LİSE ÖĞRENCİLERİNDE YAŞAM AMAÇLARI VE UMUDUN ÖZNEL İYİ OLUŞLA İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ

Year 2024, Issue: 52, 144 - 160, 30.03.2024

Elif Deniz İsmail Ay

https://doi.org/10.33418/education.1421780

Abstract

Öznel iyi oluş, kişinin yaşamdan aldığı doyumu ve yaşadığı olumlu duyguları ifade eden bir kavramdır. Yaşam amaçları, bireyin uzun vadede gerçekleştirmek istediği planlarıdır. Umut kişinin amaçlar ve bu amaçlara ulaşmak için yollar belirlemesi, ayrıca amaçlarına ulaşmak için motivasyona sahip olması durumudur. Bu çalışmada yaşam amaçları ve umudun öznel iyi oluşla ilişkisini incelemek amaçlanmıştır. Katılımcılar 2019-2020 eğitim yılında Muş ilindeki lise öğrencilerinden oluşmaktadır. Araştırmada ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Verilerin analizinde gruplar arası (cinsiyet, yaşanılan yer, sınıf düzeyi, okul türü ve okul tercih sebebi) karşılaştırmalarda t-testi ve tek yönlü varyans analizi, değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemede pearson korelasyon analizi, yordama gücünün tespit edilmesi için çoklu regresyon analizi uygulanmıştır. Analiz sonuçları, yaşam amaçları ve umudun öznel iyi oluşla pozitif yönde ilişkili olduğunu göstermiştir. Ayrıca yaşam amaçları ve umudun öznel iyi oluşu manidar şekilde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Gelecek araştırmalarda deneysel metodlar kullanılabilir ve çalışma farklı yaş gruplarında tekrarlanabilir. Okuldaki rehberlik çalışmalarında umut ve yaşam amaçlarına yer verilerek öznel iyi oluşa katkıda bulunulabilir.

Keywords

yaşam amaçları, umut, öznel iyi oluş

References

• Adıyaman, C. (2019). Lise öğrencilerinde öznel iyi oluşun yordayıcıları olarak mükemmeliyetçilik ve kendindelik (Yayın No. 599865) [Yüksek lisans tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Akduman, G., & Karahan, G. (2022). Öznel iyi oluş ve benlik saygısının iletişim becerileri üstündeki etkisinin incelenmesi: Sivil Havacılık Kabin Hizmetleri Meslek Yüksekokulu öğrencilerinde bir alan araştırması. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), 3(1), 10-23.
• Anic, P., & Toncic, M. (2013). Orientations to happiness, subjective well-being and life goals. Psihologijske Teme, 22(1), 135–153.
• Atienza, F. L., Balaguer, I., & Garcia-Merita, M. L. (2003). Satisfaction with life scale: Analysis of factorial invariance across sexes. Personality and Individual Differences, 35(6), 1255–1260. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(02)00332-X
• Austin, J. T., & Vancouver, J. B. (1996). Goal constructs in psychology: Structure, process, and content.  Psychological Bulletin, 120(3), 338-375. https://doi.org/10.1037/0033-2909.120.3.338
• Aydın, F. (2016). Psikolojik danışman adaylarında psikolojik danışma öz yeterliği, umut ve kaygının yaşam doyumu üzerindeki etkisi (Yayın No. 527686) [Yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Aydoğdu, H. (2017). Lise öğrencilerinde öznel iyi oluş ve akılcı olmayan inançlar arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayın No. 479315 ) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Bailey, T. C., Eng, W., Frisch, M. B., & Snyder, C. R. (2007). Hope and optimism as related to life satisfaction. The Journal of Positive Psychology, 2(3), 168-175. https://doi.org/10.1080/17439760701409546
• Bayram, E. (2018). Ergenlerin öznel iyi oluş düzeyleri ile kişilerarası ilişki tarzları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayın No. 505481) [Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ben-Zur, H. (2003). Happy adolescents: The link between subjective well-being, internal resources, and parental factors. Journal of Youth and Adolescence, 32(2), 67–79. https://doi.org/10.1023/A:1021864432505
• Boudrenghiena, G., Frenaya, M., & Bourgeois, E. (2012). Unattainable educational goals: Disengagement, reengagement with alternative goals, and consequences for subjective well-being. European Review of Applied Psychology, 62(3), 147-159. https://doi.org/10.1016/j.erap.2012.04.002
