Yeşil ve gri altyapı sistemlerinin bulanık analitik hiyerarşi prosesi yardımıyla karşılaştırmalı performans analizi

Year 2022, , 307 - 317, 28.06.2022

Uğur Ünal , Dilek Eren Akyüz

https://doi.org/10.24012/dumf.1062145

Abstract

Kentsel bölgelerde kullanılan ve geçirimsiz yüzeylerden oluşan gri altyapı sistemleri birtakım kentsel sürdürülebilirlik problemlerine sebep olmaktadır. Dolayısıyla bu tür problemleri çözmek için gri altyapı sistemleri çözüm olamamakta ve daha farklı bir anlayışa ihtiyaç duyulmaktadır. Kentsel bölgelerin sürdürülebilirliğini sağlamak için yeşil altyapı gibi çevre dostu sistemlerin kullanımı son yıllarda dünyada da yaygınlaşan ve bu tür problemlerin çözümünde kullanılan uygulamalardır. Bu uygulamalar doğayı taklit ederek doğal kaynakların sürdürülebilir şekilde kullanımını sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı, yeşil ve gri altyapı sistemlerini kentsel bölgelerin sürdürülebilirliği açısından karşılaştırmalı olarak değerlendirmek ve farklı sürdürülebilirlik göstergelerini temel alarak performans analizi yapmaktır. Dolayısıyla bu çalışmada yeşil altyapı sistemlerinden olan ıslak ve kuru yağmur hendeklerinin gri altyapı sistemleri ile Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (BAHP) kullanılarak karşılaştırılması yapılmış ve kentsel sürdürebilirlik bakımından performansları değerlendirilmiştir. Karşılaştırma amacıyla sürdürülebilirliğin çevresel, sosyal ve ekonomik alt başlıklarında toplam 10 adet sürdürülebilirlik göstergesi ele alınmıştır. Her bir gösterge için literatür araştırmasına dayanan bulanık bir puanlama sistemi oluşturulmuş ve bu puanlar üçgensel bulanık sayıya dönüştürülerek BAHP’de gerekli işlemler yapılıp sonuçlar değerlendirilmiştir. Elde edilen toplam bulanık öncelik ve durulaştırılmış öncelik tabloları incelendiğinde ıslak ve kuru yağmur hendeklerinin gri altyapı sistemlerine kıyasla kentsel sürdürülebilirlik açısından oldukça üstün bir performansa sahip olduğu gözlemlenmiştir. Bu sonuca göre kentsel bölgelerde gri altyapı sistemleri yerine yağmur hendekleri gibi yeşil altyapı uygulamalarının tercih edilmesi bu bölgelerin gelecek nesillere daha sağlıklı ve sürdürülebilir şekilde ulaşmasını sağlayacaktır. Dolayısıyla bu tür uygulamaların özellikle yoğun kentsel bölgelerde yaygınlaştırılması ve çevre bilimciler tarafından bölge yöneticilerinin bu konularda bilinçlendirilerek teşvik edilmesi gerekmektedir.

