YAPAY ZEKÂ ÇAĞINDA SİYASAL İKTİDARIN DÖNÜŞÜMÜ: DİJİTAL OTORİTERYANİZM VE E-DEMOKRASİ BAĞLAMINDA BİR İNCELEME

Year 2025, Volume: 15 Issue: 30, 1078 - 1107

Yahya Gençay

https://doi.org/10.53092/duiibfd.1717176

Abstract

Yapay zekâ, siyasal, sosyal ve ekonomik yapıları dönüştürerek siyasal iktidar ilişkilerini yeniden tanımlayan bir teknoloji olarak çağımızın önemli yeniliklerinden biridir. Veri egemenliği ve algoritmik iktidar mekanizmalarıyla yapay zekâ, devletlerin ve teknoloji şirketlerinin toplumsal süreçleri yönlendirme kapasitesini artırırken, bireylerin özerkliği, mahremiyeti ve demokratik hakları üzerinde hem fırsatlar hem de riskler oluşturmaktadır. Bu çalışma, yapay zekânın siyasal iktidar üzerindeki dönüştürücü etkisini, Foucault’nun bilgi-iktidar ilişkisi çerçevesinde analiz ederek dijital otoriteryanizm ile e-demokrasi arasındaki gerilimi incelemeyi amaçlamaktadır. Literatür taraması ve kavramsal analiz yöntemiyle ele alınan çalışmanın temel sorusu: Yapay zekânın sunduğu olanaklar ve riskler karşısında, geleceğin siyasal düzeninde dijital otoriteryanizm mi yoksa e-demokrasi mi egemen olacaktır? Yapılan analiz, yapay zekânın bu iki kutuplu gerilimde eş zamanlı olarak işlediğini ortaya koymaktadır. Otoriter rejimlerde, yapay zekâ destekli gözetim sistemleri bireylerin davranışlarını izleyip sınıflandırarak dijital otoriteryanizmi kurumsallaştırmakta ve algoritmik tahakküm biçimlerini pekiştirmektedir. Demokratik sistemlerde dahi, algoritmik önyargılı karar alma süreçleri, kamu söylemini manipüle etme kapasitesi ve veri tekelleşmesi gibi mekanizmalar, demokratik şeffaflığı ve toplumsal adaleti tehdit etmektedir. Öte yandan, şeffaf ve açıklanabilir yapay zekâ modelleri, katılımcı yönetişimi güçlendirme ve toplumsal eşitsizlikleri azaltma potansiyeli sunarak e-demokrasinin inşasına katkı sağlamaktadır. Sonuçta, yapay zekânın geleceğin siyasal düzenini şekillendirmesi, teknolojinin tasarımına, etik düzenlemelere ve siyasal tercihlere bağlıdır. Şeffaf, insan odaklı yapay zekâ sistemleri demokratikleşmeyi desteklerken, kapalı ve hesap vermeyen sistemler dijital otoriteryanizmi pekiştirmektedir.

Keywords

Yapay Zekâ (YZ) , Siyasal İktidar , Dijital Otoriteryanizm , E-Demokrasi , Algoritmik İktidar

TRANSFORMATION OF POLITICAL POWER IN THE AGE OF ARTIFICIAL INTELLIGENCE: A STUDY IN THE CONTEXT OF DIGITAL AUTHORITARIANISM AND E-DEMOCRACY

