Melisa Kesmez’in “Nohut Oda” Hikâye Kitabına Psikanalitik Bir Yaklaşım

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 249 - 264, 27.10.2025

Dilek Bekin Çetin

Abstract

Psikanalitik kuram, insan davranışlarını bilinçdışı süreçler, içsel çatışmalar ve geçmiş deneyimlerle açıklamaya çalışır ve özellikle Sigmund Freud'un çalışmalarıyla şekillenir. Freud’un bu kuramı, bireylerin davranışlarını anlamada önemli bir çerçeve sunar ve bu çerçeve edebi eserlerin incelenmesinde de derinlemesine bir bakış açısı sağlar. Freud’un yanı sıra Carl Jung’un arketip teorileri de psikanaliz alanına önemli katkılar sağlamıştır. Edebi eserlerin psikanalitik analizi, yazarın bilinçdışı dünyasının izlerini sürmek ve karakterlerin bilinçdışı istek ve arzularını, içsel çatışmalarını ve sembolik anlamlarını keşfetmek amacını taşır. Bu tür bir analiz, metnin yüzeysel anlamının ötesine geçerek derin psikolojik katmanları açığa çıkarır. Karakterlerin rüyaları, korkuları, arzuları ve savunma mekanizmaları, hikâyenin derinliklerinde önemli ipuçları sunar. Psikanalitik kuramın edebiyat incelemelerindeki kullanımı, edebî eserlerin daha derin bir anlama sahip olmasını sağlar. Melisa Kesmez’in Nohut Oda hikâye kitabı, karakterlerin psikolojik durumlarına odaklandığı için psikanalitik kuramla incelenmeye oldukça uygundur. Kitapta yer alan hikâyeler; terk edilmiş ya da anne babalarını kaybetmiş çocukları, kadın-erkek ilişkilerini, dağılmış aileleri, yarım kalmışlıkları, psikolojik çatışmaları ve rüyaları barındırması açısından psikanalitik kuram dâhilinde incelenmeye uygun temalar barındırır. Psikanalitik kuramın sunduğu araçlarla yapılan çözümlemeler, özellikle karakter odaklı okumalar için daha derinlikli ve anlamlı bir bakış açısı sunabilir. Bu çalışmada, Melisa Kesmez’in Nohut Oda hikâyesinde yer alan beş hikâye, psikanalitik kuram çerçevesinde tahlil edilmeye çalışılmıştır.

Keywords

Psikanalitik Kuram , Sigmund Freud , Carl Jung , Hikâye tahlili , Melisa Kesmez

A Psychoanalytic Approach to Melisa Kesmez’s Story Book “Nohut Oda”

Abstract

Psychoanalytic theory attempts to explain human behavior through unconscious processes, internal conflicts, and past experiences, and has been shaped particularly by the work of Sigmund Freud. Freud’s theory provides an important framework for understanding the behavior of individuals, and this framework also provides an in-depth perspective in the examination of literary works. In addition to Freud, Carl Jung’s archetype theories have also made significant contributions to the field of psychoanalysis. Psychoanalytic analysis of literary works aims to trace the author’s unconscious world and discover the characters’ unconscious desires and wishes, internal conflicts, and symbolic meanings. This type of analysis goes beyond the superficial meaning of the text and reveals deep psychological layers. The characters’ dreams, fears, desires, and defense mechanisms provide important clues in the depths of the story. The use of psychoanalytic theory in literary studies allows literary works to have a deeper meaning. Melisa Kesmez’s Nohut Oda storybook is quite suitable for examination with psychoanalytic theory, as it focuses on the psychological states of the characters. The stories in the book contain themes that are suitable for examination within the scope of Psychoanalytic theory, such as abandoned children or those who have lost their parents, relationships, broken families, incompleteness, psychological conflicts and dreams. Analyses made with the tools offered by psychoanalytic theory can provide a more in-depth and meaningful perspective, especially for character-focused readings. In this study, five stories in Melisa Kesmez's Nohut Oda story were tried to be analyzed within the framework of Psychoanalytic theory.

