Eleştirel düşünmeyi destekleyen öğretmen davranışları envanteri (EDDÖDE): Geliştirilmesi ve uygulanması

Year 2013, Volume: 3 Issue: 2, 223 - 254, 01.10.2013

Senar Alkın F. Dilek Gözütok

Abstract

Bu araştırmada, bir ölçme aracının geliştirilmesi ve bu ölçme aracı ile ilköğretim öğretmenlerinin eleştirel düşünmeyi destekleme davranışlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, Eleştirel Düşünmeyi Destekleyen Öğretmen Davranışları Envanteri’nin (EDDÖDE) geliştirilmesi için 425 öğretmenden oluşan bir çalışma grubuna; uygulanması için ise Türkiye’de Fen ve Teknoloji, Sınıf, Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Matematik branşlarında görev yapan 96.966 kişilik hedef evreni temsil edeceği varsayılan 383 öğretmene ulaşılmıştır. EDDÖDE’deki her bir boyutun yapı geçerliliğini belirlemek için Açımlayıcı Faktör Analizi uygulanmış; güvenirliğini incelemek için ise iç tutarlılık katsayısı, madde-toplam korelasyonu, uç grupların karşılaştırılması ve test yarılama tekniklerinden yararlanılmıştır. Öğretmenlerin eleştirel düşünmeyi destekleme davranışlarını gösterme düzeylerini belirlemek için betimsel istatistikler hesaplanmıştır. EDDÖDE’den alınan puanların bazı değişkenlere göre karşılaştırılması ise bağımsız örneklemler için t testi, tek yönlü varyans analizi ve Kruskall Wallis H Testi ile yapılmıştır. Faktör analizi sonucunda EDDÖDE’nin ‚Açık Fikirlilik‛ (AF), ‚Bilginin Doğruluğunun-Güvenirliğinin Sorgulanması‛ (BDGS), ‚Neden-Kanıt Arama‛ (NKA), ‚Üst Düzey Soru Sorma‛ (ÜDSS) ve ‚Açıklık‛ (A) olmak üzere beş boyutunun da tek faktörlü bir yapıya sahip olduğu belirlenmiştir. Geçerlik ve güvenirlik analizleri sonucunda, EDDÖDE’nin, öğretmenlerin eleştirel düşünmeyi destekleme davranışlarını gösterme düzeylerini ölçen, kabul edilebilir düzeyde geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu ortaya konmuştur. Öğretmenlerin eleştirel düşünmeyi destekleme davranışlarını gösterme düzeylerinin yüksek olduğu; bununla birlikte kendilerini görece en yetersiz gördükleri boyutun ‚BDGS‛, en yeterli gördükleri boyutun ise ‚A‛ olduğu belirlenmiştir. Genel olarak araştırmada eleştirel düşünmeyi destekleme davranışları açısından ele alınan sınırlı sayıda değişkene ilişkin elde edilen bulgular, bazı önemli farkları ortaya koymuştur

Keywords

Eleştirel düşünme, Eleştirel düşünme ortamı, Sınıf içi öğretmen davranışları, Sınıflarda eleştirel düşünmeyi destekleyen davranışlar, Eleştirel Düşünmeyi

Critical thinking supportive teacher behaviors ınventory (CTSTBI): Its development and application