• Brunstein, J. C. (1993). Personal goals and subjective well-being: A longitudinal study. Journal of Personality and Social Psychology, 65(5). 1061-1070. https://doi.org/10.1037/0022-3514.65.5.1061
• Budhiraja A., & Midha, P. (2015). Hope and spirituality as portals to subjective well-being among geriatrics. Indian Journal of Positive Psychology, 6(2), 175-177. https://doi.org/10.15614/ijpp%2F2015%2Fv6i2%2F73843
• Bücker, S., Nuraydın, S., Simonsmeier, B. A., Schneider, M., & Luhmann, M. (2018). Subjective well-being and academic achievement: Ameta-analysis. Journal of Research in Personality, 74, 83-94. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2018.02.007
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri (23. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Canbay, H. (2010). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri ile sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayın No. 278478) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Carson, V., Soeken, K. L., & Grimm, P. M. (1988). Hope and its relationship to spiritual well-being. Journal of Psychology and Theology, 16(2), 159-167. https://doi.org/10.1177/009164718801600205
• Cihangir-Çankaya, Z., & Meydan, B. (2018). Ergenlik döneminde mutluluk ve umut. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(65), 207-222. https://doi.org/10.17755/esosder.316977
• Cohen, S., Doyle, W. J., Turner, R. B., Alper, C. M., & Skoner, D. P. (2003). Emotional style and susceptibility to the common cold. Psychosomatic Medicine, 65(4), 652–657. https://doi.org/10.1097/01.psy.0000077508.57784.da
• Çakır, G. (2015). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayın No. 381132) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çelik, Ş. (2008). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluşlarının duygusal zeka açısından incelenmesi]. (Yayın No. 218747) [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çevik, N. (2010). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluşlarını yordayan bazı değişkenler (Yayın No. 278269) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (4. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dasht-Bozorgi, Z., & Homaei, R. (2018). The relationship between self-compassion, social support and hope with subjective well-being of nursing students. Iranian Journal of Nursing Research, 12(6), 37-44. https://doi.org/10.21859/ijnr-12065
• Davis, B. (2005). Mediators of the relationship between hope and well-being in older adults. Clinical Nursing Research, 14(3), 253–272. https://doi.org/10.1177/1054773805275520
• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2006). Hedonia, eudaimonia, and well-being: an introduction. Journal of Happiness Studies, 9(1), 1–11. https://doi.org/10.1007/s10902-006-9018-1 Demirli-Yıldız, A. (2016). Pozitif psikoloji bağlamında umut (1. Baskı.). Nobel.
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95(3), 542-575. https://doi.org/10.1037/0033-2909.95.3.542
• Diener, E., & Seligman, M. E. P. (2002). Very happy people. American Psychological Society (13)1, 81-84. https://doi.org/10.1111/1467-9280.00415
• Doğan, T. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56-64.
• Doğan, T., & Eryılmaz, A. (2013). İki boyutlu benlik saygısı ve öznel iyi oluş arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (33), 107-117. https://doi.org/10.9779/PUJE434
• Downie, M., Koestner, R., Horberg, E., & Haga, S. (2006). Exploring the relation ofiındependent and ınterdependent self-construals to why and how people pursue personal goals. The Journal of Social Psychology, 146(5), 517-531. https://doi.org/10.3200/socp.146.5.517-531
• Dursun, P. (2012). The role of meaning in life, optimism, hope, andcopingstyles in subjective well-being (Yayın No. 321109) [Doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Eryılmaz, A. (2009). Ergen öznel iyi oluş ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 975-989.
• Eryılmaz, A. (2010). Yeniden gözden geçirme: Pozitif psikoterapi ve gelişimsel rehberlik bağlamında ergenler için amaçları genişletme programı. Aile ve Toplum, 5(20), 53-66.
