İzmir Körfezi’nde Ekosistem Bütünlüğünü Tehdit Eden Kirlilik ve Kıyı Değişimi

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 63 - 81, 16.12.2024

Nigar Canbulat , Sevda Coşkun , Mücahit Coşkun

Öz

İzmir Türkiye’nin önemli sanayi ve yerleşim alanlarından biri olmasının yanı sıra, sahip olduğu kıyı ekosistemleri ile de biyoçeşitlilik açısından zengindir. Araştırma, İzmir Körfezi’nde ekosistem bütünlüğünü tehdit eden kirliliği ve kıyı değişimlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Sahaya ait analizler Google Earth Engine işletim sistemi üzerinden gerçekleştirilmiş ve haritalamalarda Arc map 10.4 programı kullanılmıştır. Kıyı değişimi analizleri ‘USGS Landsat 7 Collection 2 Tier 1 TOA Reflectance Landsat’, su kirliliği incelemesi ‘GCOM-C/SGLI L3 Chlorophyll-a Concentration (V3)’ ve gel-git kuşağı ekosistem alanlarının tespiti ‘Murray Global Intertidal Change Classification’ verilerine dayanmaktadır. 2000-2024 yılları arasında meydana gelen kıyı değişimlerinin incelenmesinde ‘Normalize Edilmiş Fark Su İndeksi’ (NDWI)’nden yararlanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre beşeri ve doğal etkilere bağlı olarak kıyı değişimlerinden en fazla etkilenen alanlar, Menemen ve Çiğli ilçelerinin batı kıyıları ile iç ve orta körfezin kuzeyidir. Bu sahalar aynı zamanda önemli miktarda gel-git kuşağı ekosistemlerini barındırmaktadır. Deniz kirliliği açısından ise en yüksek değerler iç ve orta körfez sularında görülür. Yapılan bu araştırma kıyı değişimleri ve meydana gelen kirliliğin, körfez ekosisitemleri üzerinde baskı oluşturduğunu ve sürdürülebilir bir planlamanın gerekliliğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