Abstract

Artificial intelligence is one of the significant innovations of our time, a technology that transforms political, social, and economic structures and redefines political power relations. With its data sovereignty and algorithmic power mechanisms, artificial intelligence increases the capacity of states and technology companies to direct social processes while also posing both opportunities and risks to individuals' autonomy, privacy, and democratic rights. This study aims to examine the tension between digital authoritarianism and e-democracy by analyzing the transformative impact of artificial intelligence on political power dynamics within the framework of Foucault's knowledge-power relationship. The study, which uses a literature review and conceptual analysis, addresses the fundamental question: In the face of the transformative power of artificial intelligence, will digital authoritarianism or e-democracy prevail in the political order of the future? The analysis reveals that AI operates simultaneously in this bipolar tension. In authoritarian regimes, AI-powered surveillance systems monitor and classify individuals' behavior, institutionalizing digital authoritarianism and reinforcing algorithmic forms of domination. Even in democratic systems, mechanisms such as algorithmically biased decision-making processes, the ability to manipulate public discourse, and data monopolization threaten democratic transparency and social justice. On the other hand, transparent and explainable AI models can contribute to the construction of e-democracy by offering the potential to strengthen participatory governance and reduce social inequalities. Ultimately, AI's ability to shape the future political order depends on the technology's design, ethical regulations, and political preferences. Transparent, human-centered AI systems support democratization, while closed and unaccountable systems reinforce digital authoritarianism.

Keywords

Artificial Intelligence (AI) , Political Power , Digital Authoritarianism , E-Democracy , Algorithmic Power