Abstract

-

Keywords

-

References

• Ağlagül, D. (2009). Beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinde sınıf öğretmenlerinin yapılandırmacı öğrenme ortamı düzenleme becerilerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Akar, C. (2007). İlköğretim öğrencilerinde eleştirel düşünme becerileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akar, Ü. (2007). Öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerileri ve eleştirel düşünme beceri düzeyleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları (Sık kullanılan istatistiksel analizler ve açıklamalı SPSS çözümleri). İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Alper, A. (2010). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Eğitim ve Bilim, 35 (158), 14-27.
• Aral, H. (2005). Devlet ve özel ortaöğretim kurumlarında öğrenim gören öğrencilerin eleştirel düşünme becerileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Arkün, S. & Aşkar, P. (2010). Yapılandırmacı öğrenme ortamlarını değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 32-43.
• Arslan, H., Sabah, S. & Göksu, M. Z. (2006). İlköğretim okullarında çalışan ücretli öğretmenlerin verimliliklerinin araştırılması. Eurasian Journal of Educational Research, 24, 33-43.
• Arslan. A. (2011). İlköğretim okullarında farklı öğrenme ortamlarının yapılandırmacı öğrenme kuramına uygunluğunun karşılaştırılması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. Nisan/2.pdf İndirme Tarihi: 05.08.2012.
• http://dokuman.tsadergisi.org/dergiler_pdf/2011/2011
• Atasoy, Ş. & Akdeniz, A. R. (2006). Yapılandırmacı öğrenme kuramına uygun geliştirilen çalışma yapraklarının uygulama sürecinin değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 170, 157-175.
• Aybek, B. (2006). Konu ve beceri temelli eleştirel düşünme öğretiminin öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimi ve düzeyine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Aybek, B. & Çelik, M. (2007). Watson-Glaser eleştirel akıl yürütme gücü ölçeğinin (W- GEAYGÖ) üniversite ikinci, üçüncü ve dördüncü sınıf İngilizce bölümü öğretmen adayları üzerindeki güvenirlik çalışması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (1), 101-112.
• Bayram, G. (2009). Öğretmenlerin istihdam biçimi farklılıkları ve yarattığı sorunlar: Ankara’da çalışan sözleşmeli ve ücretli öğretmenlerin görüşlerine dayalı bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bemis, K. A. & Luft, M. (1970). Relationships between teacher behavior, pupil behavior pupil achievement. American Educational Research Association, 2 (6).
• Berman, S. (2001). Thinking in context: Teaching for openmindedness and critical understanding. Developing minds: A resource book for teaching thinking. (Edt. A. L. Costa). Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development. pp. 11-17.
• Beyer, B. (2001). Putting it all together to improve student thinking. Developing minds: A resource book for teaching thinking. (Edt. A. L. Costa). Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development. pp. 417-424.
• Bilgin, A. & Eldeleklioğlu, J. (2007). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 55-67.
• Bukova Güzel, E. & Alkan, H. (2005). Yeniden yapılandırılan ilköğretim programı pilot uygulamasının değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 5 (2), 385- 425.
• Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2005). Research methods in education. Oxon: Routledge.
• Costa A. L. (1991). Teacher behaviours that enable student thinking. Developing minds: A resource book for teaching thinking. (Edt. A. L. Costa). Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development. pp. 194-206.
• Crawford, A., Saul, W., Mathews, S. R. & Makinster, J. (2009). Düşünen sınıf için öğretme ve öğrenme yöntemleri. (Çev: P. Atasoy, E. U. Oğuz & S. Gülgöz). İstanbul: Biltur Basın Yayın ve Hizmet A. Ş. Critical Thinking: A Literature Review (2002). http://aec.ifas.ufl.edu/abrams/step/critical_litreview.pdf İndirme Tarihi: 10.02.2012.
• Çekiç, S. (2007). Matematik öğretmenliği lisans öğrencilerinin eleştirel düşünme gücü düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Çıkrıkçı, N. (1993). Watson-Glaser eleştirel akıl yürütme gücü ölçeğinin (form Y M) lise öğrencileri üzerindeki ön deneme uygulaması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 25 (2), 559-569.
