Okul Öncesi Çocukların Bilişsel ve The Effects of Museum-Based Art Education on the Cognitive and Socio-Sensory Development Levels of Preschool Children

Year 2025, Issue: 58, 112 - 126, 08.09.2025

Şebnem Noyat

https://doi.org/10.33418/education.1628024

Abstract

Bu araştırmada, okul öncesi sanat eğitimi bağlamında müze tabanlı sanat eğitiminin çocukların bilişsel, sosyo-duyuşsal gelişimine katkıları araştırılmıştır. Araştırmanın örneklemi, 57-68 ay aralığındaki çocuklardan oluşmakta olup, veriler günlük planlar, gözlem formları ve video kayıtları aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmacı, bir sanat eğitimcisi olarak okul öncesi eğitim kurumunda etkinlikleri uygulamış ve sürece rehberlik etmiştir. Araştırma kapsamında çocuğa yarı yapılandırılmış görüşme soruları uygulanmıştır. Araştırma, derinlemesine bir inceleme yapılacağı için ulaşılabilir evren üzerinde, amaçlı örneklem türlerinden biri olan 'ölçüt örneklem' esas alınarak tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 57-68 aylık okul öncesi 28 çocuk oluşturmuştur. Deney ve kontrol grubu olmak üzere iki sınıf belirlenmiştir. Araştırma kapsamında, deney grubundaki öğrenciler için müze eğitimi gezisi öncesi ve müzesi sonrasında Milli Eğitim Bakanlığı öğrenci gelişim kazanım planına uygun sanat eğitimi etkinlik planları hazırlanmış ve çalışama grubundaki öğrencilerle uygulanmıştır. Araştırma, 2023-2024 eğitim öğretim yılı güz döneminde Kocaeli'nin İzmit ilçesinde bulunan Arkeoloji Müzesi'nde, Kocaeli İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı okul öncesi eğitim veren devlet anaokulunda gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubu, Anaokulunda bulunan A grubu (deney grubu – müze tabanlı sanat eğitimi alan grup) ve B grubu (kontrol grubu – okul öncesi MEB sanat eğitimi programı) olmak üzere toplam 28 öğrenciden oluşmaktadır. Gruplar seçkisiz biçimde atanmıştır. Araştırmanın veri toplama süreci 13 hafta sürmüştür. Nitel veri analizinde, veri toplama araçlarından elde edilen veriler, MAXQDA 2020 programı ile analiz edilmiştir. Ayrıca araştırma sonuçlarına göre, müzelerde düzenlenen etkinlikler ve interaktif sergiler, çocukların görsel algılarını uygulamalı olarak geliştirmelerine yardımcı olmaktadır.

Keywords

Okul öncesi eğitim, , Müze Eğitimi, , Sanat Eğitimi,

Ethical Statement

Bu çalışma için, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Alt Kurul’ndan 15.08.2022 ve 16/225 ile etik kurul onayı alınmıştır. Çalışmaya katılan tüm birey velilerinden gönüllü onam alınmıştır.

Supporting Institution

Bu çalışmanın uygulama kısmı Kocaeli Arkeoloji Müzesi ve Kocaeli Ali Kahya Fatih Anaokulu ile ortak çalışılarak yürütülmüştür.

Thanks

Bu çalışmanın müze eğitimini çalışmalarında destek veren, Kocaeli Arkeoloji Müzesi Müdürü, Arkeoloğu ve personeline teşekkür ederim. Bu çalışmanın okul öncesi sanat eğitimi çalışmalarında ortak çalışmaya destek veren Ali Kahya Fatih Anaokulu Müdürü ve Okul öncesi öğretmenlerine teşekkür ederim.