References

• Acar, F. & Gürpınar, B. (2022). Dönüşen bir hegemonya biçimi - “dijital hegemonya”: Cambridge Analytica olayı. Dijitalleşen Dünyada Birey, Toplum, Siyaset Kongresi Bildiri Kitabı (104- 123). Işık Üniversitesi Yayınları.
• Adaş, E. B., & Erbay, B. (2022). Yapay zekâ sosyolojisi üzerine bir değerlendirme. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 21(1), 326–337. https://doi.org/10.21547/jss.991383
• Afşar, Ö. A. (2019). Nitelikli demokrasi bağlamında demokrasi ve e-demokrasi ilişkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi / International Journal of Management Economics and Business, 15(4), 1101–1118. https://doi.org/10.17130/ijmeb.2019456400
• Anttiroiko, A.-V. (2003). Building strong e-democracy—The role of technology in developing democracy for the information age. Communications of the ACM, 46(9), 121–128. https://doi.org/10.1145/903893.903926
• Aristoteles. (1993). Politika (Çev. M. Tunçay). Remzi Kitabevi.
• Ay, A., & Sezer, Ö. (2019). Dijitalleşmenin güvenlikleştirme vaadi: Dijital hapishaneler. İçinde F. Aydoğan (Ed.), Endüstri 4.0 ve Dijital Medya (113–134). Der Kitabevi.
• Ayar, İ. (2025). Çin hegemonyasında yapay zekânın rolü: Stratejik analiz ve gelecek perspektifleri. Sosyoekonomik Araştırmalar Dergisi, 2(1), 83–108.
• Bahtiyar, N. (2024). Yapay zekâ teknolojilerinin ekonomi ve siyaset bağlamında ortaya çıkardığı yeni toplumsal dinamiklerin ABD, Çin ve Türkiye üzerinden incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bartoletti, I. (2020). An artificial revolution: Power, politics and AI. The Indigo Press.
• Begtimur, M. E. (2025). Demokrasi ve dijitalleşme arasındaki ilişkinin karşılaştırmalı analizi. Kent Akademisi, 18(3), 1692–1711. https://doi.org/10.35674/kent.1551735
• Bloom, P. (2023). The danger of smart ideologies: Counter-hegemonic intelligence and antagonistic machines. In S. Lindgren (Ed.), Handbook of critical studies of artificial intelligence (33–44). Edward Elgar Publishing. https://doi.org/10.4337/9781803928562
• Castells, M. (2008). Enformasyon çağı: Ekonomi, toplum, kültür, ağ toplumunun yükselişi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Codreanu, C. M. (2022). Using and exporting digital authoritarianism: Challenging both cyberspace and democracies. Europolity: Continuity and Change in European Governance, 16(1), 39–65.
• Coleman, S., & Freelon, D. (Eds.). (2015). Handbook of digital politics. Edward Elgar Publishing. https://doi.org/10.4337/9781782548768
• Coleman, S., & Norris, D. F. (2005). A new agenda for e-democracy. Oxford Internet Institute Forum Discussion Paper No. 4. https://ssrn.com/abstract=1325255
• Couldry, N., & Mejias, U. A. (2020). Veri sömürgeciliği: Büyük verinin modern özne ile ilişkisini yeniden düşünmek (Çev. E. Cizmeci Ümit). A. Boschele (Ed.), Yeni Medya Kuramları 2 içinde (s. 15-34). Der Kitabevi.
• Crawford, K. (2021). Atlas of AI: Power, politics, and the planetary costs of artificial intelligence. Yale University Press. https://doi.org/10.2307/j.ctv1ghv45t
• Çabuk, U. C., Çavdar, A., & Demir, E. (2016, Kasım). E-democracy: The next generation direct democracy and applicability in Turkey.
• Dahl, R., & Stinebrickner, B. (2002). Modern political analysis. Prentice Hall.
• Delibaş, K., & Akgül, A. E. (2010). Dünyada ve Türkiye’de e-devlet uygulamaları: Türkiye’de e-demokrasi ve e-katılım potansiyellerinin harekete geçirilmesi. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 13(1), 100-144.
• Doğan, K. C., & Ustakara, F. (2013). Kamuda bir yapılanma dönüşümü olarak e-devlet ve e-yönetişim ilişkisi üzerine. Global Journal of Economics and Business Studies, 2(3), 1–12.
• Efthymiou, I. P., Psomiadi, A., Diareme, K. C., & Chatzivasileiou, S. (2020). Using AI changes the paradigm of women's participation in politics. HAPSc Policy Briefs Series, 1(2), 26–34. https://doi.org/10.12681/hapscpbs.26479
• Erixon, F., & Lee-Makiyama, H. (2011). Digital authoritarianism: Human rights, geopolitics and commerce (ECIPE Occasional Paper No. 5/2011). European Centre for International Political Economy. https://hdl.handle.net/10419/174715
• Fisher, J., Feng, S., Aron, R., Richardson, T., Choi, Y., Fisher, D. W., Pan, J., Tsvetkov, Y., & Reinecke, K. (2024). Biased AI can influence political decision-making. arXiv. https://doi.org/10.48550/arXiv.2410.06415
• Foucault, M. (1992). Hapishanenin doğuşu (Çev. M. A. Kılıçbay). İmge Kitabevi.
• Foucault, M. (2005). Özne ve iktidar (Çev. I. Ergüden & O. Akınbay). Ayrıntı Yayınları.
