Kumar, A. & Singh, R. K. (2019). Integration of AHP and TOPSIS for Supplier Evaluation and Selection in a Steel Manufacturing Company. Journal of Industrial Engineering International, 15(1), 1-14.
• Kuştarcı, A. (2010). Ailenin Sosyo-Ekonomik Yapısının Öğrencilerin Fakülte veya Yüksekokul Tercihleri Üzerindeki Etkileri (Cumhuriyet Üniversitesi Örneği). (Unpublished master's thesis). Cumhuriyet University, Social Sciences Institute, Sivas.
• Küçük, O., & Ecer, F. (2007). Bulanık TOPSİS Kullanılarak Tedarikçilerin Değerlendirilmesi ve Erzurum’da Bir Uygulama. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 45-65.
• Lai, Y.J., Liu, T.Y. & Hwang, C.L. (1994). TOPSIS for MODM. European Journal of Operational Research, 76(3), 486-500. Li, R. J. (1999). Fuzzy Method in Group Decision Making. Computers and Mathematics with Applications, 38(1), 91-101.
• Lin, C. J. ve Wu, W.W. (2008). A Causal Analytical Method For Group Decision-Making Under Fuzzy Environment. Expert Systems with Applications, 34(1), 205-213.
• Lu, Y. H., Yeh, C. C., & Liau, T. W. (2022). Exploring the key factors affecting the usage intention for cross-border e-commerce platforms based on DEMATEL and EDAS method. Electronic Commerce Research, 1-23.
• Madi, E.N., & Md-Tap, A.O. (2011). Fuzzy TOPSIS Method in the Selection of Investment Boards by Incorporating Operational Risks. Proceedings of the World Congress on Engineering. London, U.K,. July, Vol I , 6-8.
• Moore, C. A. S. (2006). Career values of college students: An analysıs by generation (Unpublished doctoral dissertation). Colorado State University, Colorado.
• Nilashi, M., Zakaria, R., Ibrahim, O., Majid, M. Z. A., Zin, R. M., & Farahmand, M. (2015). MCPCM: A DEMATEL- ANP – based multi-criteria decision-making approach to evaluate the critical success factors in construction projects. Arabian Journal for Science and Engineering, 40, 343-361.
• Okumuş, M. T., Bakan, İ., & Kutluk, M. R. (2022). İşe Tutkunluk, Odaklanma Yeteneğinin Kariyer Tatmini ve İş Tatmini Üzerindeki Etkisi: Bir Alan Çalışması. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(1), 119-138. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1034056
• Organ, A. (2013). Bulanık DEMATEL yöntemiyle makine seçimini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 157-172.
• Önüt, S. & Soner, S. (2008). Transshipment Site Selection Using The AHS and TOPSIS Approaches Under Fuzzy Environment. Waste Management, 28(9), 1552-1559.
• Özçil, A., & Ertuğrul, İ. (2016). The performance analysis of fuzzy DEMATEL methods into insurance companies. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 175-200.
• Özdağoğlu, A. (2008). Bulanık analitik serim süreci yaklaşımı ile çok ölçütlü karar verme ve bir işletme uygulaması. (Unpublished doctoral dissertation). Dokuz Eylül University, Social Sciences Institute, Department of Business Administration, Izmir.
• Özdemir, Ü. (2016). Bulanık DEMATEL ve bulanık TOPSIS yöntemleri kullanılarak limanlarda yaşanan iş kazalarının incelenmesi. Journal of ETA Maritime Science, 4(3), 235-247.
• Özhan, M. B. (2015). Lise öğrencilerinin mesleki değerleri ile beş faktör kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Unpublished master’s thesis). Atatürk University, Institute of Educational Sciences, Erzurum.
• Özkan, G. (2013). Bulanık TOPSİS ve AHP Yöntemlerinin Karşılaştırılmasına Yönelik Hayvancılık Alanında Bir Uygulama. (Unpublished master's thesis). Afyon Kocatepe University, Institute of Natural and Applied Sciences, Afyon.
• Özkaya, E. (2007). İstanbul İli Ümraniye İlçesi Mevlana Lisesi Son sınıf Öğrencilerinin Mesleki İlgileri. (Unpublished master's thesis). Yeditepe University, Social Sciences Institute, Istanbul.
• Öztürk, O., (2009). Türkiye Karayollarında Trafik Kazalarının Nedeni ve Bu Kazaların Analizi. (Master’s thesis). Gazi University, Gradute School of Natural and Applied Sciences, Ankara.
• Özüdoğru, H., & Uzun, H. (2024). Sigortacılık Sektöründe Hizmet Kalitesinin Değerlendirilmesi: AHS ve TOPSIS Yöntemi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 16(2), 1200–1225.
• Özyürek, R. (2013). Kariyer psikolojik danışmanlığı kuramları: Çocuk ve ergenler için kariyer rehberliği uygulamaları. Ankara: Nobel.
• Pala, O. (2013). Bulanık Mantık ve Çok Kriterli Karar Verme Uygulaması. (Unpublished master's thesis). Dokuz Eylül University, Social Sciences Institute, Izmir.
• Patton, W., Creed, P. A. & Watson, M. (2003). Perceived work related and nonwork related barriers in the career development of Australian and South African adolescents. Australian Journal of Psychology, 55(2), 74-82.
• Pekkaya, M., & Çolak, N. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörlerin Derecelerinin AHP ile Belirlenmesi. International Journal of Social Science, 6(2), 797‐818.
