Üreme Çağındaki Kadınlarda Yenilikçilik ve Aile Planlaması Tutumu Arasındaki İlişki

Year 2025, Volume: 4 Issue: 2, 86 - 98, 31.07.2025

Ebru Cirban Ekrem , Yakup Önal , Mehmet Can Yiğit

https://doi.org/10.59312/ebshealth.1663207

Abstract

Araştırmanın amacı, üreme çağındaki kadınların bireysel yenilikçilik düzeyleri ile Aile Planlaması (AP) tutumları arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Araştırma, tanımlayıcı ve ilişki arayıcı kesitsel tasarımdadır. Çalışmanın evrenini ülkemizde yaşayan aktif üreme çağındaki (18-49 yaş) kadınlar oluşturmuştur. Araştırma dahil etme kriterlerine uyan 672 kadın ile tamamlanmıştır. Araştırmanın verileri Ekim 2023-Ocak 2024 tarihleri arasında Türkiye genelinden “Tanıtıcı Bilgi Formu”, Aile Planlaması Tutum Ölçeği-APTÖ” ve “Bireysel Yenilikçilik Ölçeği-BYÖ” ile online olarak toplanmıştır. Araştırmaya katılan kadınların yaş ortalaması 22,00±5,25’tir. Kadınların eğitim durumu ile BYÖ arasında hem kadınların hem eşlerinin eğitim durumu ve yaşanılan bölge ile APTÖ arasında ilişki bulunmuştur (p<0,05). Kadınların BYÖ toplam puan ortalaması 64,19±13,06, APTÖ toplam puan ortalaması 131,68±25,52’dir. BYÖ ile APTÖ arasında orta düzeyde, pozitif yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p<0,05). Kadınlar orta düzeyde yenilikçi ve AP tutumları iyi düzeydeydi. Kadınların tanıtıcı özellikleri yenilikçilik ve AP tutumlarını etkilemekteydi. Kadınların yenilikçiliği arttıkça AP’ye karşı olumlu tutumu artmaktaydı. Araştırma, bireysel yenilikçiliğin kadınların AP’ye yönelik yaklaşımlarını şekillendirmede önemli bir belirleyici olduğunu ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda, hemşirelerin ve sağlık profesyonellerinin AP eğitim ve danışmanlık süreçlerinde yenilikçi yöntem ve stratejilere yer vermeleri önerilmektedir.

Keywords

Aile planlaması , Üreme Çağı , Kadın , Tutum , Yenilikçilik

Ethical Statement

Araştırmanın etik kurul onayı araştırmacıların bağlı olduğu kurumun Sosyal ve Beşerî Bilimler Etik Kurulu’ndan alınmıştır (Protokol No: 2023-SBB-0416, Tarih: 17.07.2023). Anketin ilk sayfasında kadınlara araştırmanın amacı, verilerin bilimsel amaçlı kullanılacağı, araştırmaya katılmanın gönüllülük esasına dayandığı belirtilmiş ve yazılı onamları alınmıştır. Araştırma, Helsinki Deklarasyonu Prensipleri’ne uygun olarak gerçekleştirilmiştir.

Supporting Institution

Bu araştırma TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı kapsamında 2023 yılı 1. Döneminde 1919B012303193 proje numarası ile desteklenmiştir.

Project Number

Bu araştırma TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı kapsamında 2023 yılı 1. Döneminde 1919B012303193 proje numarası ile desteklenmiştir.

Thanks

Çalışmaya katılan kadınlara teşekkür ederiz.

The Relationship Between Innovation and Family Planning Attitudes Among Women of Reproductive Age

Abstract

The aim of the research is to determine the relationship between individual innovativeness levels of women of reproductive age and their Family Planning (FP) attitudes. The research is a descriptive and correlational cross-sectional design. The universe of the study consists of women of active reproductive age (18-49 years old) living in our country. The research was completed with 672 women who met the inclusion criteria. The data of the research were collected online from all over Turkey between October 2023-January 2024 with the “Introductory Information Form”, Family Planning Attitude Scale- FPAS” and “Individual Innovation Scale- IIS”. The average age of the women participating in the research was 22.00±5.25. A relationship was found between the educational status of the women and the educational status of both the women and their husbands, and the region of residence and the FPAS (p<0,05). The total average score of the women on the FPAS was 64.19±13.06, and the total average score of the FPAS was 131.68±25.52. A statistically significant relationship was found between the FPAS and the FPAS at a moderate level and positively (p<0.05). The women were moderately innovative and their FP attitudes were at a good level. The introductory characteristics of the women affected their innovativeness and FP attitudes. As the innovativeness of the women increased, their positive attitudes towards FP increased. The research reveals that individual innovation is an important determinant in shaping women's approaches to FP. In this regard, it is recommended that nurses and health professionals include innovative methods and strategies in FP training and consultancy processes.

Keywords

Family planning , Innovation , Reproductive Age , Women , Attitude

Project Number

Bu araştırma TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı kapsamında 2023 yılı 1. Döneminde 1919B012303193 proje numarası ile desteklenmiştir.