• Eryılmaz, A. (2011). Ergen öznel iyi oluşunun, öznel iyi oluşu arttırma stratejilerini kullanma ile yaşam amaçlarını belirleme açısından incelenmesi. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, (24), 44-51. https://doi.org/10.5350/DAJPN2011240106
• Eryılmaz, A. (2012a). Amaçlar: Ruh ve beden sağlığını korumanın önemli bir aracı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(4), 428-448.
• Eryılmaz, A. (2012b). Pozitif psikoterapi bağlamında geliştirilen ergenler için amaçları genişletme grup rehberliği programının etkililiğinin incelenmesi. Education and Science, 37(164), 3-19.
• Eryılmaz, A., & Atak, H. (2011). Ergen öznel iyi oluşunun öz saygı ve iyimserlik eğilimi ile ilişkisinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(37), 170-181.
• Eryılmaz, A., & Aypay, A. (2011). Lise öğrencilerinde derse katılmaya motive olma ile yaşam amaçları belirleme arasındaki ilişkiler. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 12(3), 149-158.
• Eryılmaz, A., & Ercan, L. (2011). Öznel iyi oluşun cinsiyet, yaş grupları ve kişilik özellikleri açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 139-151.
• Feist, G. J., Bodner, T. E., Jacobs, J. F., Miles, M., & Van, T. (1995). Integrating top-down and bottom-up structural models of subjective well-being: A longitudinal investigation. Journal of Personality and Social Psychology, 68(1), 138-150. https://doi.org/10.1037/0022-3514.68.1.138
• Fowler, J. H., & Christakis, N. A. (2008). Dynamic spread of happiness in a large social network: Longitudinal analysis over 20 years in the framingham heart study. British Medical Journal, 337, 1-9. https://doi.org/10.1136/bmj.a2338
• Gençay, S. (2009). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının umutsuzluk ve yaşam doyumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(27), 380-388.
• Gomez, V., Allemand, M., & Grob, A. (2012). Neuroticism, extraversion, goals, and subjective well-being: Exploring the relations in young, middle-aged, and older adults. Journal of Research in Personality, 46(3), 317–325. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2012.03.001
• Gudmundsdottir, R. G., Pfund, G. N., Hill, P. L., & Olaru, G. (2023). Reciprocal associations between sense of purpose and subjective well-being in old age. European Journal of Personality, 1-14. https://doi.org/10.1177/08902070231176702
• Gündoğdu, R., & Yavuzer, Y. (2012). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öznel iyi oluş ve psikolojik ihtiyaçlarının demografik değişkenlere göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 115-131.
• Hefferon, K., & Boniwell, I. (2014). Pozitif psikoloji (T. Doğan, Çev. Ed.). Nobel.
• Huebner, E. S. (1991). Correlates of life satisfaction in children. School Psychology Quarterly, 6(2), 103–111. https://doi.org/10.1037/h0088805
• İlhan, T. (2009). Üniversite öğrencilerinin benlik uyumu modeli: Yaşam amaçları, temel psikolojik ihtiyaçlar ve öznel iyi oluş (Yayın No. 234457) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• İlhan, T., & Özbay, Y. (2010). Yaşam amaçlarının ve psikolojik ihtiyaç doyumunun öznel iyi oluş üzerindeki yordayıcı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(34), 109-118.
• Kaplan, Y. (2016). Ergenlerde okul odaklı öznel iyi oluş ile davranışsal ve duyuşsal problemler arasındaki ilişki (Yayın No. 431468) [Yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler (27. Basım). Nobel.