Keywords

Psychoanalytic Theory , Sigmund Freud , Carl Jung , Story analysis , Melisa Kesmez

References

• Akot, B. (2010). “Freud’un Rüyâ Yorum Metodu”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, S. 10 (1), s. 213‐235.
• Cebeci, O. (2004). Psikanalitik Edebiyat Kuramı, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Çetin, Ö. (2010). “Jung Psikolojisinde Rüya”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 19 (2), s. 249- 269.
• Ergün,S.; Hekimoğlu,E. C.; Gençöz, F. (2022). “Fetiş Nesnesinin Fallus ile İlişkisi Üzerine Bir İnceleme”, AYNA Klinik Psikoloji Dergisi, S. 9(2), s. 332–350.
• Fordham, F. (2023). Jung Psikolojisinin Ana Hatları (çev.A.Yalçıner), İstanbul:Say Yayınları.
• Freud S. (1996). Düşlerin Yorumu I, İstanbul: Payel Yayınevi.
• Freud, A.(2011). Ben ve Savunma Mekanizmaları, İstanbul: Metis Yayınları.
• Freud, S. (1917). Yas ve Melankoli, çev. Uslu, R. & Berksun, O.E., Strachey, J. (Ed.), Cilt 14, Londra: Hogarth Press, 1964.
• Fromm, E.(1992). Rüyalar, Masallar, Mitoslar (Çevirenler: Aydın Arıtan, Kaan H.Ökren), İstanbul: Arıtan Yayınevi.
• Güven, E.(2015). “Rüyaların Dili: Psikolojide Rüya Çalışmaları”, Türk Psikoloji Yazıları, Aralık 2015, S. 18 (36), s. 15-25
• Horzum, I. (2023). “Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi İle Freud’un Yapısal Benlik Kuramı (İd, Ego, Süperego) Bağlamında Kişilararası İletişimde Saldırganlık: Doktorlara Karşı Şiddetin Güdümleyicilerini Yordamak”, Electronic Cumhuriyet Journal of Communication, S. 5(1), s. 64-90.
• Jung, C. G.(2005). Dört Arketip, İstanbul: Metis Yayınları.
• Jung, C. G.(2020). Freud ve Psikanaliz, İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Karaduman, R.(2021). “Nefs, Akıl ve Gönül Kavramlarını İd, Ego, Süperego Bağlamında Okuma Denemesi: Fuzûlî Divanı Örneği”, Kocatepe İslami İlimler Dergisi, S. 4 (2), s. 312-328.
• Kesmez, M. (2024). Nohut Oda, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kolcu, A. İ. (2008). Edebiyat Kuramları, Ankara: Salkımsöğüt Yayınları.
• Korucu, A. A. (2019). “Freudyen ve Jungiyen Yaklaşımlarla Anne Olgusu”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 23(1), s. 133-143.
• Moran, B. (2002). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Öcal, H. A.(2024). "Melisa Kesmez’in Öykücülüğü: Anneler ve Kızları, Cumhuriyet'in 100. Yılında Yeni Türk Edebiyatı İncelemeleri Prof. Dr. Hülya Eraydın Argunşah Armağanı, Nevşehir: Kapadokya Üniversitesi Yayınları, s.180-195.
• Polater, D. (2022). Elektra Kompleks Bağlamında Psikanalitik Bir Okuma Denemesi: Babalar ve Kızları, Türklük Bilimi Araştırmaları, S. 52, s. 163-180.
• Sağlık, G.N. (2021). Psikanalitik Kuram ve Sosyal Hizmet, Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, S. 31, s. 435-455.
• Talbutt, L. C.; Ersever, Ö. H. (2019). “Psikolojik Danışmada Savunma Mekanizmalarının Tanınması ve Şekillendirilmesi”, Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), S. 25(2), s. 579-596.
• Tiken, S. (2009). Cahit Sıtkı Tarancı’nın Şiirlerindeki ‘Ayna’ İmgesine Psikanalitik Bir Yaklaşım, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 41, s. 47-60.
• Topçu, H. (2017). Psikanalitik Bir Okuma Denemesi: Elektra Kompleksi Işığında Aşk-ı Memnu, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 2(1), s. 1-9.
• Tuzcuoğlu, N. (1995). Psikanaliz Kuramı ve Özellikleri, M. Ü.Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, S. 7, s. 275-285.
• Yılmaz, O. (2011). Kadın ve Penis, İzmir: Düşünbil Yayınları.