References

• Akinyemi, O., Harris, B., & Kawonga, M. (2019). Innovation diffusion: how homogenous networks influence the uptake of community-based injectable contraceptives. BMC Public Health, 19, 1520. https://doi.org/10.1186/s12889-019-7819-5
• Alan Dikmen, H., Cankaya, S., & Dereli Yilmaz S(2019). The attitudes of refugee women in Turkey towards family planning. Public Health Nursing, 36, 45–52. https://doi.org/10.1111/phn.12553
• Başkan Birinci, F. (2020). Evlilik öncesi danışmanlık hizmetlerinde aile planlaması eğitiminin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Başoğlu, M., & Durmaz Edeer, A. (2017). X ve Y kuşağındaki hemşirelerin ve hemşirelik öğrencilerinin bireysel yenilikçilik farkındalıklarının karşılaştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 77-84.
• Değerli Kodaz, N., Altuntuğ, K., & Ege, E. (2018). Aile planlaması yöntemlerinde güncel gelişmeler. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 4(1), 109-130.
• Ertuğ, N., & Kaya, H. (2017). Hemşirelik Öğrencilerinin bireysel yenilikçilik profilleri ve yenilikçiliğin önündeki engellerin incelenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 14(3), 192-197. https://doi.org/10.5222/HEAD.2017.192
• Fantaye, F. T., & Damtew, S. A. (2024). Women decision making on use of modern family planning methods and associated factors, evidence from PMA Ethiopia. PLOS One, 19(2), e0298516. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0298516
• Gözükara, F., Kabalcıoğlu, F., & Ersin, F. (2015). Şanlıurfa İlinde kadınların aile planlamasına ilişkin tutumlarının belirlenmesi. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 12(1), 9-16.
• Haddad Lısa, B., Townsend, John, W., & Sıtruk-Ware, R. (2021). Contraceptive Technologies: looking ahead to new approaches to increase options for family planning. Clinical Obstetrics and Gynecology, 64(3), 435-448, https://doi.org/10.1097/GRF.0000000000000628
• Hailemariam, A., & Haddis, F. (2011). Factors affecting unmet need for family planning in southern nations, nationalities and peoples region, Ethiopia. Ethiopian Journal of Health Sciences, 21(2), 77-89. https://doi.org/10.4314/ejhs.v21i2.69048
• Hakizimana, S., & Odjidja, E.N. (2021). Beyond knowledge acquisition: factors influencing family planning utilization among women in conservative communities in Rural Burundi. Reproductive Health, 18, 94. https://doi.org/10.1186/s12978-021-01150-7
• Hossain, M., Khan, M., Ababneh, F., & Shaw, J.E.H. (2018). Identifying factors influencing contraceptive use in Bangladesh: evidence from BDHS 2014 data. BMC Public Health, 18, 192. https://doi.org/10.1186/s12889-018-5098-1
• İbrahim, E., & Hasan, G. (2023). Dönüşümcü liderliğin bireysel yenilikçiliğe etkisinde örgütsel öğrenme ikliminin aracılık rolü üzerine bir araştırma. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 39-56.
• Kalem, M.N., Köşüş, A., Köşüş, N., Kalem, Z., & Eser, A.A., (2016). Kontraseptif aşılar. Türkiye Klinikleri Journal of Gynecology Obstetrics, 26(1), 42-51.
• Kılıçer, K., & Odabaşı, H.F. (2010). Bireysel Yenilikçilik Ölçeği (BYÖ): Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 150-164.
• Kilci Erciyas, Ş., Cirban Ekrem, E., & Keten Edis, E. (2024). Relationship Between ındividual ınnovativeness levels and attitudes toward artificial ıntelligence among nursing and midwifery students. CIN: Computers, Informatics, Nursing, 42(11), 802-808. https://doi.org/10.1097/CIN.0000000000001170
• Örsal, Ö. (2006). Ankara Belediye Sınırları İçinde Yaşayan Bireylerin Aile Planlamasına Yönelik Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). T.C. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Örsal, Ö., & Kubilay, G. (2007). Aile Planlaması Tutum Ölçeğinin geliştirilmesi. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 15(60), 155-164.
• Özçelik, E. (2016). Doğal aile planlaması yöntemleri. The Journal of Turkish Family Physician, 7(3), 45-53.
• Özen, N., Bal Özkaptan, B., Akyar, İ., & Terzioğlu, F. (2020). Hemşirelik öğrencilerinde bilgi okuryazarlığı ile bireysel yenilikçilik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 17(2), 120-127. https://doi.org/10.5222/HEAD.2020.66742
• Patır, S., & Karahan, M. (2019). Üniversite öğrencilerinin bireysel yenilikçilik kapasitelerinin belirlenmesi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 42-58.
• Rutaremwa, G., Kabagenyi, A., Wandera, S.O., Jhamba, T., Akiror, E., & Nviiri, H. L. (2015). Predictors of modern contraceptive use during the postpartum period among women in Uganda: a population-based cross sectional study. BMC Public Health, 15, 262. https://doi.org/10.1186/s12889-015-1611-y
• Sis Çelik, A., Bayrakçeken, E., & Kılınç, T. (2020). Hemşirelerin cinsiyet rollerine göre bireysel yenilikçilik özellikleri ve etkileyen faktörler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 23(3), 397-409. https://doi.org/10.17049/ataunihem.618080
• Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları. (2023). Türkiye Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları. https://turkiye.un.org/tr/sdgs Erişim tarihi: 22.05.2023
• Tarhan, N., & Sevgi, Ş. (2021). Sağlıkta bireysel yenilikçilik, motivasyonel kararlılık ve performans. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 11(1), 10-15.
• TNSA. (2018). Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü Ankara, Türkiye. http://www.sck.gov.tr/wpcontent/uploads/2020/08/TNSA2018_a na_Rapor.pdf Erişim Tarihi: 19.05.2023
• Turan, Z., & Koruk, F. (2023). Erken postpartum dönemde kadınların aile planlamasına yönelik tutumu ve etkileyen faktörler. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 16(1), 103-113. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.1201755
• Uzunçakmak, T., & Hepokur, Ş.N. (2023). Evli Kadınların Aile Planlaması Yöntemlerini Tercihlerinin ve Tutumlarının Belirlenmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 32(5), 334-343. https://doi.org/10.17942/sted.1067387