İzmir Körfezi, Kıyı değişimi, ekosistem bütünlüğü ve kirlilik, NDWI

Kaynakça

• Akengin, H., Dölek, İ., ve Sekin, S. (2015). Türkiye’nin denizleri ve kıyıları (H. Akengin ve İ. Dölek, eds.). Ankara: Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786053180647.11
• Ayek, A. A., ve Zerouali, B. (2025). Monitoring temporal changes of the Qattinah Lake surface area using Landsat data and Google Earth Engine. DYSONA - Applied Science, 6(1), 126–133. https://doi.org/10.30493/das.2024.476854
• Aziz, F., Wang, X., Qasim Mahmood, M., ve Guild, R. (2024). Wastewater flooding risk assessment for coastal Communities: Compound impacts of climate change and population growth. Journal of Hydrology, 645, 132136. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.jhydrol.2024.132136
• Başkan, O., ve Saygı, H. (2002). İzmir Körfezi’ndeki kirliliğin istatistiksel bir modelle incelenmesi. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 19(19 (1-2)), 133–145.
• Burke, L., Kura, Y., Kassem, K.,Revenga, C., Spalding, M. ve McAllister, D. (2001). Pilot analysis of global ecosystems /Coastal Ecosystems. World Resources Institute. All rights reserved. Washington, DC.
• Caporizzo, C., Gionta, A., Mattei, G., Vacchi, M., Aiello, G., Barra, D., … Aucelli, P. P. C. (2024). Investigating Holocene relative sea-level changes and coastal dynamics in the mid-Tyrrhenian coast, Italy: An interdisciplinary study. Quaternary International. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.quaint.2024.08.009
• Chanyal, P. C., ve Purohit, S. (2024). A Geospatial analysis of climate change Impacts: relationship of normalized difference water index (NDWI and land surface temperature (LST) in Kumaun Himalaya. https://doi.org/10.21203/rs.3.rs-4490692/v1
• Coşkun, M., ve Minaz, D. (2024). Suğla Gölü (Konya) alansal değişiminin (1984/2022) uzaktan algılama ve CBS teknikleriyle analizleri. lnternational Journal of Geography and Geography Education, (52), 141–158. https://doi.org/10.32003/igge.1403272
• Çakmak, F. (1998). İzmir körfezinin kurtuluşu, Atık su arıtma tesisi hizmete giriyor. 2. Ulusal Kıyı Mühendisliği Sempozyumu.
• Domej, G., ve Pluta, K. (2024, October 9). CataEx: How to quickly start the Google Earth Engine with JavaScript? Bishkek, Kyrgyzstan: Congress of the CAIAG 20th anniversary - Past achievements and future challenges of applied geosciences in Central Asia.
• Gazioglu, C., Simav, O., Seker, D., ve Tanik, A. (2015). Kıyı etkilenebilirlik göstergesi ile Türkiye kıyıları risk alanlarının tespiti. Harita Dergisi, 153, 1–8.
• GCOM (2024). GCOM-C/SGLI L3 Chlorophyll-a concentration (V3). Retrieved October 10, 2024, from https://developers.google.com/earth-engine/datasets/catalog/JAXA_GCOM-C_L3_OCEAN_CHLA_V3
• Gomes da Silva, P., Jara, M. S., Medina, R., Beck, A.-L., ve Taji, M. A. (2024). On the use of satellite information to detect coastal change: Demonstration case on the coast of Spain. Coastal Engineering, 191, 104517. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.coastaleng.2024.104517
• Güçlüsoy, H. (2018). İzmir Körfezi’nin deniz ve kıyı koruma alanları. In A. Filibeli & G. Gier Yücel (Eds.), Akdeniz’in Kıyısında İzmir Körfezi (1., pp. 43–51). İzmir: İzmir Akdeniz Akademisi.
• Güngör, O., ve Tokgöz, G. (2023). Kentsel kıyı alanlarının jeomorfolojik yaklaşımla incelenmesinde coğrafi bilgi sistemlerinin kullanımı: İskenderun Örneği TT - Use of Geographical Information Systems in Geomorphological Analysis of Urban Coastal Areas: The Case of Iskenderun. Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, 8(3), 507–514. https://doi.org/10.35229/jaes.1351828
• Husin, R., Papilaya, P., ve Latuamury, B. (2024). Karakteristik indeks air Menggunakan normalized difference water index (NDWI) Pada DAS Negeri Rutong Kota Ambon Water index characteristics using the Normalized Difference Water Index (NDWI) in the Rutong State Watershed of Ambon City. 2, 13–29.
• Kong, F., ve Cui, W. (2024). Spatial-temporal evolution and drivers of ecological sustainability of coastal fisheries in China. Ocean & Coastal Management, 258, 107403. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.ocecoaman.2024.107403
• Kuru, H. (2013). İzmir Körfezi kıyı şeridinde yapılan amatör balıkçılığın sosyo-ekonomik değerlendirmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Laino, E., Toledo, I., Aragonés, L., ve Iglesias, G. (2024). A novel multi-hazard risk assessment framework for coastal cities under climate change. Science of The Total Environment, 954, 176638. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2024.176638
• Landsat (2024). USGS Landsat 7 Collection 2 Tier 1 TOA Reflectance. Retrieved October 20, 2024, from https://developers.google.com/earth-engine/datasets/catalog/LANDSAT_LE07_C02_T1_TOA
• Liu, Y., Feng, J., Cheng, Q., Tsou, J. Y., Huang, B., Ji, C., … Zhang, Y. (2024). Investigating spatiotemporal coastline changes and impacts on coastal zone management: A case study in Pearl River Estuary and Hong Kong’s coast. Ocean & Coastal Management, 257, 107354. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.ocecoaman.2024.107354