Keywords

Yağmur hendekleri, sürdürülebilirlik, bulanık analitik hiyerarşi prosesi

References

• D. Butler, and J. W. Davies, “Urban drainage,” 2nd edition, Spon Press Taylor & Francis Group, London and New york. 2004.
• V. Müftüoğlu, ve H. Perçin, “Sürdürülebilir kentsel yağmur suyu yönetimi kapsamında yağmur bahçesi,” İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, vol. 5, no. 11, pp. 27-37, 2015.
• M.S. Foomani, and B. Malekmohammadi, “Site selection of sustainable urban drainage systems using fuzzy logic and multi-criteria decision-making.” Water and Environment Journal, vol. 34, pp. 584-599, 2020.
• G. Lindh, “Urbanization: A hydrological headache,” Springer, vol. 1, no. 6, pp. 185-201, 1972.
• Q. Zeng. L. Hao, X. Huang, L. Sun, and G. Sun, “Effects of urbanization on watershed evapotranspiration and ıts components in Southern China,” Water, vol. 12, no. 645, pp. 1-23, 2020.
• M.E. Dietz, and C.L. Arnold, “Can green ınfrastructure provide both water quality and flood reduction benefits,” Journal of Sustainable Water Built Environment, vol. 4, no. 2, 2018.
• Y. Bai, N. Zhao, R. Zhang, and X. Zeng, “Stormwater management of low impact development in urban areas based on SWMM,” Water, vol. 11, no. 33, pp. 1-16, 2019.
• N.H. Quan, N.D. Hieu, T.T.V. Thu, M. Buchanan, N.D. Canh, M.C.O. Santos, P.D.M.H. Luan, T.T. Hoang, H.L.T. Phung, K.M. Canh, and M. Smith, “Green infrastructure modelling for assessment of urban flood reduction in Ho Chi Minh City,” CIGOS 2019 Innovation for Sustainable Infrastructure, Lecture Notes in Civil Engineering, vol. 54, pp. 1105-1110, 2020.
• N.B. Chang, J.W. Lu, T.F.M. Chui, and N. Hartshorn, “Global policy analysisn of low ımpact development for stormwater management in urban regions,” Land Use Policy, vol. 70, pp. 368-383, 2018.
• C.L. Huang, N.S. Hsu, H.J. Liu, and Y.H. Huang, “Optimization of low ımpact development layout designs for megacity flood mitigation,” Journal of Hydrology, vol. 564, pp. 542-558, 2018.
• A. Fardel, P.E. Peyneau, B. Béchet, A. Lakel, and F. Rodriquez, “Analysis of swale factors implicated in pollutant removal efficiency using a swale database,” Environmental Science and Pollution Research, vol. 26, no. 2, pp. 1287-1302, 2019.
• S.A. Ekka, H. Rujner G. Leonhardt, G. Tobias, M. Blecken Viklander and W.F. Hunt. “Next generation swale design for stormwater runoff treatment: A comprehensive approach,” Journal of Environmental Management, vol. 279, no. 1, pp. 1-16, 2021.
• D.M. Revitt, J.B. Ellis, and L. Lundy, “Assessing the ımpact of swales on receiving water guality,” Urban Water Journal, vol. 14, no. 8, pp. 839-845, 2017.
• N.Y., Tang, T. Li, and J. Ge, “Assessing ability of a wet swale to manage road runoff: A case Study in Hefei, China,” J. Cent. South Univ., vol. 23, pp. 1353-1362, 2016.
• R.A. Claytor, and T.R. Schueler, “Design of stormwater filtering systems,” Center for Watershed Protection and Chesapeake Research Consortium, Ellicott, USA, 1996.
• R. Pitt, and S.E. Clark, “Integrated storm-water management for watershed sustainability,” Journal of ırrigation and drainage engineering, vol. 134, no. 5, pp. 548-555, 2008.
• BWSC: Boston Water and Sewer Commission, “Stormwater best management practices: Guidance document,” Boston, USA, 2013. Available: http://www.bwsc.org/sites/default/files/2019-01/stormwater_bmp_guidance_2013.pdf
• G. Rong, L. Hu, X. Wang, H. Jiang, D. Gan, and S. Li, “Simulation and evaluation of low-impact development practices in university construction: A case study of Anhui University of Science and Technology,” Journal of Cleaner Production, vol. 294, pp. 1-10, 2021.
• T.J. Hengen, H.L. Sieverding, and J.J. Stone, “Lifecycle assessment analysis of engineered stormwater control methods common to urban watersheds,” Journal of Water Resources Planning and Management, vol. 142 no. 7, 2016.