• Kasser, T., & Ryan, R. M. (1996). Further examining the American dream: Differential correlates of intrinsic and extrinsic goals. Personality and Social Psychology Bulletin, 22(3), 280-287. https://doi.org/10.1177/0146167296223006
• Kato, T., & Snyder, C. R. (2005). The relationship between hope and subjective well-being: Reliability and validity of the dispositional hope scale, Japanese version. Japanese Journal of Psychology, 76(3), 227–234. https://doi.org/10.4992/jjpsy.76.227
• Kaya-Göktepe, A. (2014). Dışavurumcu sanat terapinin üniversite öğrencilerinde akış durumu ve psikolojik iyi oluş üzerindeki etkisi (Yayın No. 483445) [Yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kaye-Tzadok, A., Ben-Arieh, A., & Kosher, H. (2018). Hope, material resources, and subjective well-being of 8-to 12-year-old children in Israel. Child Development. 90(2), 344-358. https://doi.org/10.1111/cdev.13130
• Kayhan, B. (2019). Lise 9. ve 10. sınıf öğrencilerinin bağlanma stilleri, akran ilişkileri ve öznel iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkinin bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi (Mersin ili örneği) (Yayın No. 578488) [Yüksek lisans tezi, Toros Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kayr, M. (2004). Araştırmalarda gruplar arası farkın belirlenmesine yönelik çoklu karşılaştırma (post-hoc) teknikleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1). 51-64.
• Keldal, G. (2015). Warwick-Edinburgh mental iyi oluş ölçeği’nin Türkçe formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 103-115.
• Kesebir, P., & Diener, E. (2008). In pursuit of happiness, empirical answers to philosophical questions. Perspectives on Psychological Science, 3(2), 117-125. https://doi.org/10.1111/j.1745-6916.2008.00069.x
• King, L. A., Richards, J. H., & Stemmerich, E. (1998). Daily goals, life goals, and worst fears: Means, ends, and subjective well-being. Journal of Personality, 66(5), 713-744. https://doi.org/10.1111/1467-6494.00030
• Kirkcaldy, B., Furnham, A., & Siefen, G. (2004). The relationship between health efficacy, educational attainment, and well-being among 30 nations. European Psychologist, 9(2), 107-119. https://doi.org/10.1027/1016-9040.9.2.107
• Kirmani, M. N., Sharma, P., Anas, M., & Sanam, R. (2015). Hope, resilience and subjective well-being among college going adolescent girls. International Journal of Humanities and Social Science Studie, 2(1), 262-270.
• Koestner, R., Lekes, N., Powers, T. A., & Chicoine, E. (2002). Attaining personal goals: Self-concordance plus implementation intentions equals success. Journal of Personality and Social Psychology, 83(1), 231–244. https://doi.org/10.1037/0022-3514.83.1.231
• Konyalıoğlu, G. (2019). Sanatın iyileştirme ve sağaltıcı etkisi üzerine bir inceleme (Yayın No. 577398) [Yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Lekes, N., Gingras, I., Philippe, F. L., Koestner, R., & Fang, J. (2010). Parental autonomysupport, intrinsic life goals, and well-being among adolescents in China and North America. Journal of Youth and Adolescence, 39(8), 858–869. https://doi.org/10.1007/s10964-009- 9451-7
• Liu, R., Zeng, P., & Quan, P. (2018).The role of hope and self-efficacy on nurses’s subjective well-being. Asian Social Science, 14(4), 18-12. https://doi.org/10.5539/ass.v14n4p18
• Lyubomirsky, S., Sheldon, K. M., & Schkade, D. (2005). Pursuing happiness: The architecture of sustainable change. Review of General Psychology, 9(2), 111-131. https://doi.org/10.1037/1089-2680.9.2.111
• Magaletta, P. R., & Oliver, J. M. (1999). The hope construct, will, and ways: Their relations with self-efficacy, optimism, and general well-being. Journal of Clinical Psychology, 55(5), 539–551. https://doi.org/10.1002/(sici)1097-4679(199905)55:53.0.co;2-g
• Mallı, A. Y. (2018). Ortaöğretim kurumlarında okul spor yarışmalarına katılan ve katılmayan öğrencilerin öznel iyi oluş düzeylerinin incelenmesi (Yayın No. 509223) [Yüksek lisans tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Myers, D. G. (2000).The funds, friends, and faith of happy people. American Psychologist, 55(1), 56-67. https://doi.org/10.1037//0003-066X.55,1.56
• Myers, D. G., & Diener, E. (1995). Who is happy? American Psychological Society, 6(1), 10-19. https://doi.org/10.1111/j.1467-9280.1995.tb00298.x
• Muyan-Yılık, M. (2017). A model towards subjective well-being: The roles of dispositional and state hope, cognitive flexibility, and coping strategies (Yayın No. 481487) [Doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Nair, S. (2003). Life goals: The concept and its relevance to rehabilitation. Clinical Rehabilitation, 17(2), 192-202. https://doi.org/10.1191/0269215503cr599oa
• Najafy, M., Hosseini, S. M., Mohammadyfar, M., & Rostami, M. (2015). The relationship between life goals and personality traits with subjective well-being in adults. Journal of Fundamentals of Mental Health, 17(6), 325-333.