• Çıkrıkçı-Demirtaşlı, N. (1996). Eleştirel düşünme: Bir ölçme aracı bir araştırma. III. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi.Çukurova Üniversitesi. 15-16 Nisan 1996. Adana. ss. 208-216.
• Çınar, İ. (2006). Mankurtlaştırma süreci. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çubukcu, Z. (2006). Türk öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 5 (4), 22-36.
• Demir, M. K. (2006). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler derslerinde eleştirel düşünme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Demir, S. & Şahin, S. (2009). İlköğretim okullarında 1-5. sınıflarda yapılandırmacılık yaklaşımına öğretmenlerin karşılaştığı sorunlar. Journal of Qafqaz University, 26, 158-171. oluşturulan eğitim programlarının uygulanmasında
• Derelioğlu, Y. (2005). Eğitim fakültesi öğrencilerinde eleştirel düşünme ile epistemolojik inanç arasındaki ilişkinin incelenmesi. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi. 28–30 Eylül 2005. Denizli.
• Doğan, Y. (2010). Fen ve teknoloji dersi programının uygulanması sürecinde karşılaşılan sorunlar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, VII (I), 86-106.
• Doğanay, A. & Sarı, M. (2012). Düşünme dostu sınıf ölçeği (DDSÖ) geliştirme çalışması. İlköğretim Online, 11 (1), 214-229.
• Doğanay, A., Akbulut-Taş, M. & Erden, Ş. (2007). Üniversite öğrencilerinin bir güncel tartışmalı konu bağlamında eleştirel düşünme becerilerinin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 52, 511-546.
• DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) (2002). İstatistikî bölge birimleri sınıflandırması. Yayım Tarihi: 28.08.2002. Sayısı: 24884.
• Dutoğlu, G. & Tuncel, M. (2008). Aday öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri ile duygusal zekâ düzeyleri arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (1), 11-32.
• Ennis, R. H., Millman, J. & Thomko, T. N. (2005). Cornell critical thinking tests level X & level Z manual. The Critical Tihinking Co. USA. Ennis, R. http://faculty.education.illinois.edu/rhennis/documents/StrategiesandTacticsforTea chingCriticalThinking.pdf. İndirme Tarihi: 03.07.2013. Critical Thinking.
• Ersoy, F. (2006). Öğretmen adaylarının gelişim dosyasına dayalı değerlendirmeye ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 5 (1), 85-89.
• Facione, P. A. (1990). Critical thinking: A statement of expert consensus for purposes of educational assessment and ınstruction. Research Finding and Recommendations. American Philosophical Association, Newark.
• Facione, N. C. & Facione, P. A. (1996). Externalizing the critical thinking in clinical judgment. Nursing Outlook, 44, 129-136.
• Facione, P. A. (1998). Critical thinking: What it is and why it counts. http://www.telacommunications.com/nutshell/cthinking.htm. 17.10.2009. İndirme Tarihi:
• Facione, P., Giancarlo, C., Facione, N. & Gainen, J. (1995). The disposition toward critical thinking. Journal of General Education, 44 (1), 1-25.
• Faciona, P.A., Faciona, N. C. & Giancarlo, C.A. (1999). Professional judgment and the disposition toward critical thinking. California Academic Press. 1-17. http://www.insightassessment.com. İndirme Tarihi: 10.02.2012.
• Fer, S. & Cırık, İ. (2006). Öğretmenlerde ve öğrencilerde, yapılandırmacı öğrenme ortamı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması nedir? Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (1), 1-26.
• Fink, A. (1995). The survey handbook. USA: Sage Publication.
• Fowler, F. J. (1993). Survey research methods. USA: Sage Publication.
• Fraenkel, J. R. & Wallen N. E. (1990). How to design and evaluate research in education. San Francisco: McGraw-Hill Publishing Company.
• Frager, A. (1984). Conflict: The key to critical reading instruction. The Ohio Council of the International Reading Association Conference. October, 1984. Columbus, Ohio.
• French N. J. & Rhoder, C. (2011). Teaching thinking skills theory and practice. New York: Routledge Publication.
• Friedel, C.R., Irani, T., Rudd, R., Gallo, M. & Eckhardt, E. (2006). Influence of overtly teaching for critical thinking with undergraduates in a college of agriculture. American Association for Agricultural Education Southern Region Conference. February, 2006. Orlando, FL.
