Söylem Eylemi Belirler Mi?: Narla İncire Gazel’de Ekoeleştirel Söylem

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 127 - 136, 23.03.2025

Emel Aras

https://doi.org/10.31465/eeder.1595361

Abstract

Yirminci yüzyılla birlikte insanlığın yeni bir dönemecin eşiğinden geçtiği son derece açıktır. Gerek teknolojik ilerleme gerekse sosyal ve kültürel çözünme bağlamında değerlendirilsin bugünün dünyasında en fazla zarar gören alan, içinde var olduğumuz doğa ve onun tamamlayıcı unsurlarıdır. Bu durum, tüm alanlarda olduğu gibi sanat ve edebiyat çevreleri tarafından da anlamlandırılmaya çalışılmaktadır. Posthümanizm, transhümanizm, ekoeleştiri, ekofeminizm, hayvan çalışmaları gibi alanlar üzerinden anlaşılmaya çalışılan bu yeni dünya düzeninde edebiyat, kurgusal düzlemde söylem ve eylem ilişkisine odaklanır. Bu bağlamda edebiyat ve ekoloji ilişkisinden yola çıkan ekoeleştirel söylemin kaynakları ve bu yaklaşımı besleyen diğer yaklaşımlar çevre sorunlarının ele alınması noktasında öne çıkmaktadır. Ekoeleştiri üzerinden, içinde bulunulan dünya düzeninin sebep olduğu çevresel sorunların edebiyat düzleminde nasıl görüldüğünden hareketle insan merkezli eril dünyada doğaya ilişkin kalıpyargılara ve “sorunlara” odaklanılır. Bu çalışmada, Bilge Karasu’nun kendine has söylemiyle güçlendirdiği Narla İncire Gazel adlı eserine ekoeleştirel söylem bağlamında doğa-insan, insan-hayvan, insan-çevre ilişkilerine odaklanılarak söylemin ekoeleştirel yaklaşım bağlamında nerede durduğu tartışılmıştır. Karasu’nun ortaya koyduğu yaklaşımın esasen bugün ne derece anlamlı olduğu üzerinden hareketle, edebi metinlere yansıyan ekoeleştirel duyarlık etrafında bir değerlendirme alanı oluşturulmuştur. Edebi metnin taşıdığı söylem ve anlam yükünün belirli bir odağa yönelmesi dolayısıyla Karasu’nun bilinçli bir tavır geliştirdiği düşünülerek Narla İncire Gazel adlı eser, bu çalışmanın konusu olmuştur.

Keywords

Ekoeleştirel Söylem, Narla İncire Gazel, Bilge Karasu, insan, çevre, hayvan

Does Discourse Define the Action?: Ecocritical Discourse in Narla İncire Gazel

Abstract

It is very clear that humanity is at the edge of a new turning point in the 20th century.
Both in the context of technological progress and social and cultural dissolution, the most damaged area in today's world is the nature we exist in and its complementary elements. This situation is tried to be understood by art and literature circles, as in all fields. In this new world order, which is tried to be understood through fields such as posthumanism, transhumanism, ecocriticism, ecofeminism and animal studies, literature focuses on the relationship between discourse and action on a fictional area. In this context, the sources of ecocritical discourse based on the relationship between literature and ecology and other approaches that nourish this approach come to the fore in addressing environmental problems. Through ecocriticism, it focuses on the "problems" related to nature in the human-centered masculine world, based on how the environmental problems caused by the current world order are seen on the literary level. This study, Bilge Karasu's work Narla İncire Gazel, which he strengthened with his unique discourse, will focus on nature-human, human-animal, human-environment relations in the context of ecocritical discourse, and where the discourse stands in the context of ecocritical approach will be discussed. Based on how meaningful the approach put forward by Karasu is today, an evaluation area has been created around the ecocritical sensitivity reflected in literary texts. The work called Narla İncire Gazel has been the subject of this study, considering that Karasu developed a conscious attitude because the discourse and semantic load of the literary text is directed to a certain focus.

Keywords

Ecocritical Discourse, Narla İncire Gazel, Bilge Karasu, human, environment, animal

References

• Adorno, T., Horkheimer M. (2014). Aydınlanmanın Diyalektiği, Çev. Nihat Ülner - Elif Öztarhan Karadagan, Kabalcı Yayıncılık.
• Ağın, B. (2020). Posthümanizm, Kavram, Kuram, Bilim-Kurgu, Siyasal Kitabevi.
• Aker, H. (2020). Halûk’a Mektuplar, Metis Yayınları.
• Braidotti, R. (2021). İnsan Sonrası, Çev. Öznur Karakaş, Kolektif Kitap.
• Ender Keskin, “Hayvan ve İnsan, Ses ve Söz Arasında”, Bilge Karasu’yu Okumak, Haz. Doğan Yaşat, Metis Yayınları, 2013.
• Glotfelty, C. Fromm H. (1996). The Ecocriticism Reader, The University of Georgia Press.
• Haraway, D. (2006). Siborg Manifestosu, Çev. Osman Akınhay, Agora Kitaplığı.
• Horkheimer, M. (1998). Akıl Tutulması, Çev. Orhan Koçak, Metis Yayınları.
• Karasu, B. (2016). Narla İncire Gazel, Metis Yayınları.
• Karasu, B. (2022). Öteki Metinler (Haz. Füsun Akatlı), Metis Yayınları.
• Oppermann, S. (2012). Ekoeleştiri, Çevre ve Edebiyat, Phoenix Yayınevi.
• Richard Ryder “Speciesism and Painism: Some Further Thoughts”, 2012. https://www.researchgate.net/publication/367595338_Speciesism_and_Painism_Some_Further_Thoughts Erişim tarihi: 22/12/2024.