• A. Göksu, “Bulanık analitik hiyerarşik proses ve üniversite tercih sıralamasında uygulanması,” Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, Türkiye, 2008.
• L.A. Zadeh, “Fuzzy sets, Information and control,” vol. 8, pp. 338-353, 1965.
• M.M. Özkan, “Bulanık hedef programlama,” Ekin Kitabevi, Bursa, Türkiye, 2003.
• N. Baykal, ve T. Beyan, “Bulanık mantık ilke ve temelleri, ” Bıçaklar Kitabevi, Ankara, Türkiye, 2004.
• M. Dağdeviren, “Bulanık analitik hiyerarşi prosesi ile personel seçimi ve bir uygulama,” Gazi Üniv., Müh. Mim. Fak. Dergisi., vol. 22, no. 4, pp. 791-799, 2007.
• İ. Ertuğrul, “Bulanık hedef programlama ve bir tekstil firmasında uygulama örneği,” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol. 6 no. 2, pp. 46-79, 2005.
• Z. Şen, “Bulanık mantık ilkeleri ve modelleme,” Su Vakfı Yayınları, İstanbul, 2009.
• J.M. Myers, and M.I. Alpert, “Determinant buying attitudes: Meaning and measurement,” Journal of Marketing., vol. 32, no. 4, pp. 13-20, 1968.
• T.L. Saaty, “The analytic hierarchy process,” McGraw-Hill Inc., New York, 1977.
• N. Özgüven, “Vakıf üniversitesi tercihinin analitik hiyerarşi süreci ile belirlenmesi,” Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, no. 30, pp. 279-289, 2011.
• Toksarı, M. “Analitik hiyerarşi prosesi yaklaşımı kullanılarak mobilya sektörü için ege bölgesi’nde hedef pazarın belirlenmesi,” Yönetim ve Ekonomi, vol. 14, no. 1, pp. 171-180, 2007.
• E. Yılmaz, “Analitik hiyerarşi süreci kullanılarak çok kriterli karar verme problemlerinin çözümü,” DOA Dergisi, vol. 5, pp. 95-122, 1999.
• H. Başlıgil, “The fuzzy analytic hiyerarchy process for software selection problems,” Yıldız Teknik Üniversitesi Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, vol. 3, pp. 24-33, 2005.
• T.L. Saaty, “The analytic hierarchy process,” McGraw-Hill, Newyork, pp. 37-85, 1980.
• H. Deng, “Multicriteria analysis with fuzzy pairwise comparison,” International Journal of Approximate Reasoning, vol. 21, pp. 215-231, 1999.
• P.J.M. Van Laarhoven, and W. Pedrycz, “A fuzzy extension of Saaty’s priority theory”, Fuzzy Sets and Systems, vol. 11, pp. 229-241, 1983.
• J.J. Buckley, “Fuzzy hierarchical analysis,” Fuzzy Sets and Systems, 17, 233-247, 1985.
• T.N. Prakash, “Land suitability analysis for agricultural crops: A fuzzy multicriteri decision making approach,” MSc Thesis, ITC Institue, Netherlands, 2003.
• F.T.S. Chan, M.H. Chan, and N.K.H. Tang, “Evaluation methodologies for technology selection,” Journal of Materials Processing Technology, vol. 107 no. 1-3, pp. 330–337, 2000.
• A.D. Basiago, “Economic, social, and environmental sustainability in development theory and urban planning practice,” The Environmentalist, vol. 19, pp.145-161, 1999.
• CASQA: California Stormwater Quality Association, “Stormwater best management practice handbook: New development and redevelopment,” California, USA, 2003. Available: https://www.in.gov/indot/files/California_Storm_Water_BMP_Handbook.pdf
• WSCC: West Sussex County Council, “Suds design and adoption guidance, Water people places: A guidance for master planning sustainable drainage into developments,” 2013. Available: https://www.susdrain.org/files/resources/other-guidance/water_people_places_guidance_for_master_planning_sustainable_drainage_into_developments.pdf
• A.M. Hansen, T.E.C. Kraus, S.M. Bachand, W.R Horwath, and P.A.M. Bachand, “Wetlands receiving water treated with coagulants improve water quality by removing dissolved organic carbon and disinfection byproduct precursors,” Science of Total Environment, vol. 622-623, pp. 603-613, 2018.
• B.R. Hensel, and M.V. Miller, “Effects of wetlands creation on groundwater flow,” Journal of Hydrology, vol. 126, no. 3-4, pp. 293-314, 1991.
• M. Jiang, X.G. Lu, L.S. Xu, L.J. Chu, and S.Tong, “Flood mitigation benefit of wetland soil-A case study in Momoge National Nature Reserve in China,” Ecological Economics, vol. 61 no. 2-3, pp. 217-223, 2007.