• Pilavcı, D. (2007). Bilgi Çağında Değişen Kariyer Anlayışı ve Üniversite Öğrencilerinin Kariyer Tercihlerini Etkileyen Faktörler Üzerine Bir Uygulama. (Unpublished master's thesis). Çukurova University, Social Sciences Institute, Adana.
• Polychroniou, P.V., & Giannikos, I. (2009). A Fuzzy Multicriteria Decision‐ Making Methodology For Selection Of Human Resources In A Greek Private Bank. Career Development International, 14(4), 372-387.
• Roe, A. (1956). Early determinants of vocational choice. Journal of Counseling Psychology, 4, 212-217.
• Round, J. B., & Armstrong, P. I. (2005). Assessment of ınterests and values. In S. D. Brown & R.W. Lent (Eds.), Career development and counseling (305-329), New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
• Sarıkaya, T., & Khorshid, L. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Etmenlerin İncelenmesi: Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 393-423.
• Soba, M., Şimşek, A., & Bayhan, M. (2014). Bulanık TOPSIS Yöntemi ile Alışveriş Merkezi Kuruluş Yeri Seçimi: Uşak İlinde Bir Uygulama. Ekonomi Ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 103-132.
• Spokane, A. R., Luchetta, E. J., & Richwine, M. H. (2002). Career choice and development – Holland’s theory of personalities in work environments. Fourth Edition, San Francisco: Jossey- Bass.
• Srikrishna, S., Sreenivasulu Reddy, A., & Vani, S. (2014). A New Car Selection in the Market using TOPSIS Technique. International Journal of Engineering Research and General Science, 2(4), 177-181.
• Super, D. E. (1953). A theory of vocational development. American Psychologist, 8, 185-190.
• Szabo, Z. (2006). The influnce of attributional retraining on career choices. Journal of Cognitive and Behavioral Psychotherapie, 6(2), 89-103.
• Şeker, G., & Kaya, A. (2018). Lise Öğrencilerinin Meslek Seçiminde Aile Desteği: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 8(49), 157-171.
• Tan, Y.T., Shen, L.Y., Langston, C., & Liu, Y. (2010). Construction Project Selection Using Fuzzy TOPSIS Approach. Journal of Modelling in Management. 5(3), 302-315.
• Trice, A. D., Hughes, M. A., Odom, C., Woods, K., & McClellan, N. C. (1995). The origins of children’s career aspirations: IV. Testing hypotheses from four theories. The Career Development Quarterly, 43, 307-322.
• Tsai, P. H., Hsiao, W. H., & Chen, C. J. (2023). Which food delivery platforms are winning the restaurant food delivery wars? Analysis from a consumer perspective. International Journal of Consumer Studies, 47(1), 155-176.
• Turan, Ü., & Kayıkçı, K. (2019). Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Meslek Seçiminde Okul Rehberlik Hizmetlerinin Rolü. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 10(1), 15-33. https://doi.org/10.19160/ijer.514256
• Vardarlı, B. (2014). Küresel model bağlamında mesleki ilgilerin Türkiye’deki yapısının incelenmesi: İzmir İli örneği. (Unpublished master's thesis), Ege University, Social Sciences Institute, Izmir.
• Vurucu, F. (2010). Meslek Lisesi Öğrencilerinin Meslek Seçimi Yeterliliği ve Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler. (Unpublished master's thesis). Yeditepe University, Social Sciences Institute, Istanbul.
• Wang, J., Liu, S. Y. & Zhang, J. (2005). An Extension of TOPSIS for Fuzzy MCDM based on vague set theory. Journal of Systems Science and Systems Engineering, 14, 1, 73–84.
• Wang, Y. J. & Lee, H. S. (2007). Generalizing TOPSIS for Fuzzy Multiple-Criteria Group Decision-Making. Computers and Mathematics with Applications, 53, 1762–1772.
• Wang, Y.M. & Elhag, T.M.S. (2006). Fuzzy TOPSIS method based on alpha level sets with an application to bridge risk assessment. Expert Systems with Applications, 31(2), 309-319.
• Yang, T. & Hung, C.C. (2007). Multiple- attribute decision making methods for plant layout design problem. Robotics and Computer-Integrated Manufacturing. 23(1), 126–137.
• Yazıcılar, F.G. (2015). Makine Teçhizat Seçimi Kararı: Bir Uygulama. (Unpublished master's thesis). Atatürk University, Social Sciences Institute, Erzurum.
• Yelken, K. (2008). Ortaöğretim Son Sınıf Öğrencilerinin Üniversite Tercihlerini ve Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler "Sakarya İl Merkezi Örneği" . (Unpublished master's thesis). Sakarya University, Social Sciences Institute, Sakarya.
• Yeşilyaprak, B. (2012). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığında paradigma değişimi ve Türkiye açısından sonuçlar: Geçmişten geleceğe yönelik bir değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, Educational Sciences: Theory & Practice, 12(1), 97-118.
• Yılmaz, O. (2011). Mesleki İlgi Envanteri’nin geliştirilmesi. (Unpublished master’s thesis). Hacettepe University, Social Sciences Institute, Ankara.
• Zadeh, L. A. (1965). Fuzzy sets. Information and Control, 8(3), 338-353.
• Zunker, V. G. (2006). Career counseling a holistic approach. Belmont, CA: Thomson Brooks/ Cole, Publishers.
• Zysberg, L. & Berry, D. M. (2005). Gender and students’ vocational choices in entering the field of nursing. Nursing Outlook, 53(4), 193-198.