• Nell, H. W. (2014). Hope, religiosity and subjective well-being. (Publication No. 10725385) [Doctoral dissertation, North-West University]. ResearchGate.
• Nigar, F. (2014). Ortaokul öğrencileri ile yatılı bölge ortaokul öğrencilerinin öznel iyi oluş ve temel psikolojik ihtiyaçlar düzeyinin karşılaştırması (Yayın No. 361658) [Yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Oğuz-Duran, N., & Tan, Ş. (2013). Minnettarlık ve yaşam amaçları yazma çalışmalarının öznel iyi oluşa etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(40), 154-166. Okudur-Sabuncu, B., & Çarıkçı, İ. H. (2023). Katılım bankası çalışanlarının öznel iyi oluş düzeylerinin farklı demografik değişkenler açısından incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 23(37). 262-276. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1136411
• Ong, A. D., Edwards, L. M., & Bergeman, C. S. (2006). Hope as a source of resilience in later adulthood. Personality and Individual Differences, 41(7), 1263-1273. https://doi.org/10.1016/j.paid.2006.03.028
• O’Sullivan, G. (2010). The relationship between hope, eustress, self-efficacy, and life satisfaction among undergraduates. Social Indicators Research, 101(1), 155-172. https://doi.org/10.1007/s11205-010-9662-z
• Özdemir, B. C. (2019). Lise öğrencilerinin fiziksel aktivite ve öznel iyi oluş düzeylerinin incelenmesi (Yayın No. 587914) [Yüksek lisans tezi, Trabzon Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Pleeging, E., Burger, M., & van Exel, J. (2019). The relations between hope and subjective well-being: A literature overview and empirical analysis. Applied Research in Quality of Life, 16(3), 1019–1041. https://doi.org/10.1007/s11482-019-09802-4
• Plugin, E., Exel, J., & Burger, M. (2018). International conference on policies for happiness and health. [Poster presented]. International Conference on Policies for Happiness and Health.
• Puig, A., Lee, S. M., Goodwin, L., & Sherrard, P. A. D. (2006). The efficacy of creative arts therapies to enhance emotional expression, spirituality, and psychological well-being of newly diagnosed stage I and stage II breast cancer patients: A preliminary study. The Arts in Psychotherapy, 33(3), 218–228. https://doi.org/10.1016/j.aip.2006.02.004
• Rand, K. L., Shanahan, M. L., Fischer, I. C., & Fortney, S. K. (2020). Hope and optimism as predictors of academic performance and subjective well-being in college students. Learning and Individual Differences, 81. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2020.101906
• Rask, K., Astdet-Kurki, P., & Laippla, P. (2002). Adolescent subjective well-being and realized values. Journal of Advanced Nursing, 38(3), 254-263. https://doi.org/10.1046/j.1365-2648.2002.02175.x
• Saföz-Güven, İ. G. (2008). Fen ve genel lise öğrencilerinin cinsiyet ve sosyometrik statülerine göre öznel iyi oluş düzeyleri, genel sağlık örüntüleri ve psikolojik belirti türleri (Yayın No. 228916) [Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Seligman, M. E. P., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 35(5), 5-14. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.5 Sezer, F. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin öznel iyi oluş durumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Milli Eğitim, (192), 74-85.
