Aşırı iş yükü, tükenmişlik, iş-aile çatışması ve pozitif psikolojik sermaye arasındaki ilişkiler: iç denetçiler üzerine bir araştırma

Year 2025, Volume: 5 Issue: 1, 70 - 83, 31.01.2025

Burcu Hışman , Banu Tarhan Mengi

https://doi.org/10.56723/dyad.1581659

Abstract

Çalışmanın amacı, aşırı iş yükü, tükenmişlik, iş-aile çatışması ve pozitif psikolojik sermayenin iç denetçiler üzerindeki etkisini araştırmaktır. İç denetçilerin, mesleki sorumlulukları ve karşılaştıkları zorluklar nedeniyle bu kavramları yaşayıp yaşamadıklarını araştırmak amacıyla aşırı iş yükü, tükenmişlik, iş-aile çatışması ve pozitif psikolojik sermaye arasındaki ilişkilere odaklanılmıştır. Analiz sonuçları aşırı iş yükünün hem tükenmişlik hem de iş-aile çatışmasıyla arasında pozitif bir ilişki olduğunu göstermiştir. Aynı şekilde iş-aile çatışmasıyla tükenmişlik arasında da pozitif bir ilişki bulunmuştur. Çalışmada, iş-aile çatışmasının, aşırı iş yükünün tükenmişlik üzerindeki olumsuz etkisinde aracılık rolünün olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca pozitif psikolojik sermayenin, aşırı iş yükü ve tükenmişlik arasındaki ilişkide düzenleyici rolü araştırılmıştır. Çalışma sonucu, pozitif psikolojik sermayesi yüksek bireylerde iş yükü artsa da tükenmişlik düzeyinin fazla değişmediğini göstermektedir.

Keywords

İç denetçi, aşırı iş yükü, tükenmişlik, iş-aile çatışması, pozitif psikolojik sermaye

Ethical Statement

Etik Kurul onayı alınmıştır (İstanbul Arel Üniversitesi Etik Kurulu, 13/09/2024, No: 2024/18).

Relationship between overwork, burnout, work-family conflict, and positive psychological capital: a research on internal auditors

Abstract

The aim of the study is to investigate the effects of excessive workload, burnout, work-family conflict and positive psychological capital on internal auditors. In order to investigate whether internal auditors experience these concepts due to their professional responsibilities and the difficulties they face, the relationship between excessive workload, burnout, work-family conflict and positive psychological capital was focused on. The analysis results showed that excessive workload has a positive relationship with both burnout and work-family conflict. Similarly, a positive relationship was found between work-family conflict and burnout. In the study, it was concluded that work-family conflict has a mediating role in the negative effect of excessive workload on burnout. In addition, the moderating role of positive psychological capital in the relationship between excessive workload and burnout was investigated. The result of the study shows that although workload increases in individuals with high positive psychological capital, the level of burnout does not change much.

Keywords

Internal auditor, work overload, burnout, work-family conflict, positive psychological capital