• Gay, L. R. (1987). Educational research competencies for analysis and application. USA: Merrill Publishing Company.
• Gelbal, S. & Kelecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yöntemleri hakkındaki yeterlik algıları ve karşılaştıkları sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 135-145.
• Gelen, İ. (2002). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde düşünme becerilerini kazandırma yeterliklerinin değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü E-Dergi, 10 (10), 100-119.
• Görgen, İ., Karaçelik S., Kocatürk-Kapucu, N. & Kaya, İ. (2008). Yeni ilköğretim 1–5 programlarının sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 115-146.
• Gözütok, F. D., Akgün Ö. E. & Karacaoğlu, Ö. C. (2005). İlköğretim programlarının öğretmen yeterlikleri açısından değerlendirilmesi. Eğitimde Yansımalar VIII: Yeni İlköğretim Programlarını Değerlendirme Sempozyumu. Erciyes Üniversitesi Eğitim Fakültesi. 14- 16 Kasım 2005. Kayseri. ss. 17-40.
• Gözütok, F. D. & Alkın, S. (2008). İlköğretim öğretmenlerinin programdaki ara disiplin yaklaşımına ilişkin görüşleri. International Conference on Educational Sciences ICES-08. Doğu Akdeniz Üniversitesi. 23-25 Haziran 2008. Kıbrıs. ss. 839-853.
• Gülveren, H. (2007). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve bu becerileri etkileyen eleştirel düşünme faktörleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Gündoğdu, H. (2009). Eleştirel düşünme ve eleştirel düşünme öğretimine dair bazı yanılgılar. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (1), 57-74.
• Güneş, T., Şener-Dilek, N., Hoplan, M. & Güneş, O. (2010). Fen ve teknoloji dersinin öğretmenler tarafından uygulanması üzerine bir araştırma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 15-23.
• Gürkaynak, İ., Üstel, F. & Gülgöz, S. (2008). Eleştirel düşünme. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
• Güven, M. & Kürüm, D. (2007). Öğretmen adaylarının sahip oldukları öğrenme stilleri ve eleştirel düşünme eğilimleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 60-90.
• Güven, M. & Kürüm, D. (2008). Öğretmen adaylarının öğrenme stilleri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki (Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğrencileri üzerinde bir araştırma). İlköğretim Online, 7 (1), 53-70.
• Halpern, D. F. (1996). Thought and knowledge: An introduction to critical thinking. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Hayran, İ. (2000). İlköğretim öğretmenlerinin düşünme beceri ve işlemlerine ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Hazır Bıkmaz, F. (2005). Yeni ilköğretim programları ve öğretmenler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39 (1), 99–116.
• Hines, C. V., Kromrey, J. D., Swarzman, J. B., Mann, M. M. & Homan, S. P. (1986). Teacher behavior, task engagement, and student achievement. Journal of Educational Research, 28, 25-40.
• İnce, M. (2005). İlköğretim ders müfredatlarının değiştirilme süreci üzerine bir değerlendirme. Eğitim Politikaları Dergisi, 1.
• İÖGM (İlköğretim Genel Müdürlüğü) (2004). İlköğretim 1-5. Sınıf Programları Tanıtım Kitapçığı. 5sinifprogramlaritanitimkit.pdf. İndirme Tarihi: 12.01.2007’de alınmıştır. Eğitim Bakanlığı.
• iogm.meb.gov.tr/files/io1
• Innabi, H. (2003). Aspects of critical thinking in classroom ınstruction of secondary school mathematics teachers in Jordan. The Mathematics Education into the 21st Century Project Proceedings of the International Conference The Decidable and the Undecidable in Mathematics Education. September, 2003. Brno, Czech Republic.
• Jere, B. & Thomas, L. G. (1984). Teacher behavior and student achievement. Information Analysis, Washington: Michigan University.
• Johnson, D. W. & Johnson, R. T. (1979). Conflict in the classroom: Controversy and learning. Review of Educational Research, 49 (1), 51-70.
• Kabapınar, Y. & Ataman, M. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler (4-5. sınıf) programlarındaki ölçme ve değerlendirme yöntemlerine ilişkin öğretmen görüşleri. İlköğretim Online, 9 (2), 776-791.