• Sheldon, K. M., & Kasser, T. (1998). Pursuing personal goals: Skills enable progress, but not all progress is beneficial. Personality and Social Psychology Bulletin, 24, 1319–1331. https://doi.org/10.1177/01461672982412006
• Shenaar-Golan, V. (2015). Hope and subjective well-being among parents of children with special needs. Child & Family Social Work, 22(1), 306–316. https://doi.org/10.1111/cfs.12241
• Shiri, S., Wexler, I., Marmor, A., Meiner, Z., Schwartz, I., Levzion Korach, O., & Azoulay, D. (2020). Hospice care: Hope and meaning in life mediate subjective well-being of staff. American Journal of Hospice and Palliative Medicine, 37(10), 785-790. https://doi.org/10.1177/1049909120905261
• Snyder, C. R. (2002). Hope theory: Rainbows in the mind. Psychological Inquiry, 3(4), 249-275. https://doi.org/10.1207/S15327965PLI1304_01
• Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., Sigmon, S. T., Yoshinobu, L., Gibb, J., Langelle, C., & Harney, P. (1991). The will and the ways: Development and validation of an individual-differences measure of hope. Journal of Personality and Social Psychology, 60(4), 570-585. https://doi.org/10.1037//0022-3514.60.4.570
• Snyder, C. R., Lopez, S. J., Shorey, H. S., Rand, K. L., & Feldman, D. B. (2003). Hope theory, measurements, and applications to school psychology. School Psychology Quarterly, 18(2), 122-139. https://doi.org/10.1521/scpq.18.2.122.21854
• Spasovski, O. (2013). The Relation of basic psychological needs, intrinsic and extrinsic life goals, and collectivism with subjective well-being: A case in Macedonia. Well-Being and Cultures, 3,71-81. https://doi.org/10.1007/978-94-007-4611-4_5
• Şahin, M., Aydın, B., Sarı, S. V., Kaya, S., & Pala, H. (2012). Öznel iyi oluşu açıklamada umut ve yaşamda anlamın rolü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(3), 827-836.
• Tarhan, S. (2012). Umudun özyeterlik, algılanan sosyal destek ve kişilik özelliklerinden yordanması (Yayın No. 317183) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Tarhan, S., & Bacanlı, H. (2015). Sürekli umut ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being. 3(1), 1-14.
• Tatay, E. (2014). Parçalanmış ve parçalanmamış aileye sahip ergenlerin akademik başarı, öznel iyi oluş ve yalnızlık düzeylerinin karşılaştırılması (Yayın No. 415652) [Yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Tonga, Z., & Halisdemir, D. (2017). Ergen öznel iyi oluşu ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 4(12), 1214-1221. https://doi.org/10.26450/jshsr.206
• Toprak, Y. (2018). Maneviyat, yaşam amaçları ve iyi oluş arasındaki ilişki (Yayın No. 527792) [Yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Tuzgöl-Dost, M. (2004). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri (Yayın No. 144298) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Türk Dil Kurumu. Umut. Güncel Türkçe sözlük. 30 Mayıs 2019 tarihinde alınmıştır. https://sozluk.gov.tr/
• Uzun-Özer, B., & Tezer, E. (2008). Umut ve olumlu-olumsuz duygular arasındaki ilişkiler. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (23), 81-86.
• Yıldırım, M., & Arslan, G. (2020). Exploring the associations between resilience, dispositional hope, preventive behaviours, subjective well-being, and psychological health among adults during early stage of COVID-19. Current Psychology, 41, 5712–5722 https://doi.org/10.1007/s12144-020-01177-2
• Vacek, K. R., Coyle, L. D., & Vera, E. M. (2010). Stress, self-esteem, hope, optimism, and well-being in urban, ethnic minority adolescents. Journal of Multicultural Counseling and Development, 38(2), 99–111. https://doi.org/10.1002/j.2161-1912.2010.tb00118
• Zararsız, Y. (2016). Evli ve boşanmış kişilerin depresyon, öznel iyi oluş ve geleceğe umutla bakış açısından karşılaştırılması (Yayın No. 457449) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Arel Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Zeytin, Y. (2015). Üniversite giriş sınavlarına hazırlanan öğrencilerin akademik beklentilere ilişkin stres ve öznel iyi oluş düzeylerinin incelenmesi (Yayın No. 423504) [Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Zheng, X., Ruan, C., & Zheng, L. (2021). Money or love? The impact of the COVID-19 pandemic on consumer life goals and subjective well-being. Journal of Business Research, 137. 626-633. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2021.08.044