Türkiye’de Eğitim ve Siyasi Kültür: Birey Düzeyinde Ekonometrik Bulgular

Yıl 2025, Cilt: 23 Sayı: 89, 69 - 92, 11.04.2025

M. Aykut Attar

Öz

Bu makale, birey düzeyinde toplanmış olan nicel saha araştırması verileri kullanmak suretiyle, Türkiye’de eğitimin siyasi kültürü nasıl etkilediğini araştırıyor. Dünya Değerler Araştırması’nın ve Avrupa Değerler Çalışması’nın Türkiye için kullanılabilir durumda olan tüm gözlemlerini birleştiren makale, post-materyalizm endeksinin, seküler değerler endeksinin ve özgürleştirici değerler endeksinin açıklanan/bağımlı değişken oldukları ve eğitim ile birlikte çok sayıdaki değişkenin açıklayıcı/bağımsız değişken olarak ele alındıkları ekonometrik modeller tahmin ediyor. Bu tahmin sonuçlarına göre, 1900 ila 2000 yılları arasında doğmuş olan ve araştırmanın yapıldığı yıl itibariyle yaşları 17 ila 95 arasında değişen 10749 kişinin bulguları, eğitimin post-materyalizm, sekülerlik ve özgürleştirici değerlere bağlılık bakımından pozitif, istatistiksel olarak anlamlı ve önemsiz olmayacak kadar büyük etkiler yarattığını gösteriyor. Bulgular, eğitimin bu etkilerinin, dindarlıktan, cinsiyetten, medeni durumdan, istihdam durumundan ve yaş ve nesil etkilerinden bağımsız olduğuna da işaret ediyor.

Anahtar Kelimeler

nicel araştırma, siyasi kültür, eğitim, ekonometrik analiz

Kaynakça

• Almond, G. A., & Verba, S. (1963). The Civic Culture: Political Attitudes and Democracy in Five Nations. Princeton University Press.
• Bozkurt, V. (2018). Values in Turkey. In: The Modernizing Process in Turkey, Öztürk, H. K. (ed.), Nomos Verlagsgesellschaft, (47-66).
• Brand, J. E. (2010). Civic returns to higher education: A note on heterogeneous effects. Social forces, 89(2), 417-433.
• Çarkoğlu, A., & Kalaycıoğlu, E. (2009). The Rising Tide of Conservatism in Turkey. Palgrave Macmillan.
• Çarkoğlu, A., & Toprak, B. (2000). Türkiye’de Din Toplum ve Siyaset. TESEV Yayınları.
• Erden, Ö. O. (2023). Türkiye’de siyasal kültür: Temel bir demokrasi meselesi. Memleket Siyaset Yönetim, 18 (39), 166-193.
• Erdenir, B. (2014). Europeanization of Value Orientations in Turkey: Continuity or Change in Turkish Political Culture? Mediterranean Quarterly 25 (4), 83-106.
• Esmer, Y. (2006). Turkey: Torn between two civilizations. In: Harrison, L. E., & Berger, P. (eds.) Developing Cultures. Routledge (217-231).
• Esmer, Y., Okçuoğlu, A., & Kurutaş, S. (2020). Political culture: A tale of two civilizations. In: Canan-Sokullu, E. (ed.) Turkey in transition: Politics, society and foreign policy. Peter Lang AG. (pp. 81-100).
• Greif, A., & Tadelis, S. (2010). A theory of moral persistence: Crypto-morality and political legitimacy. Journal of Comparative Economics, 38 (3), 229-244.
• Gutmann, A. (1999). Democratic Education (Revised Edition). Princeton University Press.
• Heper, M. (2000). The Ottoman legacy and Turkish politics. Journal of International Affairs, 54 (1), 63-82.
• Inglehart, R. (1977). The Silent Revolution: Changing Values and Political Styles Among Western Publics. Princeton University Press.
• Inglehart, R., & Welzel, C. (2005). Modernization, Cultural Change, and Democracy: The Human Development Sequence. Cambridge University Press.
• Kalaycıoğlu, E. (2008). Türkiye’de Demokrasinin Pekişmesi: Bir Siyasal Kültür Sorunu. In: Yazıcı, S., Gözler, K., Keyman, F., & Göztepe, E. (eds.) Prof. Dr. Ergun Özbudun’a Armağan Cilt I. Yetkin Yayınları (247-277).
• Karakoç, J. (2015). Authoritarian tendencies versus democratization: Evidence from Turkey. In: Karakoç, J. (ed.) Authoritarianism in the Middle East: Before and After the Arab Uprisings. Palgrave Macmillan (38-66).
• Mardin, Ş. (1973). Center-periphery relations: A key to Turkish politics? Daedalus, 102 (1), 169-190.
• Norris, P. (2002). Democratic phoenix: Reinventing political activism. Cambridge University Press.
• Özbudun, E. (1993). State Elites and Democratic Political Culture in Turkey. In. Diamond, L. (ed.) Political Culture and Democracy in Developing Countries. Lynne Rienner Publishers. (189-210).
• Özbudun, E. (2000). Contemporary Turkish Politics: Challenges to Democratic Consolidation. Lynne Rienner Publishers.
• Pamuk, Ş. (2018). Uneven centuries: Economic development of Turkey since 1820. Princeton University Press.
• Turan, İ. (1984). The Evolution of Political Culture in Turkey. In: Evin, A. (ed.) Modern Turkey: Continuity and Change. Leske Verlag + Budrich. (84-112).
• Welzel, C. (2013). Freedom Rising. Cambridge University Press.
• Willeck, C., & Mendelberg, T. (2022). Education and political participation. Annual Review of Political Science, 25(1), 89-110.
• Yeşilada, B., & Noordijk, P. (2010). Changing Values in Turkey: Religiosity and Tolerance in Comparative Perspective. Turkish Studies, 11 (1), 9-27.
• Yeşilada, B. A. (2023). The AKP, religion, and political values in contemporary Turkey: implications for the future of democracy. Turkish Studies, 24 (3- 4), 593-616.