• Ghafoor, S., & Safdar, M. A. (2025). The rise of digital authoritarianism: Social media, surveillance, and state control in the 21st century. Journal of Applied Linguistics and TESOL, 8(2), 1252–1260.
• G’sell, F. (2025). Digital authoritarianism: From state control to algorithmic despotism. In G. De Gregorio (Ed.), The Oxford handbook of digital constitutionalism (in progress). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780198877820.013.20
• Gur, T., Hameiri, B., & Maaravi, Y. (2024). Political ideology shapes support for the use of AI in policy-making. Frontiers in Artificial Intelligence, 7, 1447171. https://doi.org/10.3389/frai.2024.1447171
• Gusterson, H. (2020). Roboinsanlar. In C. Besteman & H. Gusterson (Eds.), Algoritmalarla yaşamak: Robosüreçler dünyamızı nasıl yeniden yaratıyorlar? (Çev. B. Akmeriç, 7–48). The Kitap.
• Güler, T., & Şahnagil, S. (2017). Dijital demokrasi ve yönetişim ilişkisi çerçevesinde e-demokrasi/e-devlet uygulamaları. JOEEP: Journal of Emerging Economies and Policy, 2(2), 16–29.
• Güngör, S. (2014). E-demokrasi: Umutlar ve riskler. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2014(39), 68–89.
• Harari, Y. N. (2017). Homo deus: Yarının kısa bir tarihi (Çev. P. N. Taneli). Kolektif Kitap.
• Heda, S., & Fleck, G. (2025). Policy belief systems manifesting digital authoritarianism. Dialogues on Digital Society. Advance online publication. https://doi.org/10.1177/29768640251379940
• Hennen, L., van Keulen, I., Korthagen, I., Aichholzer, G., Lindner, R., & Nielsen, R. Ø. (Eds.). (2020). European e-democracy in practice. Cham: Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-030-27184-8
• Hobbes, T. (2020). Leviathan (Çev. S. Lim). Yapı Kredi Yayınları.
• Jacobs, J. (2024). The artificial intelligence shock and socio-political polarization. Technological Forecasting & Social Change, 199, 123006. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2023.123006
• Kalkman, J. P. (2021). Frontex: A literature review. International Migration, 59(1), 165–181. https://doi.org/10.1111/imig.12729
• Kasy, M. (2024). The political economy of AI: Towards democratic control of the means of prediction. Institute of Labor Economics. https://www.iza.org/publications/dp/16948
• Kayaalp, K., & Süzen, A. A. (2018). Derin öğrenme ve Türkiye’deki uygulamaları. İKSAD Yayınevi.
• Khokhar, P., & Chitsimran, N. (2019). Evolution of artificial intelligence in marketing, comparison with traditional marketing. Our Heritage, 67(5), 375–389.
• Koenig, P. D. (2024). From rhetoric about AI to AI as rhetoric – A critical review of the relation between AI and politics. Vrije Universiteit Amsterdam.
• Kreiss, D. (2015). The problem of citizens: E-democracy for actually existing democracy. Social Media + Society, 1(2), 1–11. https://doi.org/10.1177/2056305115616151
• Lee, Y. (2022). Can digital authoritarianism deter political freedom? Innovation in digital technology and democratization. The Korean Journal of International Studies, 20(1), 21–53. https://doi.org/10.14731/kjis.2022.04.20.1.21
• Liaropoulos, A. N. (2022). Digital authoritarianism ‘Made in China’: Installing a digital dystopia. National Security and the Future, 23(1), 123–139. https://doi.org/10.37458/nstf.23.1.7
• Lilkov, D. (2020). Made in China: Tackling digital authoritarianism. European View, 19(1), 110–118. https://doi.org/10.1177/1781685820920121
• Lindgren, S. (Ed.). (2023). Handbook of critical studies of artificial intelligence. Edward Elgar Publishing. https://doi.org/10.4337/9781803928562
• Locke, J. (2012). Yönetim üzerine ikinci inceleme (Çev. F. Bakırcı). Ebabil Yayınları.
• Mantellassi, F. (2023). Digital authoritarianism: How digital technologies can empower authoritarianism and weaken democracy. In Focus. Geneva Centre for Security Policy. https://www.gcsp.ch/publications
• Maraş, G. (2011). Kamu yönetimlerinde e-devlet ve e-demokrasi ilişkisi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37, 121–144.
• McCarthy, J., Minsky, M. L., Rochester, N., & Shannon, C. E. (2006). A proposal for the Dartmouth summer research project on Artificial Intelligence, August 31, 1955. AI Magazine, 27(4), 12.
• Moreira, A. M., Möller, M., Gerhardt, G., & Ladner, A. (2009). E-society and e-democracy. eGovernment-Symposium, Bern. http://science.amazee.com/edemocracy.pdf
• OECD. (2019). Artificial intelligence in society. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/eedfee77-en