References

• [1] Altaf A, Awan MA. “Moderating Affect of Workplace Spirituality on the Relationship of Job Overload and Job Satisfaction”. Journal of Business Ethics, 104(1), 93-99, 2011.
• [2] Izgar H. Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik. Ankara, Türkiye, Nobel Yayın, 2003.
• [3] Şimşek MŞ, Akgemci T, Çelik A. Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış, 7. baskı. Ankara, Türkiye, Gazi Kitabevi, 2011.
• [4] Wallace JE. “Work-to-Nonwork Confict Among Marriedmale and Female Lawyers”. Journal of Organizational Behavior, 20, 797-816, 1999.
• [5] Schaufeli WB, Greenglass ER. “Introduction to Special Issue on Burnout and Health”. Psychology & Health, 16, 501-510, 2001.
• [6] Chernıss C. “Observed Supervisory Behavior and Teacher Burnout in Special Education”. Exceptional Children, 54(5), 449-454, 1988.
• [7] Maslach C, Jackson SE. “The Measurement of Experienced Burnout”. Journal of Occupatıonal Behaviour, 2, 99-113, 1981.
• [8] Maslach C, Leiter MP. “Understanding the Burnout Experience: Recent Research and its Implications for Psychiatry”. World Psychiatry, 15(2), 103-111, 2016.
• [9] Özer G, Günlük M, Yüksel S. “Muhasebe Meslek Mensuplarının Duygusal Tükenme ve Meslekten Ayrılma Niyetleri Arasındaki İlişkide Meslek Memnuniyetinin Ara Değişken Etkisi”. International Journal of Economic & Administrative Studies, 21, 203-226, 2018.
• [10] Algül R. Bugün İşe Gitmesem İş Yaşamında Tükenmişlik Sendromu. 1. baskı. İstanbul, Türkiye, Mitra Yayınları, 2014.
• [11] Köroğlu D. Tükenmişlik Sendromu. 1. baskı. İstanbul, Türkiye, Kriter Yayınevi, 2022.
• [12] Parasuraman S, Sımmers CA. “Type of Employment, Work-Family Conflict and Well-Being: A Comparative Study”. Journal of Organizational Behavior, 22(5), 551-568, 2001.
• [13] Greenhaus JH, Beutell NJ. “Sources of Conflict Between Work and Family Roles”. Academy of Management Review, 10(1), 76-88, 1985.
• [14] Selvarajan TT, Cloninger PA, Singh B. “Social Support and Work-Family Coflict: A Test of an İndirect Effects Model”. Journol of Vocational Behavior, 83, 486-499, 2013.
• [15] Zhang M, Griffeth RW, Fried DD. “Work-Family Conflict and İndividual Consequences”. Journal of Managerial Psychology, 27(7), 696-713, 2012.
• [16] Başoğlu B, Şekeroğlu MÖ, Altun E. “Öğretmenlerin Aile-İş Çatışması ve İş-Aile Çatışmalarının Yaşam Doyumuna Etkisi ve Bazı Demografik Özelliklere Göre İncelenmesi”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(32), 277-291, 2016.
• [17] Bozkurt ÖÇ. “Kadın Akademisyenlerde İş –Aile Çatışması ve Yaşam Tatmini İlişkilerinin İncelenmesi”. Uluslararası Kadın Konferansı, İzmir, Türkiye, 09-11 Mayıs 2012.
• [18] Linley PA, Joseph S, Harrington S, Wood AM. “Positive Psychology: Past, Present, and (Possible) Future”. The Journal of Positive Psychology, 1(1), 3-16, 2006.
• [19] Gable SL, Haidt J. “What (and Why) Is Positive Psychology?”. Review of General Psychology, 9(2), 103-110, 2005.
• [20] Terjesen MD, Jacofsky M, Froh J, Digiuseppe R. “Integrating Positive Psychology Into Schools: Implications for Practice”. Psychology in the Schools, 41(1), 163-172, 2004.
• [21] Luthans F. “The Need for and Meaning of Positive Organizational Behavior”. Journal of Organizational Behavior, 23, 695-706, 2002.
• [22] Ertosun ÖG. Psikolojik Sermaye Nasıl Geliştirilir? Daha Pozitif Olmaya Yönelik Ampirik Bulgular. 1. baskı. Ankara, Türkiye, Nobel Yayın, 2020.
• [23] Luthans F, Youssef CM. “Human, Social, and Now Positive Psychological Capital Management: Investing in People for Competitive Advantage”. Organizational Dynamics, 33(2), 143-160, 2004.
• [24] Luthans F, Luthans KW, Luthans BC. “Positive Psychological Capital: Beyond Human and Social Capital”. Business Horizons, 47(1), 45-50, 2004.
• [25] Yeni HK, Sezici E. “Pozitif Psikolojik Sermayenin İş Stresi Üzerindeki Etkisinin Belirlenmesi”. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 6(2), 2379-2397, 2022.
• [26] Maslach C, Leiter MP. The Truth About Burnout How Organizations Cause Personel Stress and What to Do About It. Hoboken, NJ, USA, Jossey-Bass, 1997.
• [27] Greenglass ER, Burke RJ, Fiksenbaum L. “Workload and Burnout in Nurses”. Journal of Community & Applied Social Psychology, 11, 211-215, 2001.
• [28] Zapf D, Seifert C, Schmutte B, Mertini H, Holz M. “Emotion Work and Job Stressors and Their Effects on Burnout”. Psychologyund Health, 16, 527-545, 2001.
• [29] Montgomery C, Rupp AA. “A Meta-analysis for Exploring the Diverse Causes and Effects of Stress in Teachers”. Canadian Journal of Education, 28(3), 461-488, 2005.
• [30] Onay M, Kılcı S. “İş Stresi ve Tükenmişlik Duygusunun İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri: Garsonlar ve Aşçıbaşılar”. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 363-372, 2011.
• [31] Tayfur Ö, Arslan M. “Algılanan İş Yükünün Tükenmişlik Üzerine Etkisi: İş-Aile Çatışmasının Aracı Rolü”. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(1), 147-172, 2012.
• [32] Bozdoğan SC. Aşırı İş Yükünün, Tükenmişlik, İş Stresi ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi. Doktora Tezi, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Osmaniye, Türkiye, 2020.