The Effects of Museum-Based Art Education on the Cognitive and Socio-Sensory Development Levels of Preschool Children

Abstract

In this study, the effect of museum-based art education on children's cognitive and socio-sensory development levels in the context of preschool art education was examined. The study sample consisted of 28 preschool children aged 57-68 months. As an art educator, the researcher implemented the activities in the preschool education institution and guided the process. The research was conducted using the descriptive analysis method and qualitative data. The research was designed on the accessible universe, based on purposeful sampling, 'criterion sampling'. Two classes were determined: experimental and control groups. Within the scope of the research, art education activity plans by the Ministry of National Education's student development and achievement plan were prepared for the students in the experimental group before and after the museum education trip and were implemented with the students in the study group. The research was carried out in the fall semester of the 2023-2024 academic year at the Archeology Museum in the Izmit district of Kocaeli, and in the public kindergarten providing preschool education affiliated with the Kocaeli Provincial Directorate of National Education. The data collection process of the research lasted 13 weeks. Findings reveal that museum education practices enrich children's learning experiences and change their developmental levels. Artworks, sculptures, historical art, and other objects exhibited in museums enrich children's visual experiences, enabling them to become acquainted with different environments and works. In addition, according to the research results, activities and interactive exhibitions held in museums help children improve their developmental levels practically.