• Örselli, E., Bayrakçı, E., & Karabulut, N. (2018). E-demokrasi, e-katılım ve e-yönetişim kavramlarının analizi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(14), 1-19.
• Öztemel, E. (2020). Yapay zekâ ve insanlığın geleceği. İçinde M. Şeker, Y. Bulduklu, C. Korkut, & M. Doğrul (Eds.), Bilişim teknolojileri ve iletişim: Birey ve toplum güvenliği (77–90). TÜBA.
• Päivärinta, T., & Sæbø, Ø. (2006). Models of e-democracy. Communications of the Association for Information Systems, 17, 818–840. https://doi.org/10.17705/1CAIS.01737
• Paskarina, C. (2024). Artificial intelligence in politics: Contesting power in human and nonhuman relations in the digital era. Jurnal Wacana Politik, 9(1), 84–92. https://doi.org/10.24198/jwp.v9i1.45636
• Pearson, J. S. (2024). Defining digital authoritarianism. Philosophy & Technology, 37, 73. https://doi.org/10.1007/s13347-024-00754-8
• Polyakova, A., & Meserole, C. (2019, August). Exporting digital authoritarianism: The Russian and Chinese models (Policy Brief). Brookings Institution, Democracy & Disorder. https://www.brookings.edu/research/exporting-digital-authoritarianism-the-russian-and-chinese-models/
• Prastya, D. E., Misran, & Nurmandia, A. (2021). A bibliometric analysis of e-democracy on government research. Jurnal Ilmiah Mimbar Demokrasi, 20(2), 71–80. https://doi.org/10.21009/jimd.v20i2.19772
• Risse, M. (2023). Political theory of the digital age: Where artificial intelligence might take us. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781009255189
• Roberts, T., & Oosterom, M. (2024). Digital authoritarianism: A systematic literature review. Information Technology for Development. Advance online publication. https://doi.org/10.1080/02681102.2024.2425352
• Ronchi, A. M. (2019). E-democracy: Toward a new model of (inter)active society. Cham: Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-030-01596-1
• Russell, S. J., & Norvig, P. (2010). Artificial intelligence: A modern approach. Pearson Education.
• Sánchez-Monedero, J., & Dencik, L. (2020). The politics of deceptive borders: 'Biomarkers of deceit' and the case of iBorderCtrl. Information, Communication & Society, 25(3), 413–430. https://doi.org/10.1080/1369118X.2020.1792530
• Sherman, J. (2021). Digital authoritarianism and implications for US national security. The Cyber Defense Review, 6(1), 107–118. https://www.jstor.org/stable/10.2307/26994115
• Sönmezoğlu, F. (2000). Siyaset bilimine giriş. Der Yayınları.
• Stilgoe, J. (2018). Machine learning, social learning and the governance of self-driving cars. Social Studies of Science, 48(1), 25–56.
• Şahnagil, S. (2025). Teknoşovenizm kıskacında risk-fırsat penceresinden yapay zekâ ve demokrasi ilişkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 83, 232–246. https://doi.org/10.51290/dpusbe.1578106
• Taylor, D. (2011). Michel Foucault: Key concepts. Acumen. Türk Dil Kurumu. (2024). İktidar. Türk Dil Kurumu Sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/
• Turing, A. M. (1950). Computing machinery and intelligence. Mind, 59(236), 433–460.
• Ulnicane, I., & Aden, A. (2023). Power and politics in framing bias in artificial ıntelligence policy. Review of Policy Research, 40(5), 665–687. https://doi.org/10.1111/ropr.12567
• Weber, M. (1996). Sosyoloji yazıları (Çev. T. Parla). İletişim Yayınları.
• Yalınız, M. O. (2025). Dijital otoriterlik ve yeni medya: Azerbaycan, Çin ve Rusya örneğinde sansür politikaları ve internet özgürlüğü. R&S - Research Studies Anatolia Journal, 8(3), 426–454. https://doi.org/10.33723/rs.1712674
• Yeung, K. (2018). Algorithmic regulation: A critical interrogation. Regulation & Governance, 12(4), 505–523. https://doi.org/10.1111/rego.12160
• Zajko, M. (2023). AI as automated inequality: Statistics, surveillance and discrimination. In S. Lindgren (Ed.), Handbook of critical studies of artificial intelligence (344–350). Edward Elgar Publishing. https://doi.org/10.4337/9781803928562
• Zekos, G. I. (2022). Political, economic and legal effects of artificial intelligence: Governance, digital economy and society. Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-030-94736-1
• Zuboff, S. (2019). The age of surveillance capitalism: The fight for a human future at the new frontier of power. Public Affairs.
• Zwitter, A., & Gstrein, O. J. (Eds.). (2023). Handbook on the politics and governance of big data and artificial intelligence. Edward Elgar Publishing. https://doi.org/10.4337/9781800887374