• EA: Environment Agency, “Rural sustainable drainage systems,” 2012. Available: https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/291508/scho0612buwh-e-e.pdf
• C.N. Ceron, A.M. Melesse, R. Price, S.B. Dessu, and H.P. Kandel, “Operational actual wetland evapotranspiration estimation for South Florida using MODIS imagery,” Remote Sensing, vol. 7, pp. 3613-3632, 2015.
• MDE and CWP: Maryland Department of the Environment water management administration and Center for Watershed Protection, “Maryland stormwater design manual,” Vol. I & II, Baltimore, USA, 2000. Available: https://mde.state.md.us/programs/Water/StormwaterManagementProgram/Documents/www.mde.state.md.us/assets/document/sedimentstormwater/Introduction.pdf.
• J. Pokorný, J. Květ, and A. Rejšková, “Wetlands as energy-dissipating systems,” Journal of Industrial Microbiololgy & Biotechnology, vol. 37, no. 12, pp. 1299-1305, 2010.
• M.F. Bakır, S. Akhuy, ve G. Aydemir, “Permakültür el kitabı ve Marmariç örneği,” 2011. Available: http://permacultureturkey.org/wp-content/uploads/permakultur_el_kitabi.pdf
• NWRM: Natural Water Retention Measures, Individual NWRM: Swales, 2013. Available: http://nwrm.eu/sites/default/files/nwrm_ressources/u4_-_swales.pdf
• CLCA: The City of Lancaster a City, “Authentic, Green infrastructure plan,” 2011. Available: https://uni-groupusa.org/PDF/cityoflancaster_giplan_fullreport_april2011_final_0.pdf
• CNT: Center for Neighborhood Technology, “The value of green Infrastructure: A guide to recognizing its economic environmental and social benefit,” Bioretention and infiltration practices. W. North Avenue, Chicago, 2010. Available: https://www.cnt.org/sites/default/files/publications/CNT_Value-of-Green Infrastructure.pdf
• Sert, E. “Enerji etkin peyzaj tasarımında yağmur suyu,” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye, 2013.
• Demir, D. “Konveksiyonel yağmuru suyu yönetim sistemleri ile sürdürülebilir yağmur suyu yönetim sistemlerinin karşılaştırılması: İTÜ Ayazağa Yerleşkesi Örneği,” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye, 2012.
• C., Liquete, A., Udias, G., Conte, B.Grizzetti, and F. Masi, “Integrated valuation of a nature-based solution for water pollution control,” Highlighting hidden benefits, Ecosystem Services, vol. 22, pp. 392-401, 2016.
• J. Xie, C. Wu, H. Li, and G. Chen, “Study on storm-water management of grassed swales and permeable pavement based on SWMM,” Water Journal, vol. 9, no. 840, pp. 1-12, 2017.
• R.J. Winston, W.F. Hunt , S.G. Kennedy, J.D. Wright, and M.S. Lauffer, “Field evaluation of storm-water control measures for highway runoff treatment,” Journal of Environmental Engineering ASCE, vol. 138, no. 1, pp. 101-111, 2012.
• L.A. Sanudo-Fontaneda, S.J. Coupe, et. al., “Water sensitive design and renewable energy: Green infrastructure as the future path for flood resilience, food production and energy saving.” Water Efficiency Conference, pp. 104-113, 2016.
• N. Prascevic, and Z. Prascevic, “Applıcation of fuzzy AHP for ranking and selection of alternatives in construction project management,” Journal of Civil Engineering and Management, vol. 23, no. 8, pp. 1822-3605, 2017.
• H. Tavakol-Davani, S. J. Burian, J. Devkota, and D. Apul, “Performance and cost-based comparison of green and gray ınfrastructure to control combined sewer overflows,” Journal of Sustainable Water in the Built Environment, vol. 2, no. 2, 04015009, 2016.
• D. Kim, and S.K. Song, “The multifunctional benefits of green ınfrastructure in community development: an analytical review based on 447 cases,” Sustainability, vol. 11, no. 14, pp. 1-17, 2019.
• Meerow, S. Natarajan, M. and Krantz, D. “Green infrastructure performance in arid and semi-arid urban environments,” Urban Water Journal, vol. 18, no.4, pp. 275-285, 2021.