• Kahraman, T. (2008). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ile öğrenci algılarına göre öğretmenlerin sınıf içi demokratik davranış düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kalkan, G. (2008). Yedinci ve sekizinci sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Kaloç, R. (2005). Orta öğretim kurumu öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve eleştirel düşünme becerilerini etkileyen etmenler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karadağ, E. (2007). Yapılandırmacı öğrenme ile ilgili öğretmen yeterliliği ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik analizleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7 (1), 153- 175.
• Karadüz, A. (2009). Türkçe öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme uygulamalarının ‚yapılandırmacı öğrenme‛ kavramı bağlamında eleştirisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XXII (1), 189-210.
• Kline, P. (1994). An esay guide to factor analysis. New York: Routledge.
• Kline, N. (2002). Time to think: Listening to ignite the human mind. Kwinana. WA: Gracwood Business.
• Korkmaz, Ö. (2009). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), 1-13.
• Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik durumlarında karar verme ve problem çözme. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kurtdede Fidan, N. (2010). Sınıf öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşımın gerektirdiği niteliklere sahip olma düzeylerinin değerlendirilmesi (Afyonkarahisar ili örneği). Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kürüm, D. (2002). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme gücü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• McBride, R. & Knight, S. (1993). Identifying teacher behaviors during critical-thinking tasks. Clearing House, 66 (6), 374-78.
• McBride, R., Xiang, P. & Wittenburg, D. (2002). Dispositions toward critical thinking: the pre- service teacher’s perspective. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 8 (1), 29-40.
• Narin, N. & Aybek, B. (2010). İlköğretim ikinci kademe sosyal bilgiler öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerilerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (1), 336-350.
• Newmann, F. M. (1991). Classroom thoughtfulness and students' higher order thinking: common ındicators and diverse social studies courses. Theory and Research in Social Education, 19 (4), 409-431.
• Newmann, F. M. & Educational Resources Information Center (U.S.). (1990). The relationship of classroom thoughtfulness to students' higher order thinking: Preliminary results in high school social studies. Madison, Wis: [Washington, DC]: National Center on Effective Secondary Schools.
• Norris, S. P. (1985). Synthesis of research on critical thinking. Educational Leadership, 42 (8), 40-45.
• Özcan, G. (2007). Problem çözme yönteminin eleştirel düşünme ve erişiye etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Özdemir, S. (2005). Web ortamında bireysel ve işbirlikli problem temelli öğrenmenin eleştirel düşünme becerisi, akademik başarı ve internet kullanımına yönelik tutuma etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özdemir, S. M. (2005). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3 (3), 143-156.
• Paul, B., Binker, A. J. A. & Weil, D. (1990). Critical thinking handbook: K-3/A guide for remodeling lesson plans in language arts, social studies and science. Sonoma State University, Rohnert Park, CA: Foundation for Critical Thinking.
• Paul, B., Binker, A. J. A., Jensen, K. & Kreklau, H. (1990). Critical thinking handbook: k-4-6 guide for remodeling lesson plans in language arts, social studies and science. Sonoma State University, Rohnert Park, CA: Foundation for Critical Thinking.
• Peterson, P. L. (1978). Teacher planning, teacher behavior and student achievement. American Educational Research Journal, 15 (3), 417-432.
• Ritchhart, R. (2002). Intellectual character: What it is, why it matters, how to get it. San Francisco: Jossey-Bass.
• Ritchhart, R. & Perkins, D. N. (2008). Making thinking visible. Educational Leadership, 65 (5), 57-61.
• Rose, J. & Medway, F. J. (1981). Teacher locus of control, teacher behavior, and student behavior as determinants of student achievement. Journal of Educational Research, 74 (6), 375-381.
• Saban, A. (2000). Hizmet içi eğitimde yeni yaklaşımlar. Millî Eğitim Dergisi, 145 (1), 25-27.