Keywords

pre-school, , Museum Education, , Art Education, , Development level,

References

• Aktın, K. (2017). Okul öncesi dönemde müze eğitimi ile çocukların tarihsel düşünme becerilerinin geliştirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 465–486. https://doi.org/10.17860/mersinefd.336734
• Anderson, D., & Piscitelli, B. (2000). Children’s museum experiences: Identifying powerful mediators of learning. Curator: The Museum Journal, 43(3), 147–162. https://doi.org/10.1111/j.2151-6952.2000.tb01158.x
• Aral, N., Gürsoy, F., & Kandır, A. (2001). Okul öncesi dönem çocuk gelişimi. Ya-Pa Yayınları.
• Ata, B. (2002). Müzelerle ve tarihî mekânlarla tarih öğretimi: Tarih öğretmenlerinin “müze eğitimine” ilişkin görüşleri [Unpublished doctoral dissertation]. Gazi Üniversitesi.
• Berk, L. E. (2013). Infants, children, and adolescents (7th ed.). Pearson Education.
• Bitgood, S. (2011). Social design in museums: The psychology of visitor studies. MuseumsEtc.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (21. baskı). Pegem Akademi.
• Çetin, S., Sultanoğlu, S., & Aral, N. (2015). Duyuların gelişimi. In M. Y. Bıçakçı (Ed.), Bebeklik ve ilk çocukluk döneminde (0–36 ay) gelişim: Duyuların gelişimi ve desteklenmesi (pp. 205–222). Eğiten Kitap Yayınevi.
• Dağal, A. B., & Bayındır, D. (2016). Okul öncesi dönem çocuklarla yapılan müze gezilerinin müzelere karşı olumlu duygu ve bilgi düzeylerine etkisi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 6, 264–281.
• DeWitt, J., & Storksdieck, M. (2008). A short review of school field trips: Key findings from the past and implications for the future. Visitor Studies, 11(2), 181–197. https://doi.org/10.1080/10645570802355562
• Direkci, B., & Yavuz, M. (2018). 1–8. sınıflar Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının sarmal programlama yaklaşımı açısından incelenmesi. Turkish Studies, 13(7), 583–599. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.14505
• Eisner, E. W. (2002). The arts and the creation of mind. Yale University Press.
• Falk, J. H., & Dierking, L. D. (2000). Learning from museums: Visitor experiences and the making of meaning. AltaMira Press.
• Güneröz, C., & Okvuran, A. (2023). Erken çocukluk sanat eğitiminde müzeler. In D. Acer (Ed.), Erken çocuklukta yaratıcılık ve sanat (pp. 263–298). Pegem Akademi.
• Gysbers, N. C., & Henderson, P. (2012). Comprehensive school guidance programs: A developmental approach. American Counseling Association.
• Hein, G. E. (1998). Learning in the museum. Routledge.
• Hooper-Greenhill, E. (2007). Museums and education: Purpose, pedagogy, performance. Routledge.
• Karaca, N. H., Şenol, F. B., Akyol, T., & Can Yaşar, M. (2018). Anasınıfına devam eden çocuklar için bir müze gezisi örneği. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 2(2), 13–25. https://doi.org/10.36731/cg.483742
• Karoğlu, H., & Ünüvar, P. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının gelişim özellikleri ve sosyal beceri düzeyleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 231–254. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/353441
• Kürkçüoğlu, N. (2010). Çocukların bilişsel gelişimi üzerine çevresel etkiler. Gelişim Psikolojisi Dergisi, 15(1), 67–74.
• Levinstein, B., & Stern, H. (1920). Çocukların sanat eğitimi ve duygusal gelişimi üzerine çalışmalar. Sanat ve Çocuk Dergisi, 2(1), 23–34.
• Mather, G. (2018). Foundations of sensation and perception (S. Canan & R. Dokuyucu, Trans.). Nobel Academic Publishing. (Original work published 2009)
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2013). Türkiye'deki okul öncesi eğitim programları: Millî Eğitim Bakanlığı raporu, okul öncesi eğitim mevzuatı. https://meb.mevzuat.gov.tr
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Millî Eğitim Bakanlığı okul öncesi eğitim ve ilköğretim kurumları yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Official Gazette, July 10, 2019, No: 30827.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2023). Okul öncesi eğitimde öğrenci gelişim kazanım planı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). Türkiye eğitim sisteminde gelişimsel rehberlik ve eklektik model. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Nazlı, S. (2016). Program development for children’s interests, perceptions and skills. Journal of Child Development Studies, 12(3), 45–60.
• Paris, S. G. (2002). Perspectives on object-centered learning in museums. In S. G. Paris (Ed.), Perspectives on object-centered learning in museums (pp. 1–6). Lawrence Erlbaum Associates.
• Pekçetin, S. (2015). Prematüre bebeklerde duyu bütünleme müdahale programının duyusal işlemleme, emosyonel ve adaptif cevaplar üzerine etkisi (Unpublished doctoral dissertation). Hacettepe Üniversitesi.
• Rennie, L. J., & Johnston, D. J. (2004). The nature of learning and its implications for research on learning from museums. Science Education, 88(S1), S4–S16. https://doi.org/10.1002/sce.20017
• San, İ. (2010). Sanat eğitimi kuramları (3. baskı). Ütopya Yayınevi.
• San, İ. (2021). Yaratıcı drama ve müze sanatlar eğitimi (2. baskı). Yeniinsan Yayınları.
• Schaaf, R. C., & Miller, L. J. (2005). Occupational therapy using a sensory integrative approach for children with developmental disabilities. In J. Case-Smith (Ed.), Occupational therapy for children (5th ed., pp. xxx–xxx). Elsevier Mosby.
• Silverman, L. H. (2010). The social work of museums. Routledge.
• Sönmez, V. (2000). Bilişsel gelişim ve çevresel etkiler. Psikoloji Araştırmaları Dergisi, 89, 1–xx.
• Sönmez, V. (2017). Eğitim felsefesi (s. 123). Anı Yayıncılık.
• Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi [Measurement of attitudes and data analysis with SPSS]. Nobel Yayın Dağıtım.
• Usbaş, H. (2010). Okul öncesi eğitimde müzelerden yararlanma programının 6 yaş çocukları üzerindeki etkilerinin incelenmesi (Unpublished doctoral dissertation). Marmara Üniversitesi.
• Ülgen, G., & Fidan, N. (1983). Okul öncesi eğitimde çevresel deneyimlerin önemi. Eğitim ve Gelişim Araştırmaları Dergisi, 5(3), 121–136.
• Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological processes. Harvard University Press.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri [Qualitative research methods in the social sciences] (11th ed.). Seçkin Yayıncılık.