• Majewski, L. (2024). Economic impact analysis of nature tourism in protected areas: Towards an adaptation to international standards in German protected areas. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 45, 100742. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.jort.2024.100742
• McFeeters, S. K. (1996). The Use of the Normalized Difference Water Index (NDWI) in the Delineation of Open Water Features. International Journal of Remote Sensing, 17, 1425–1432. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.1080/01431169608948714
• Murakami, H. (2020). ATBD of GCOM-C chlorophyll-a concentration algorithm.
• Murray, N. J., Phinn, S. P., Fuller, R. A., DeWitt, M., Ferrari, R., Johnston, R., … Lyons, M. B. (2022). High-resolution global maps of tidal flat ecosystems from 1984 to 2019. Scientific Data, 9(1), 542. https://doi.org/10.1038/s41597-022-01635-5
• Murray, N. J., Phinn, S. R., DeWitt, M., Ferrari, R., Johnston, R., Lyons, M. B., … Fuller, R. A. (2019). The global distribution and trajectory of tidal flats. Nature, 565(7738), 222–225. https://doi.org/10.1038/s41586-018-0805-8
• Nurdiansyah, S., Helena, S., ve Warsidah, W. (2023). Utilization of Landsat 8/ETM+ and Google Earth Engine Images for coastal identification in Sungai Nibung Village, Kubu Raya Regency, West Kalimantan. Jurnal Ilmiah PLATAX, 12, 36–42. https://doi.org/10.35800/jip.v12i1.52191
• Özçelik, M. (2017). Kıyı alanlarının kullanılmasında kıyı kenar çizgisinin önemi: Eğirdir yerleşim alanı örneği. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 5(3), 595–600. https://doi.org/10.21923/jesd.350289
• Perez Cutillas, P., Pérez-Navarro, A., García, C., Zema, D., and Álvarez, J. (2023). What is going on within google earth engine? A systematic review and meta-analysis. Remote Sensing Applications Society and Environment, 29. https://doi.org/10.1016/j.rsase.2022.100907
• Qin, X., Yang, Q., ve Wang, L. (2024). The evolution of habitat quality and its response to land use change in the coastal China, 1985–2020. Science of The Total Environment, 952, 175930. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2024.175930
• Syvitski, J. P. M., Harvey, N., Wolanski, E., Burnett, W. C., Perillo, G. M. E., Gornitz, V., … Yim, W. W.-S. (2005). Dynamics of the coastal zone BT - coastal fluxes in the anthropocene: The land-ocean interactions in the Coastal Zone Project of the International Geosphere-Biosphere Programme (C. J. Crossland, H. H. Kremer, H. J. Lindeboom, J. I. Marshall Crossland, & M. D. A. Le Tissier, Eds.). Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg. https://doi.org/10.1007/3-540-27851-6_2
• Tamiminia, H., Salehi, B., Mahdianpari, M., Quackenbush, L., Adeli, S., and Brisco, B. (2020). Google Earth Engine for geo-big data applications: A meta-analysis and systematic review. ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing, 164, 152–170. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.isprsjprs.2020.04.001
• Teng, J., Xia, S., Liu, Y., Yu, X., Duan, H., Xiao, H., and Zhao, C. (2021). Assessing habitat suitability for wintering geese by using Normalized Difference Water Index (NDWI) in a large floodplain wetland, China. Ecological Indicators, 122, 107260. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2020.107260
• Turoglu, H. ve Duran, A. (2021). Filyos Çayı Deltasında (Karadeniz) Kıyı çizgisi değişiklikleri ve yakın geleceğe yönelik göstergeler. Türk Coğrafya Dergisi, (78), 61–74. https://doi.org/10.17211/tcd.1016928
• Ülger, M. ve Tanrıvermiş, Y. (2023). Prevention of the effects of coastal structures on shoreline change using numerical modeling. Ocean & Coastal Management, 243, 106752. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.ocecoaman.2023.106752
• Uluturhan Süzer, E., Kontaş, A., ve Yılmaz, E. C. (2016). Gediz Deltası dalyan alanlarının (İzmir Körfezi) yüzey sedimentlerinde ağır metal kirliliğinin değerlendirilmesi. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 32(2), 79–87. https://doi.org/10.12714/egejfas.2015.32.2.04
• Uzun, M., ve Özcan, S. (2016). Solaklı Dere – İyidere Arasında (Trabzon / Of) kıyı kullanımının zamansal değişimi ve sürdürülebilir yönetimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 21(35), 175–196. https://doi.org/10.17295/dcd.61537
• Xu, H. (2006). Modification of normalized difference water index (NDWI) to Enhance Open Water Features in Remotely Sensed Imagery. International Journal of Remote Sensing, 27, 3025–3033. https://doi.org/10.1080/01431160600589179
• Yılmaz, O. ve Erdem, Ü. (2011). Gediz Deltası’nın uzaktan algılama teknikleri uygulanarak alan kullanım kararları üzerine araştırmalar. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(1), 53–63. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/jotaf/issue/19043/201417
• Zhao, B., ve Wang, L. (2024). Surface water monitoring from 1984 to 2021 based on Landsat time-series images and Google Earth Engine. Heliyon, 10(17), e36660. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2024.e36660