• Saracaloğlu, A. S. & Karasakaloğlu, N. (2011). Türkçe öğretmenlerinin öğretimde kullandıkları yöntem ve tekniklere ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 10 (3), 951- 960.
• Şen, Ü. (2009). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken, 1 (2), 69- 89.
• Tabor, M. (1988). Better student thinking through changing teacher behaviors. Educational Leadership, 4 (7), 49.
• Taylor, P. C. & Fraser, B. J. (1991). Development of an instrument for assessing constructivist learning environments. The Annual Meeting of the National Association for Research in Science Teaching. April, 1991. Fontane, Wisconsin.
• Teyfur, M. & Gökalp, M. (2009). İlköğretim birinci kademe derslerinde uygulanan yapılandırmacı yaklaşımın sınıf yönetimine etkisi. XVIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı.1- 3 Ekim 2009. Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi. İzmir.
• Tezbaşaran, A. (1996). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Ankara: Tük Psikologlar Derneği Yayınları.
• Tishman, S., Eileen, J. & Perkins, D. N. (1992). Teaching thinking dispositions: From transmission learnweb.harvard.edu/ALPS/thinking/docs/article2.html. 11.10.2009. to
• enculturation. İndirme Tarihi:
• Torun, N. (2011). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile duygusal zekâ düzeyleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Tufan, D. (2008). Critical thinking skills of prospective teachers: Foreign language education case at the Middle East Technical University. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tümkaya, S., Aybek, B. & Aldağ, H. (2009). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ve problem çözme becerilerinin incelenmesi. Eurasian Journal of Educational Research, 36, 57-74.
• Tümkaya, S. (2011). Fen bilimleri öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ve öğrenme stillerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (3), 215-234.
• Türnüklü, E. B. & Yeşildere, S. (2005). Türkiye’den bir profil: 11-13 yaş gurubu matematik öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilim ve becerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 38 (2), 167-185.
• Uygun, S. (2005).Türkiye’de geçici öğretmen istihdamı sorunu. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi. 28–30 Eylül 2005. Denizli. ss. 589-595
• Yağcı, R. (2008). Sosyal bilgiler öğretiminde eleştirel düşünme: ilköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler öğretiminde, öğretmenlerin eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek için uyguladıkları etkinliklerin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Yalar, T. (2010). İlköğretim 3. sınıflarda Türkçe dersi öğretiminde karşılaşılan sorunların öğretmen görüşlerine göre belirlenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 30-41.
• Yaman, E. (2010). Kalabalık sınıfların etkileri: Öğrenciler ne düşünüyor? Kastamonu Eğitim Dergisi, 18 (2) 403-414.
• Yanpar, Ş. T. (1997). İlköğretimde sosyal bilgiler öğretiminde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Çağdaş Eğitim Dergisi,22 (231), 41-43.
• Yapıcı, M. (2007). Yapılandırmacılık ve sınıf. Üniversite ve Toplum, 7 (2). http://www.universite-toplum.org/text.php3?id=312. İndirme Tarihi: 05.09.2012
• Yapıcı, M. & Leblebiciler, N. H. (2007). Öğretmenlerin yeni ilköğretim programına ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 6 (3), 480-490.
• Yıldırım, H. İ., Şensoy, Ö. & Akçay, S. (2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme düzeylerinin bazı değişkenler aşısından incelenmesi. IX. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. Dokuz Eylül Üniversitesi. 23-25 Eylül 2010. İzmir.
• Yılmaz, B. (2006). Beşinci sınıf öğretmenlerinin fen ve teknoloji dersinde yapılandırmacı öğrenme ortamı düzenleme becerileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yılmaz, K. & Tepebaş, F. (2011). İlköğretim düzeyinde sosyal bilgiler eğitiminde karşılaşılan sorunlar: mesleğine yeni başlayan sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (1), 157-177.
• Zayif, K. (2008). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Zwick, W. R. & Velicer, W. F. (1986). Comprasion of five rules for determining the number of components to retain. Psychological Bulletin, 99 (3), 432-442.