• [33] Azizoğlu F. Huzurevi ve Yaşlı Bakım Rehabilitasyon Merkezleri Sağlık Çalışanlarının İş Yükü ve Tükenmişlikleri Arasındaki İlişki. Doktora Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye, 2021.
• [34] Britt TW, Dawson CR. “Predicting Work–Family Conflict From Workload, Job Attitudes, Group Attributes, and Health: A Longitudinal Study”. Military Psychology, 17(3), 203–227, 2005.
• [35] Nasurdin AM, O’Driscoll MP. “Work Overload, Parental Demand, Perceived Organizational Support, Family Support, and Work-Family Conflict among New Zealand and Malaysian Academics”. New Zealand Journal of Psychology, 40(3), 38-48, 2011.
• [36] Toklu AT. İşyerinde Stres Oluşturan Faktörler: Özel Sektör Çalışanları Üzerinde Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Kocaeli, Türkiye, 2011.
• [37] Çoşkuner S. Akademisyenlerin İş ve Aile Karakteristiklerinin Evlilik, Aile ve Yaşam Tatmini ile İlişkisi: İş ve Aile Çatışmasının Aracı Rolü. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye, 2013.
• [38] Çetinceli K, Çarıkçı İH. “İş-Aile Çatışması Neden ve Sonuçları: Kuramsal Bir Değerlendirme”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (37), 174-192, 2020.
• [39] Eyitmiş AM, Sezer F. “İş Yükünün İş Aile Yaşam Çatışması Üzerindeki Etkisinde, Stresin ve Çalışma Ortamının Durumsal Etki Analizi”. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 45-66, 2021.
• [40] Leiter MP, Durup MJ. “Work, Home, and In-Between: A Longitudinal Study of Spillover”. The Journal of Applied Behavioral Science, 32(1), 29-47, 1996.
• [41] Boles JS, Johnston MW, Hair Jr JF. “Role Stress, Work-Family Conflict and Emotional Exhaustion: Inter-Relationships and Effects on Some Work-Related Consequences”. The Journal of Personal Selling and Sales Management, 17(1), 17-27, 1997.
• [42] Grandey AA, Cropanzano R. “The Conservation of Resources Model Applied to Work–Family Conflict and Strain”. Journal of Vocational Behavior, 54(2), 350–370, 1999.
• [43] Hobfoll SE. “The Influence of Culture, Community, and the Nested-Self in the Stress Process: Advancing Conservation of Resources Theory”. Applied Psychology, 50(3), 337-421, 2001.
• [44] Kinnunen U, Mauno S. “Antecedents and Outcomes of Work-Family Conflict Among Employed Women and Men in Finland”. Human Relations, 15(2), 157-177, 1998.
• [45] Innstrand ST, Langballe EM, Espnes GA, Falkum E, Aasland OG. “Positive and Negative Work–Family İnteraction and Burnout: A Longitudinal Study of Reciprocal Relations”. Work & Stress, 22(1), 1-15, 2008.
• [46] Karatepe OM, Tekinkus M. “The Effects of Work-Family Conflict, Emotional Exhaustion, and İntrinsic Motivation on Job Outcomes of Front-Line Employees”. International Journal of Bank Marketing, 24(3), 173-193, 2006.
• [47] Karatepe OM, Sokmen A, Yavas, U, Babakus E. “Work-Family Conflict and Burnout in Frontline Service Jobs: Direct, Mediating and Moderating Effects”. Economics and Management, 13(4), 61-73, 2010.
• [48] Bayarçelik EB, Durmaz BV, Gürler EN. “İş Stresi ve Pozitif Psikolojik Sermayenin Tükenmişlik Üzerine Etkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma”. İnsan & İnsan, 6(21), 493-523, 2019.
• [49] Peterson MF, Smith PB, Akande A, Ayestaran S, Bochner S, Callan V, et al. “Role Conflict, Ambiguity, and Overload: A 21-Nation Study”. Academy of Management Journal, 38, 429-452, 1995.
• [50] Derya S. İş- Aile Çatışmasının Geçişi: Çift Kazançlı Ailelerde Geçiş Sürecinin Önceli ve Sonuçları. Yüksek Lisans Tezi, Koç Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2008.
• [51] Ergin GC. “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlaması”. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi, Ankara, Türkiye, 22 Eylül 1992.
• [52] Netemeyer RG, Boles JS, McMurrian R. “Development and Validation of Work-Family Conflict and Family-Work Conflict Scales”. Journal of Applied Psychology, 81(4), 400-410, 1996.
• [53] Efeoğlu İE, Özgen H. “İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Stresi, İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri: İlaç Sektöründe Bir Araştırma”. ÇÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 237-254, 2007.
• [54] Luthans F, Avolio BJ, Avey JB, Norman SM. “Positive Psychological Capital: Measurementand Relationship with Performanceand Satisfaction”. Personnel Psychology, 60, 541-572, 2007.
• [55] Çetin F, Basım HN. “Örgütsel Psikolojik Sermaye: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması”. Amme İdaresi Dergisi, 45(1), 121-137, 2012
• [56] Hobfoll SE. “Conservation of Resources: A New Attempt at Conceptualizing Stress”. American Psychologist, 44(3), 513-524, 1989.
• [57] Güney S. Örgütsel Davranış. 4. baskı. Ankara, Türkiye, Nobel Yayın, 2017.
• [58] Çetin F, Şeşen H, Basım HN. “Örgütsel Psikolojik Sermayenin Tükenmişlik Sürecine Etkileri: Kamu Sektöründe Bir Araştırma”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), 95-107, 2013.
• [59] Ocak M, Güler M. “Psikolojik Sermayenin Tükenmişlik Üzerine Etkisi: Görgül Bir Araştırma”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (49), 117-134, 2017.
• [60] Tokmak M. “Pozitif Psikolojik Sermayenin Tükenmişlik Üzerine Etkileri: Kamu Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma”. Yönetim ve Ekonomi, 25(3), 863-878, 2018.